Bài 4: Giáo dục - Y tế phát triển vượt bậc

Bước chuyển lớn trong công tác “trồng người”

Thực hiện Nghị quyết số 15/2008/QH12 ngày 29/5/2008 của Quốc hội về việc điều chỉnh địa giới hành chính thành phố Hà Nội và một số tỉnh có liên quan, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội đã chung sức, đồng lòng, phát huy mọi nguồn lực nhằm kiến tạo Thủ đô ngày càng hiện đại, văn minh. Cùng với sự phát triển về kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng, ngành Giáo dục Hà Nội trong 15 năm qua với những nỗ lực đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Quy mô giáo dục Hà Nội 15 năm qua đã có bước phát triển mạnh mẽ.

Cụ thể, ngay sau khi hợp nhất, ngành đã tăng cường đầu tư đủ các danh mục thiết bị phục vụ chương trình đổi mới giáo dục phổ thông. Công tác thư viện trường học được quan tâm, đầu tư và hoạt động có hiệu quả. Chương trình chiếu sáng học đường, vệ sinh nước sạch đã được quan tâm đầu tư cơ bản đáp ứng được yêu cầu. Quy mô giáo dục Hà Nội có bước phát triển mạnh.

Hiện nay, Thành phố đã hoàn thành công tác rà soát toàn bộ mạng lưới trường học trên địa bàn đến năm 2030, định hướng đến năm 2045. Năm học 2022 - 2023, toàn Thành phố có 2.840 đơn vị trường học với gần 2,2 triệu học sinh và gần 123.000 giáo viên. Các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ dạy và học trong nhà trường tiếp tục được đầu tư theo hướng chuẩn hóa, đồng bộ, hiện đại.

Công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia và trường chất lượng cao được tập trung thực hiện. Tính đến tháng 4/2023, tỷ lệ trường công lập đạt chuẩn quốc gia toàn Thành phố là 72,4%. Đến thời điểm này, toàn Thành phố đã công nhận được 23 trường chất lượng cao, trong đó có 17 trường công lập và 6 trường ngoài công lập. Triển khai công tác chuẩn bị đầu tư xây dựng 7 trường liên cấp tiên tiến, hiện đại có diện tích 5 ha trở lên trên địa bàn Thành phố.

Chất lượng GD&ĐT tiếp tục được giữ vững và có nhiều tiến bộ đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện được đẩy mạnh ở cấp học, bậc học mang lại kết quả nhất định. Việc triển khai giảng dạy bộ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” ở tất cả các trường phổ thông cơ bản đạt được kết quả tốt, đáp ứng được nhu cầu học tập của học sinh.

Phong trào “Nhà trường cùng chung tay phát triển - Thầy cô cùng sẻ chia trách nhiệm” được các quận, huyện, thị xã, các trường hưởng ứng, triển khai thực hiện. Hiện đã có 30/30 Phòng GD&ĐT các quận, huyện, thị xã và 80 trường Trung học phổ thông trên địa bàn Thành phố đã xây dựng kế hoạch, tổ chức ký kết về hợp tác về giáo dục tham gia phong trào. Đây là một trong những giải pháp trọng tâm của Sở GD&ĐT Hà Nội nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ, góp phần từng bước thu hẹp khoảng cách, chất lượng giáo dục giữa các nhà trường, các quận nội thành và các huyện ngoại thành trên địa bàn Thành phố; nâng cao chất lượng giáo dục Thủ đô; giảm thiểu tình trạnh học sinh bỏ học, học sinh “ngồi nhầm lớp”; không để học sinh vì hoàn cảnh khó khăn bị bỏ lại phía sau, thực hiện tốt mục tiêu “học thật, thi thật, nhân tài thật”.

