Cách Burkina Faso xây dựng trường học mát mẻ dưới cái nóng 40 độ C

Trường học được xây dựng bằng đá ong có thể tự làm mát giữa cái nóng 40 độ C mà không cần điều hòa. Ảnh: The Guardian

Trường học có khả năng tự làm mát, không cần điều hòa ở Burkina Faso

Nếu kiến trúc sư là những người thích suy nghĩ theo cách của mình để vượt qua thử thách, thì việc xây dựng trường học ở Burkina Faso (một quốc gia nằm ở Tây Phi) hẳn là công việc mơ ước. Bởi việc xây dựng trường học ở đây gặp vô số thách thức: nhiệt độ thiêu đốt vào mùa cao điểm, nguồn vốn, vật tư, điện và nước hạn chế. Vậy làm thế nào để giữ cho tòa nhà mát mẻ dưới ánh nắng gay gắt khi không có điều hòa?

Kiến trúc sư Diebedo Francis Kere lớn lên ở ngôi làng nhỏ Gando và hiểu rõ những thách thức của nơi này. Ông và các kiến trúc sư khác như Albert Faus đang tìm ra những cách tốt nhất để sử dụng vật liệu sao cho các trường học và trại trẻ mồ côi mà họ xây dựng xung quanh Burkina Faso là những nơi mát mẻ, thân thiện.

Kere, người đã đoạt giải thưởng kiến trúc Pritzker vào năm 2022, đã nói một cách cảm động về sự hỗ trợ mà ông đã nhận được khi còn nhỏ bởi cả cộng đồng nơi ông sinh sống. Mọi người đã quyên góp tiền cho Kere rời làng đi học và cuối cùng ông đã giành được học bổng và học tập ở Đức. "Lý do tôi xây dựng trường học là vì cộng đồng của tôi", Kere nói.

Trường tiểu học Gando được xây dựng năm 2001 là công trình đầu tiên của Kere. "Ban đầu, người dân nơi đây không hiểu tại sao tôi muốn xây dựng trường học bằng đất sét khi ở Đức đã có những tòa nhà bằng kính. Do đó tôi đã phải cố gắng thuyết phục họ sử dụng vật liệu địa phương", kiến trúc sư Kere chia sẻ.

Trại trẻ mồ côi Noomdo, nơi có các tấm kim loại phía trên các phòng để bảo vệ mọi người khỏi ánh nắng và mưa trực tiếp. Ảnh: Iwan Baan/Kere Architecture

Việc xây dựng Trường Gando được kết hợp bằng các kỹ thuật truyền thống kết hợp với công nghệ hiện đại hơn để tìm kiếm sự thoải mái.

Trại trẻ mồ côi Noomdo là một dự án khác của ông Kere. Pierre Sanou, nhà giáo dục xã hội tại trại trẻ mồ côi gần thành phố Koudougou, cho biết: "Tòa nhà của Kere xây dựng mang lại cho chúng tôi sự thoải mái. Khi trời nóng thì mát mẻ và khi trời lạnh thì ấm áp".

Nhiệt độ ở vùng Ouest (trung tâm phía tây của Burkina Faso) dao động trong mức 40 độ C trong mùa nóng nhất. Tuy nhiên, theo Sanou thì tòa nhà không cần điều hòa không khí và đây là một cách tiết kiệm năng lượng đáng kinh ngạc.

"Kere xây dựng tòa nhà bằng vật liệu địa phương như đá ong và sử dụng rất ít bê tông. Các tòa nhà của Kere ở Burkina Faso đều bằng đất. Đó là những tòa nhà có khả năng thẩm thấu, tìm kiếm sự chuyển động của không khí tự nhiên và bảo vệ khỏi ánh nắng mặt trời. Bởi chúng được xây dựng với những bức tường rất chắc chắn và mái rất nhẹ để không khí mát mẻ từ bên dưới đẩy không khí nóng từ trên cao ra ngoài", Sanou nói.

Trường Tiểu học Gando được Kere xây dựng vào năm 2001 bằng vật liệu địa phương, kết hợp kỹ thuật truyền thống với công nghệ hiện đại hơn. Ảnh: Enrico Cano/Kere Architecture

Trại trẻ mồ côi được xây dựng theo hình bán nguyệt bởi tính đến quyền riêng tư của những người sống trong tòa nhà - hầu hết là trẻ vị thành niên sống trong hoàn cảnh cực kỳ dễ bị tổn thương.

Trong khi một bên là ký túc xá nam, một bên là ký túc xá nữ, với ban quản lý đóng vai trò là cầu nối giữa họ. Để duy trì sự riêng tư và an ninh của trẻ em, tòa nhà được thiết kế với 3 khu vực tầm nhìn. Đầu tiên là cửa vào, nơi bố trí phòng sinh hoạt chung và bếp. Ở phía sau, có không gian chung bên trong, nơi chỉ được phép vào khi được phép và cuối cùng là sân trong của ký túc xá. Sanou nói: "Có không gian để nghỉ ngơi và thư giản. Không có hàng rào hay dây thép gai".

Trường học được xây dựng là một không gian mở

Gần đó, khu phức hợp trường học Bangre Veenem do kiến trúc sư Faus thiết kế ở làng Youlou cũng sử dụng những cách khéo léo tương tự để làm mát tòa nhà.

Khu phức hợp trường học Bangre Veenem do Albert Faus thiết kế, được xây bằng gạch làm từ đá ong có nguồn gốc trong khu vực. Ảnh: Milena Villalba/Milena Villalba 2020

Khu phức hợp trường học có đủ mọi thứ, bao gồm trường mẫu giáo, trung học, thậm chí cả trường chuyên nghiệp. Soura - cố vấn trường học cho biết thêm: "Học sinh không bao giờ la nóng và không muốn về nhà vì họ cảm thấy thoải mái và có thể tập trung học tập tại trường".

Trường Bangre Veenem được xây bằng gạch làm từ đá ong có nguồn gốc từ khu vực này. Đá ong được tạo hình bằng khuôn, phơi khô dưới nắng và trở thành gạch có màu đỏ rất đậm. Soura cho biết: "Chúng có khả năng chống đạn tốt hơn các khối bê tông có hai lỗ ở giữa.

Faus cũng cố gắng giảm thiểu việc vận chuyển vật liệu và sử dụng vật liệu địa phương. Ngay cả những công nhân mỏ đá cũng đến từ khu vực này. Đó là một vật liệu rất đẹp. Khi các gia đình nhìn thấy các tòa nhà, họ muốn con cái mình đến trường".

Burkina Faso đứng thứ 184 trong số 191 quốc gia về Chỉ số phát triển con người và tính đến cuối năm 2020, chỉ có 22,5% dân số được sử dụng điện, theo dữ liệu từ Ngân hàng Phát triển Châu Phi.

"Học sinh có thể đến học vào ban đêm và sạc điện thoại vì có ánh sáng nhờ các tấm pin mặt trời.

Học sinh tập trung hơn vì lớp học có nhiệt độ tốt. Nếu học sinh, ban giám hiệu và giáo viên làm việc tốt, môi trường trong lớp thuận lợi thì kết quả sẽ tốt hơn. Bạn biết đấy, thời tiết nắng nóng ảnh hưởng đến việc học tập của học sinh, và nếu trong lớp nóng, tất cả chúng ta đều cảm thấy mệt mỏi và cuối cùng trẻ em thích ngủ hơn", Soura cho biết thêm.

Nguồn: The Guardian

Lam Linh