Bảo tồn, nhân rộng cây dược liệu quý ở Lạng Sơn

Bên cạnh đó, diện tích rừng nguyên sinh còn khá nhiều và tiềm năng về cây làm thuốc tương đối lớn. Trong đó, có nhiều loại cây thuốc quý như cây hồi, quế, sa nhân, ngũ gia bì gai, củ gió…

Theo Chủ tịch Hội Đông y tỉnh Lạng Sơn, ông trần Văn Tuyến cho rằng, trước kia, nguồn dược liệu thông dụng thường chỉ bị khai thác nhỏ lẻ, với số lượng ít, theo mùa vụ như các loại: Ba kích, khúc khắc, kê huyết đằng, nhân trần, ích mẫu, thanh hao hoa vàng.

Nhiều loài cây dược liệu quý đã bị khai thác, thu mua tới cạn kiệt trong một giai đoạn dài, nhiều loài có khả năng tuyệt chủng như bảy lá một hoa, lan kim tuyến...

Trồng cây dược liệu giúp phát triển kinh tế hộ gia đình

Trước nguy cơ cạn kiệt, gần đây, một số người dân tại Lạng Sơn đã bắt đầu gây dựng các vườn nuôi trồng cây dược liệu từ nguồn tự nhiên.

Người dân bắt đầu ý thức được giá trị kinh tế mà cây dược liệu mang lại. Từ đó, từng bước đã nâng cao nhận thức trong việc bảo tồn, phát triển và khai thác dược liệu một cách bài bản.

Huyện Đình Lập có đầy đủ tiềm năng và điều kiện để đưa cây dược liệu trở thành một trong những sản phẩm hàng hóa nông nghiệp chủ lực của huyện. Góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập, cung cấp nguyên liệu sản xuất thuốc phục vụ chăm sóc sức khỏe của người dân và hướng tới xuất khẩu.

Một người dân ở thôn Khe Dăm, xã Lâm Ca (Đình Lập, Lạng Sơn) cho biết, gia đình ông Nguyễn Văn Tằng, có 3.500 cây cả mọc tự nhiên và trồng mới, trong đó có 2.000 cây tự trồng. Đến năm 2020, rừng trà hoa vàng trồng mới của ông mới bắt đầu có hoa nên ông mới thu bói được 60 kg. Với giá bán 600.000 - 800.000 đồng/kg, hiệu quả kinh tế bước đầu rất khả quan.

Theo người dân ở đây cây trà hoa vàng có thể thu cả hoa và lá già làm thuốc. Ngoài ra, cây trồng này có ưu điểm vượt trội hơn so với các cây trồng trên đất đồi và núi khác như keo, thông. Bởi keo, thông trồng 5- 6 năm cho thu hoạch, nhưng sau đó phải trồng mới lại từ đầu. Còn trà hoa vàng chỉ trồng 1 lần và cho thu hoạch lâu dài.

Với tiềm năng vô cùng lớn, Lạng Sơn đã triển khai thực hiện quy hoạch một số cây dược liệu là cây trồng chủ lực của tỉnh cần quan tâm đầu tư và phát triển.

Năm 2014, UBND tỉnh Lạng Sơn đã ban hành quyết định phê duyệt quy hoạch phát triển vùng cây nguyên liệu gắn với chế biến và xuất khẩu trên địa bàn tỉnh đến năm 2020, tầm nhìn 2030.

Người dân xã Đình Lập, huyện Đình Lập thu hoạch sa nhân

Theo đó, giai đoạn 2021-2030, Lạng Sơn định hướng xây dựng mở rộng vùng dược liệu ba kích tại huyện Đình Lập lên 680 ha, trong đó trồng mới 355 ha, sản lượng dự tính đạt 3.740 tấn củ tươi.

Vùng trồng hồi tại các huyện Văn Quan, Bình Gia, Văn Lãng với sản lượng trung bình đạt 15.000 tấn/năm. Giai đoạn 2026-2030 phấn đấu trồng dược liệu dưới tán rừng là 500 ha/năm, mở rộng diện tích cây hồi lên 22.150 ha, trong đó trồng mới 1.240 ha, sản lượng hồi tươi dự tính đạt 57.387 tấn. Sản lượng vỏ quế đạt 3.000 tấn/năm.

Theo Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Lạng Sơn, tới đây, Lạng Sơn sẽ tập trung phát triển 16 loài dược liệu, bao gồm 13 loài bản địa như: Ba kích, đinh lăng, địa liền, hồi, quế, sa nhân tím... và 3 loài nhập nội là bạch chỉ, bạch truật, địa hoàng (ưu tiên phát triển ba kích, gấc, địa hoàng, duy trì và khai thác bền vững hồi và quế trên diện tích đã có).

Trong thời gian tới, tỉnh sẽ tập trung nghiên cứu, chọn tạo, phục tráng, công nhận, bảo hộ và bảo tồn các giống cây dược liệu; nghiên cứu và phát triển giống dược liệu mới, do phần lớn bộ giống dược liệu trong nuôi trồng hiện nay vẫn dựa vào các giống địa phương nên năng suất thấp.

Khẩn trương di thực những cây thuốc quý về vườn thuốc của gia đình, các vườn thuốc của trạm y tế xã hay các mô hình vườn thuốc, rừng bảo tồn cộng đồng. Trước hết là bảo tồn, sau đó có cơ hội nhân rộng.

Theo ông Vũ Văn Thịnh - Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Lạng Sơn, để phát triển và khai thác bền vững tiềm năng cây dược liệu trên địa bàn tỉnh, Lạng Sơn sẽ tập trung cho công tác chọn tạo, bình tuyển những giống cây đầu dòng làm giống, có các biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại, quản lý việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nhằm đảm bảo năng suất, chất lượng... Bởi lẽ, cây dược liệu sẽ là nguồn nguyên liệu để sản xuất thuốc, nếu chất lượng không tốt, hệ lụy tới sức khỏe cộng đồng là rất lớn.

Việc phát triển cây dược liệu không chỉ giúp bảo tồn cây thuốc quý còn giúp bà con vùng cao xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế.

Nguyễn Hoa