Ghi nhận tại huyện Mê Linh, đến nay, sau 15 năm mở rộng địa giới hành chính, quy mô giáo dục của huyện đã có sự thay đổi thay đổi, phát triển rõ rệt cả về “lượng và chất”. Theo Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Mê Linh Nguyễn Văn Hậu, hiện tại, toàn huyện có 81 cơ sở giáo dục (23 trường Mầm non công lập, 1 trường Mầm non tư thục; 29 trường Tiểu học công lập, 1 trường liên cấp Tiểu học và Trung học cơ sở tư thục, 20 trường Trung học cơ sở, 6 trường Trung học phổ thông, 1 Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên) và 37 cơ sở giáo dục Mầm non độc lập với 1.801 nhóm, lớp; 65.437 học sinh.

“Ngay từ khi được sáp nhập về Hà Nội đến hết 2022, huyện đã tập trung đầu tư mở rộng quỹ đất, xây dựng bổ sung cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị cho các nhà trường trực thuộc huyện với tổng mức kinh phí là trên 2.500 tỷ đồng. Diện tích đất đã mở rộng cho các nhà trường là 151.040,4m2, xây mới 620 phòng học, 364 phòng học bộ môn/thực hành, 35 nhà giáo dục thể chất”, Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Mê Linh chia sẻ.

Thời gian tới, để giữ vững và nâng cao chất lượng giáo dục, ngành Giáo dục huyện sẽ tập trung xây dựng các đề án giáo dục khoa học, sáng tạo, đột phá, có tầm nhìn; tăng cường mở rộng thêm các lớp học sử dụng ngoại ngữ (tiếng Đức, Nhật, Hàn, Pháp) ở các trường điểm trong cụm; đầu tư có tính lâu dài cơ sở vật chất, đưa hệ thống thiết bị dạy học hiện đại vào một số trường điểm; đào tạo đội ngũ giáo viên nhiệt huyết sử dụng công nghê thông tin tốt để lần tỏa tới đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên trong huyện…

Ứng dụng nhiều kỹ thuật cao trong khám chữa bệnh

Song hành với sự phát triển của ngành Giáo dục, Y tế Thủ đô 15 năm qua cũng gặt hái được nhiều thành tựu. Mặc dù gặp nhiều khó khăn, chịu ảnh hưởng bởi dịch bệnh, nhưng thời gian qua ngành Y tế Thủ đô đã nỗ lực vượt qua khó khăn và đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận. Điển hình như thực hiện thắng lợi các chương trình mục tiêu quốc gia, tăng cường khả năng phòng, chống dịch, đặc biệt là đẩy lui đại dịch Covid-19.

Can thiệp bào thai là một trong những kỹ thuật cao nhất trong lĩnh vực sản khoa hiện nay.

Với nhiệm vụ chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân, ngành Y tế Thủ đô đã và đang nỗ lực tiên phong đi tắt, đón đầu trong nhiều chuyên khoa mũi nhọn, ứng dụng nhiều thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến vào việc khám chữa bệnh. Theo đó, các đơn vị luôn quan tâm đầu tư, ứng dụng các trang thiết bị, kỹ thuật công nghệ cao như: Phẫu thuật nội soi, thụ tinh trong ống nghiệm, ứng dụng thành công nhiều kỹ thuật tim mạch can thiệp, kỹ thuật can thiệp bào thai... trong khám chữa bệnh cho nhân dân.

Điển hình, can thiệp bào thai là một trong những kỹ thuật cao nhất trong lĩnh vực sản khoa được triển khai tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội. Theo Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hà Nội chia sẻ với báo chí mỗi năm, có hàng nghìn trẻ bị dị tật… làm cho không chỉ gia đình mà chính đứa trẻ đó khổ cả cuộc đời, trở thành gánh nặng của xã hội. Tuy nhiên, hiện nay, với thành công của kỹ thuật mới can thiệp bào thai, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội tự hào bước đầu đã cứu chữa thành công, giúp hằng trăm trẻ nhỏ chào đời mạnh khỏe.

