'Bóng hồng' tâm huyết với nghệ thuật truyền thống
Chị Trình Thị Liên (bìa phải) trong trích đoạn tuồng cổ “Mộc Quế Anh”. Ảnh: THIÊN LÝ
Gắn bó hàng chục năm với CLB Nghệ thuật Tuồng 10/5 huyện Phú Hòa cùng những làn điệu bài chòi, những tích tuồng cổ, chị Trình Thị Liên (nghệ danh Phương Liên) có một tình yêu sâu đậm với nghệ thuật truyền thống, góp phần bảo tồn, giữ gìn loại hình nghệ thuật độc đáo này bằng giọng hát truyền cảm, ngọt ngào của mình.
Lớn lên trong cái nôi bài chòi của quê hương, mẹ là thành viên trong CLB Bài chòi của Hội Người cao tuổi thôn Mỹ Hòa (xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa), vì vậy, ngay từ nhỏ, Trình Thị Liên đã được tiếp xúc với bài chòi. Theo mẹ đi hát, chị bắt đầu mê mẩn những câu hát của mẹ và những làn điệu xuân nữ, xàng xê… Chẳng biết tự bao giờ, máu nghệ thuật ngấm vào chị, đưa đẩy chị gắn bó với bài chòi đến nay.
Mối duyên tiền định
Phương Liên hiện là Chủ nhiệm CLB Bài chòi dân gian thôn Mỹ Hòa. Nhắc nhớ lại giai đoạn gian khó của CLB, chị kể: Những làn điệu bài chòi đã ăn sâu trong tâm trí của chị từ thuở thiếu thời, vì vậy khi những người hát bài chòi ngày một ít đi, chị không muốn nghệ thuật bài chòi dần bị lãng quên, mai một theo thời gian. Từ đó, chị nung nấu ý định thành lập CLB Bài chòi dân gian thôn Mỹ Hòa để gắn kết những con người tâm huyết với loại hình nghệ thuật này, cùng nhau gìn giữ nét văn hóa độc đáo truyền thống của dân tộc.
“Việc thành lập CLB cũng giống như con gái có chồng mà không có duyên thì cũng dang dở, cho nên tôi trăn trở lắm. Mãi đến khi anh Huỳnh Trọng Thống, Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Thể thao (VH-TT) huyện Phú Hòa, mở lời đề nghị thành lập CLB Bài chòi. Lời đề nghị ấy đã tiếp thêm động lực giúp tôi mạnh dạn kêu gọi một số bạn bè, anh chị em có “cái tình” với bài chòi để thành lập nên CLB Bài chòi dân gian thôn Mỹ Hòa”, chị Phương Liên trải lòng.
Không chỉ tiếp tục gìn giữ, nối dài sức sống của bài chòi, chị Phương Liên còn là một trong những trụ cột của CLB Nghệ thuật Tuồng 10/5 huyện Phú Hòa. Chị tâm sự: “Ngày nhỏ, hễ có đoàn tuồng nào về hát là tôi cứ như bị thôi miên, đêm nào cũng túc trực chờ xem hát. Cứ nghĩ rằng, yêu thích ca hát nên xem cho vui vậy thôi chứ đâu nghĩ sau này mình có thể hát được, huống hồ là đứng trên sân khấu và gắn bó với nghệ thuật tuồng như bây giờ”.
Năm 2014, Phương Liên tình cờ được tăng cường phục vụ cho vở tuồng Tình yêu và khát vọng của tác giả Phạm Ngọc Sơn. Vở diễn nhằm phục vụ người dân Phú Yên nhân dịp lễ hội Đền Lương Văn Chánh. Mặc dù là “tay ngang” từ bài chòi sang tuồng nhưng có lẽ thấy chị là người vốn có năng khiếu ca hát, lại có khuôn mặt “bắt” sân khấu nên đạo diễn đã giao chị đảm nhận vai bà Lê Thị Loan (vợ của Phù Nghĩa Hầu Lương Văn Chánh).
Được sự giúp đỡ của các thành viên CLB Nghệ thuật Tuồng 10/5, nhất là sự chỉ dạy tận tình của diễn viên gạo cội Đào Thị Thu Sen, chỉ sau một tháng, Phương Liên đã thể hiện tốt vai diễn của mình. Từ đó, dưới sự dìu dắt của nghệ sĩ Thu Sen, Phương Liên làm quen dần với những vai khó. Mỗi vai diễn không chỉ là mồ hôi, nước mắt mà là cả sự tìm tòi, học hỏi của chị. Với tình yêu dành trọn cho nghệ thuật, Phương Liên nắm bắt mọi cơ hội để được thể hiện mình.
