Cách tạo giáo viên giỏi của Phần Lan

Khi đứa cháu gái tôi học xong phổ thông ở Phần Lan, hơn bấtcứ ngành nghề nào khác con bé muốn trở thành một giáo viên tiểu học. Mặc dù rấtthích làm nghề giáo nhưng con bé lại không đỗ vào ngành sư phạm của ĐHHelsinki. Con bé rất thông minh, thành tích học tập tốt nhưng có vẻ như vẫn chưađủ điều kiện.

Một lớp học ở Phần Lan

Điều đó không có gì là bất thường. Các trường đại học PhầnLan thường ngoảnh mặt với những ứng viên như cháu gái tôi để chúng cố gắng hơnnữa hoặc đi học thêm một cái gì đó. Thực tế là các ngành sư phạm tiểu học ở PhầnLan hấp dẫn người trẻ nước này đến mức chỉ 1/10 ứng viên được chọn mỗi năm. Nhữngsinh viên may mắn này sẽ phải học từ 5-6 năm trước khi có thể đứng lớp mộtmình.

Có những người cho rằng cuộc đua khắc nghiệt để trở thànhgiáo viên ở Phần Lan chính là chìa khóa giúp họ có nền giáo dục tốt và do đó cảithiện thành tích của học sinh. Điều này dẫn đến việc nhiều chính phủ và cơ quangiáo dục liên tục nghĩ ra những cách thức mới để chọn được học sinh giỏi nhất,thông minh nhất cho ngành giáo dục. Những sáng kiến nhằm thu hút người tài chonghề giáo mọc lên như nấm. Người giỏi hơn sẽ trở thành giáo viên giỏi hơn – liêụcó phải như vậy?

Chính xác thì ai là những người vượt qua cháu gái tôi để đượcchọn trở thành giáo viên tiểu học ở Phần Lan? Chúng ta hãy cùng nhau xem xét kỹlưỡng hơn học bạ của những sinh viên năm nhất được chọn vào ĐH Helsinki.

Kỳ thi đầu vào có 2 giai đoạn. Tất cả thí sinh trên cả nướcđều phải tham gia bài thi viết. Những người làm bài tốt nhất ở kỳ thi này sẽ đượcmời sang giai đoạn thứ hai là tham gia bài kiểm tra năng khiếu đặc biệt của trường.Ở ĐH Helsinki, 60% trong số 120 sinh viên đỗ là dựa vào cả điểm số trong kỳ thiđầu vào và cả điểm số các môn học ở trường. 40% còn lại được chọn chỉ dựa vàođiểm số ở kỳ thi đầu vào.

Mùa xuân năm trước, 1.650 thí sinh tham dự kỳ thi viết quốcgia để cạnh tranh 120 suất vào ĐH Helsinki. Để có bằng tốt nghiệp phổ thông, cácứng viên nhận được điểm số từ 1 tới 100 cho các môn học. 1/4 sinh viên được nhậntới từ nhóm 20% có điểm số cao nhất và 1/4 khác tới từ nửa dưới (50 điểm trở xuống).

Điều này có nghĩa là một nửa sinh viên năm nhất tới từ nhóm đạt 51-80 điểm.Chúng ta có thể gọi nhóm này là những học sinh trung bình. Vì thế, ý kiến cho rằngPhần Lan chọn những học sinh giỏi nhất và thông minh nhất để đào tạo thành giáoviên là sai lầm. Sự thật là nhóm sinh viên được chọn đại diện cho đủ các mức vềthành tích học tập.

Giáo dục Phần Lan muốn tuyển những sinh viên có đam mê với nghề giáo, hơn là những sinh viên giỏi

Muốn đổi mới thì phải thừa nhận rằng những học sinh giỏi nhấtchưa chắc đã trở thành những giáo viên tốt nhất.

Nếu như các nhà giáo dục Phần Lan cho rằng chất lượng giáoviên tương quan với khả năng học tập thì họ sẽ nhận cháu gái tôi và nhiều ứngviên khác có thành tích học tập vượt trội. ĐH Helsinki có thể dễ dàng chọn đượcnhững sinh viên giỏi nhất và thông minh nhất trong vô vàn ứng viên nộp đơn môĩnăm và họ sẽ có được những giáo viên tương lai có thành tích học tập đáng ngưỡngmộ.

Thế nhưng, họ không làm thế bởi vì họ biết rằng khả năng giảngdạy được ẩn giấu ở các nhóm học sinh khác nhau. Ví dụ như những vận động viên,những nhạc sĩ và lãnh đạo trẻ tuổi thường có những đặc điểm nổi bật của mộtgiáo viên giỏi mà không cần tới thành tích học tập tốt nhất. Điều mà chúng ta họcđược ở Phần Lan là thay vì chọn những người giỏi nhất và thông minh nhất chongành sư phạm thì tốt hơn là nên thiết kế chương trình đào tạo ngay từ đầu đểcó được những giáo viên tốt nhất từ những người trẻ có đam mê với nghề giáo.

Ngành sư phạm đang trở thành mối quan tâm “nóng sốt” của cácnhà cải cách giáo dục trên toàn thế giới. Ở Anh, các nhà hoạch định chính sáchcho rằng muốn cải thiện ngành giáo dục thì phải chọn được những sinh viên giỏihọc sư phạm. Các tổ chức quốc tế như OECD và McKinsey & Company, nhà giáo dụcMichael Barber của Pearson, và ở Mỹ có Joel Klein – cựu giám đốc Cơ quan giáo dụcNew York hiện đang làm việc cho News Corporation của tỷ phú Rupert Murdoch – đêùkhẳng định rằng chất lượng giáo dục không thể vượt quá chất lượng giáo viên. Quanđiểm này là sai lầm và những cải cách, chính sách giáo dục nên đánh giá dưạtrên bằng chứng cụ thể.

Một hệ thống giáo dục thành công là một hệ thống quan tâmnhiều hơn tới việc tìm ra đúng người muốn làm công việc này cả đời. Và điều gìđã xảy ra với cháu gái tôi? Con bé nộp đơn thêm một lần nữa và đã được nhận.Con bé mới tốt nghiệp và sẽ trở thành giáo viên giống như các bạn cùng lớp đạihọc.

Bài viết của tác giảPasi Sahlberg - giáo sư thỉnh giảng tại ĐH Harvard và là tác giả cuốn “Nhữngbài học của ngươìPhần Lan 2.0: Thế giơícó thể học được điều gì từ sự đổi mới giáo dục ở Phần Lan?”. Bài viết thể hiệnquan điểm riêng của tác giả.

Nguyễn Thảo (theo Guardian)