Bệnh viện Phụ sản Hà Nội đã khai trương Đơn vị Can thiệp bào thai tháng 1/2022, hiện đang ứng dụng các kỹ thuật can thiệp bào thai như: Sinh thiết gai rau, chọc ối, lấy máu cuống rốn để chẩn đoán trước sinh, đồng thời thực hiện điều trị truyền ối cho thai thiểu ối, phẫu thuật điều trị hội chứng truyền máu song, hội chứng song thai, thai không tim.

Tính đến thời điểm hiện tại, đã có hàng trăm ca can thiệp, truyền ối bào thai thành công tại bệnh viện. Trước đây khi chưa có kỹ thuật can thiệp bào thai, hàng nghìn bào thai bị dị tật hoặc bất thường trong bụng mẹ sẽ không thể chào đời hoặc nếu may mắn chào đời sẽ bị tàn phế, không thể hòa nhập với cộng đồng. Kỹ thuật nhân văn này mở ra một chương mới, cứu hàng trăm em bé, hàng trăm gia đình thoát cảnh nuôi em bé tàn tật, nâng cao chất lượng dân số.

Cùng với việc triển khai những kỹ thuật mới, ngành Y tế Thủ đô cũng đã thành lập Mạng lưới khám chữa bệnh từ xa, không chỉ góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, mà còn là cầu nối giúp các y, bác sĩ trao đổi, học hỏi, nâng cao kiến thức chuyên môn. Quan trọng hơn cả là người dân Thủ đô đã được thụ hưởng những kỹ thuật điều trị mới nhất, hiện đại nhất, chẩn đoán kịp thời, tiết kiệm thời gian và chi phí chuyển tuyến.

Chăm sóc tốt sức khỏe nhân dân từ tuyến y tế cơ sở

Đặc biệt 15 năm mở rộng địa giới hành chính, ngành Y tế Thủ đô đã và đang nỗ lực chăm sóc tốt sức khỏe nhân dân từ tuyến cơ sở, cụ thể là từ trạm y tế (TYT) xã. Việc phát triển y tế cơ sở góp phần quan trọng trong việc quản lý sức khỏe ban đầu cho nhân dân, giảm vượt tuyến, giải quyết được bài toán “quá tải” cho bệnh viện tuyến trên.

Trạm trưởng TYT xã Minh Châu Lê Thị Lộc khám, cấp thuốc cho bệnh nhân tăng huyết áp, đái tháo đường định kỳ.

Theo bác sĩ Lê Thị Lộc, Trạm trưởng TYT xã Minh Châu (huyện Ba Vì): TYT xã Minh Châu có chức năng cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân trên địa bàn xã và thực hiện công tác y tế dự phòng trong giám sát và xử lý dịch, triển khai các chương trình, hoạt động y tế và cấp cứu, khám chữa bệnh ban đầu cho nhân dân.

“Nhờ mở rộng địa giới hành chính Thủ đô, TYT xã được nâng cấp về cơ sở vật chất. Còn với trang thiết bị nhờ được chọn làm xã điểm hoạt động theo nguyên lý y học gia đình nên TYT được Bộ Y tế trang bị thêm cho 1 số trang thiết bị máy móc, đồng thời cử thêm nhân lực về hỗ trợ”, bác sĩ Lộc chia sẻ.

Theo đó, năm 2013, TYT xã Minh Châu được Ủy ban nhân dân (UBND) Thành phố đầu tư xây mới 1 dãy nhà làm việc 3 tầng kiên cố, với 20 phòng chức năng phục vụ công tác khám chữa bệnh cho nhân dân trên địa bàn. Tháng 8/2019, TYT xã được UBND huyện Ba Vì bố trí kinh phí đầu tư sửa chữa cơ sở hạ tầng với tổng kinh phí 800 triệu đồng…

Không chỉ được đầu tư về cơ sở hạ tầng, năm 2018, TYT xã Minh Châu được chọn là 1 trong 4 xã điểm của Hà Nội, 26 xã điểm toàn quốc thực hiện thí điểm mô hình TYT xã, phường hoạt động theo nguyên lý y học gia đình. Khi thực hiện thí điểm mô hình, trạm được tăng cường bác sĩ từ Bệnh viện Châm cứu Trung ương về hỗ trợ và hướng dẫn chuyên môn 1 tuần/buổi trong 1 năm; Trung tâm Y tế huyện Ba Vì cử bác sĩ y học cổ truyền về hỗ trợ 2 buổi/ tuần, trong 2 năm…

