Bob Dylan giành giải Nobel Văn học: Nhà văn Việt 'sững sờ'

Viện Hàn lâm Thụy Điển khép lại mùa giải Nobel 2016 bằng thông báo Nobel Văn học 2016 dành cho ca sỹ, nhạc sỹ người Mỹ Bob Dylan.

Thư ký thường trực Viện Hàn lâm Thụy Điển Sara Danius thông báo ngắn gọn về lý do giải Nobel Văn học được trao cho ông: "Bob Dylan được vinh danh vì sáng tạo những phương thức biểu đạt thi ca mới trong truyền thống âm nhạc Mỹ".

Đây là lần đầu tiên Viện Hàn lâm Thụy Điển trao cho một ca sỹ, nhạc sỹ kể từ 1901, và tuyên bố “lựa chọn vô cùng thống nhất”.

Giải Nobel Văn học 2016 được trao cho Bob Dylan.

Từ nhiều năm nay Viện Hàn lâm Thụy Điển xếp Bob Dylan vào danh sách ứng viên Nobel Văn học. Sự tinh tế, sức mạnh của ca từ đậm chất thơ trong các sáng tác khiến ông được xem là tác giả có tầm ảnh hưởng sâu rộng.

Bob Dylan vốn được vinh danh là một tượng đài âm nhạc Mỹ trong việc chắt lọc ngôn từ đưa vào ca khúc của mình. Tài năng của ông được khẳng định ở hội họa, phim ảnh và đặc biệt chất thơ trong các ca từ do ông sáng tác, dù có nhiều ca khúc bị coi là khó hiểu.

“Các ca khúc không phải được sinh ra bằng phép màu, tôi tạo ra chúng từ hư không. Tôi học cách viết ca từ khi nghe các ca khúc dân gian”, Bob Dylan từng nói.

Nhạc sĩ, ca sĩ Bob Dylan.

Năm 2008 ông bất ngờ được giải Pulitzer “vì sự ảnh hưởng sâu rộng tới âm nhạc đại chúng và văn hóa Mỹ thông qua các ca từ đậm chất thơ phi thường”.

Các nhà phê bình khẳng định ông chắc chắn là “tác giả được bắt chước nhiều nhất trong lịch sử âm nhạc đại chúng hiện đại”, ảnh hưởng không chỉ tới các tác giả, ca sỹ, nhạc sỹ mà còn ảnh hưởng tới cách sống của những người lắng nghe âm nhạc của ông.

Cuốn sách cả văn xuôi và thơ đầu tiên Tarantula do ông viết xuất bản năm 1971. Ca khúc "Blowin’ in the wind" được giới trẻ Mỹ thời đó tôn thờ, dẫn lối cho họ trong nhiều cuộc biểu tình phản đối chiến tranh Việt Nam vì lời lẽ giản dị và đi vào lòng người.

Là người biên tập cuốn sách "Trịnh Công Sơn và Bob Dylan: Như trăng và Nguyệt" (tác giả John C. Schafer), nhà văn Nguyễn Trương Quý nhận định về giải thưởng năm nay: "Trao cho Bob Dylan là sự thừa nhận xu hướng liên văn bản. Đó là nỗ lực Ủy ban Nobel khi tìm những đóng góp của thể loại không kinh điển của văn chương".

Nhà văn Trương Quý phân tích, vài năm gần đây, giải thưởng Nobel văn chương mở rộng ra, không chỉ bó hẹp trong các thể tài kinh điển. Năm ngoái giải trao cho Svetlana Alexievich (người viết phóng sự, phi hư cấu), hay năm 2013 trao cho Alice Munro- tác giả chuyên viết truyện ngắn.

“Trước đây, cứ nói đến Nobel văn xuôi là trao cho người viết tiểu thuyết. Nhưng giải thưởng năm nay chính là câu chuyện tái định nghĩa văn học”.

Nhà nghiên cứu văn học Trần Ngọc Hiếu cho rằng, bản thân Bob Dylan được biết đến như một nhạc sĩ, ca sĩ. Việc Ủy ban Nobel trao cho Bob là trao giải cho truyền thống từ khởi thủy của nhân loại: sự gắn bó chặt chẽ giữa âm nhạc và thi ca.

Năm 2012, Bob Dylan được Tổng thống Obama tặng Huân chương Tự do.

Vẫn ngạc nhiên

Nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên cho biết ông sững sờ, bất ngờ với giải Nobel năm nay: “Bằng giải thưởng Nobel 2016, hình như Ủy ban Nobel muốn mở rộng một khái niệm văn học. Bob Dylan có thể là ca sĩ, nhạc sĩ, là người biểu diễn, nhưng nói ông là nhà văn thì thật khó nói. Cảm tượng tức thời của tôi về giải thưởng của tôi là như vậy”.

“Thất vọng”, “gây sốc” là hai từ mà nhà văn Uông Triều– Biên tập viên mảng Văn học Nước ngoài của Tạp chí Văn Nghệ Quân Đội- nói về cảm giác của mình.

Uông Triều đồng quan điểm cho rằng ca từ trong ca khúc của Bob Dylan đẹp, phức tạp, có chiều sâu, có tính phản kháng, nhưng nếu vì thế mà trao giải thì Ủy ban Nobel "đã đi quá xa".

Tuy tôn trọng kết quả của Ủy ban Nobel, xong nhà văn quân đội cũng tỏ rõ quan điểm: “Xin nhắc lại, đây là giải Nobel Văn học, không phải Nobel âm nhạc. Âm nhạc đã có Grammy và các giải khác”.

Bob Dylan tên thật Robert Allen Zimmerman, sinh ngày 24/5/1941 tại bang Minnesota trong gia đình Do Thái.

Ngoài cuốn sách đầu tiên năm 1970, Bob Dylan xuất bản hồi ký, phát hành nhiều sách liên quan ca từ sáng tác (khoảng 700 ca khúc) và 6 cuốn sách khác về nghệ thuật.

Ông đạt hơn chục giải Grammy, một giải Quả cầu vàng và một Oscar, được vinh danh tại Đại sảnh Danh vọng rock and roll và một số Đại sảnh danh vọng âm nhạc khác. Năm 2004, ông được bầu là nghệ sỹ vĩ đại mọi thời đại, đứng thứ hai sau ban nhạc The Beatles. Năm 2012, ông được Tổng thống Obama tặng Huân chương Tự do.

Video: Bob Dylan hát live Blowin’ in the wind trên Tivi năm 1963

Quế Chi (Tổng hợp)