Để rồi, những ai đã từng xem Phương Liên diễn tuồng sẽ khó có thể quên được những vai diễn của chị như: Mộc Quế Anh, Mã Phụng Kiều... “Còn sức còn lực, tôi sẽ vẫn dành trọn tình yêu cho nhân vật mà mình hóa thân. Mỗi nhân vật là đứa con tinh thần, là niềm vui, nước mắt của tôi trên sân khấu...”, nghệ sĩ sinh năm 1967 này thổ lộ.
Trái ngọt đam mê
Ðến nay, Phương Liên sở hữu trong tay nhiều giải thưởng qua các kỳ hội diễn, liên hoan như: giải A tiết mục song ca Yêu chi cái nghệ bài chòi tại Liên hoan Nghệ thuật Bài chòi tỉnh Phú Yên năm 2019; diễn viên xuất sắc nhất của Đội Nghệ thuật quần chúng xã Hòa Thắng tại Liên hoan Dân ca Bài chòi huyện Phú Hòa lần thứ II - năm 2019. Thành công nhất phải kể đến HCV toàn đoàn khi chị cùng CLB Nghệ thuật Tuồng 10/5 tham gia Hội diễn Nghệ thuật sân khấu Tuồng không chuyên toàn quốc năm 2018 tại Quy Nhơn (Bình Định).
Bên cạnh đó, chị còn tham gia cùng các thành viên Đội Thông tin lưu động huyện Phú Hòa đạt giải A với kịch bài chòi Thoại Khanh - Châu Tuấn trong Liên hoan Nghệ thuật Bài chòi tỉnh Phú Yên năm 2018; giải nhì toàn đoàn với kịch bài chòi Cho trọn tình thương tại Hội thi Gia đình văn hóa tỉnh Phú Yên năm 2018... Ngoài ra, CLB Bài chòi thôn Mỹ Hòa do chị làm chủ nhiệm vinh dự được Sở VH-TT-DL tặng giấy khen đã có nhiều đóng góp cho sự nghiệp phát triển VH-TT-DL tỉnh nhà. Đầu năm 2019, chị là một trong 8 nghệ sĩ thuộc khu vực miền Trung được kết nạp vào Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam.
Tuy bận rộn với những vai diễn mới nhưng Phương Liên còn tích cực tham gia xây dựng kịch bản, tiểu phẩm cải lương, bài chòi... cho các hội thi tuyên truyền theo chủ đề: phòng chống ma túy, an toàn giao thông, kế hoạch hóa gia đình, nông thôn mới, bảo vệ môi trường... “Cả chặng đường gắn bó với nghệ thuật, tôi nhận ra rằng, nghệ thuật không còn là cái nghề mà là cái nghiệp của mình, tôi cần phải gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị những môn nghệ thuật độc đáo này”, nghệ sĩ Phương Liên nói.
Ông Huỳnh Trọng Thống, Phó Chủ nhiệm CLB Nghệ thuật Tuồng 10/5, cho biết: “Chị Liên là một nghệ sĩ tâm huyết với nghề. Tuồng là loại hình nghệ thuật đòi hỏi kỹ thuật cao, cộng thêm sức khỏe, song vốn có tài năng lại thêm lòng yêu thích nên chị học rất nhanh. Chị luôn thể hiện trọn vẹn vai diễn của mình trên sân khấu, được mọi người khen ngợi và đánh giá cao. Tuồng và bài chòi khác nhau về đặc trưng nhưng chị đã vận dụng kết hợp chúng lại với nhau một cách khéo léo, biết khai thác những điểm tương đồng khiến cho vai diễn càng đa sắc và sinh động”.
Chị Liên là một trong những hạt nhân tích cực có nhiều đóng góp cho phong trào văn nghệ quần chúng của Phú Hòa. Cùng với các thành viên trong Đội Thông tin lưu động, chị đã góp phần lan tỏa nghệ thuật dân tộc đến với người dân, thúc đẩy phong trào văn nghệ quần chúng ngày càng phát triển thông qua các cuộc liên hoan, hội thi, hội diễn. Đồng thời góp phần mang về nhiều thành tích cho Phòng VH-TT huyện Phú Hòa.