“Sau khi được chọn làm TYT điểm, trạm được Viện vệ sinh dịch tễ Trung ương và Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Hà Nội về hỗ trợ hướng dẫn chuyên môn, trang bị máy đo huyết áp, máy đo đường huyết để khám sàng lọc cho người dân từ 40 tuổi trở lên có nguy cơ tăng huyết áp, đái tháo đường…”- bác sĩ Lộc chia sẻ.

Trạm trưởng TYT xã Minh Châu cũng cho biết từ khi áp dụng mô hình TYT điểm hoạt động theo nguyên lý y học gia đình, người dân đã yên tâm hơn và tin tưởng tới khám bệnh tại TYT xã. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2023, trạm đã khám được 2.816 lượt, trong đó, khám dự phòng là 454 lượt; khám bệnh chung là 2.362 lượt. Tỷ lệ bệnh nhân được chẩn đoán và điều trị hợp lý đạt 90% trở lên. Không có sai sót về chuyên môn và tai biến trong điều trị.

Đồng thời, trạm hiện đang quản lý và điều trị 56 bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường, khám và quản lý điều trị được 455 bệnh nhân tăng huyết áp, khám, cấp phát thuốc điều trị methadone cho 36 bệnh nhân…

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được khi triển khai hiệu quả mô hình TYT điểm hoạt động theo nguyên lý y học gia đình, TYT xã Minh Châu vẫn còn gặp phải khó khăn như chế độ đãi ngộ đối với cán bộ tuyến y tế cơ sở còn thấp nên không thu hút được cán bộ, đặc biệt là bác sĩ. Cơ sở vật chất được Bộ Y tế cấp một số trang thiết bị chuyên khoa về răng, tai mũi họng, y học cổ truyền… nhưng không có bác sĩ chuyên khoa khám bệnh nên những trang thiết bị đó không được phê duyệt trong bảo hiểm và người dân không được hưởng quyền lợi đó.

Người dân Minh Châu mong muốn được khám, chữa và điều trị bệnh hiệu quả tại TYT xã.

“Hiện người dân Minh Châu rất mong muốn đến TYT xã để khám, chữa và điều trị bệnh cho gần, đỡ phải vượt tuyến xa. Tuy nhiên, thực tế trình độ chuyên môn y tế tại trạm có hạn, chưa phục vụ toàn diện được cho người dân. Bên cạnh đó, tại trạm nhân lực có hạn lại kiêm nhiệm nhiều việc, nên cũng chưa đảm bảo được công tác khám, chữa bệnh,… Bởi vậy, trạm mong muốn có thêm 1 bác sĩ về công tác và có sử dụng được những chuyên khoa lẻ như răng, tai mũi họng… để khám, chữa bệnh, phục vụ cho nhân dân xã đảo Minh Châu”- bác sĩ Lộc cho biết thêm.

Được biết ngoài TYT xã Minh Châu, Hà Nội có thêm 3 TYT được Bộ Y tế lựa chọn thực hiện thí điểm mô hình TYT xã, phường hoạt động theo nguyên lý y học gia đình gồm TYT xã Tân Hội huyện Đan Phượng, TYT phường Tây Mỗ, quận Bắc Từ Liêm, TYT phường Yên Nghĩa, quận Hà Đông. Thời gian qua, các mô hình TYT điểm hoạt động theo nguyên lý y học gia đình trên địa bàn Hà Nội đã hoạt động hiệu quả, thu hút đông đảo bệnh nhân tới khám, chữa bệnh thay vì phải vượt tuyến… đảm bảo chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân và phòng, chống dịch bệnh ngay từ cơ sở.

Từ những thành tích điển hình của ngành Y tế và Giáo dục, có thể thấy, việc mở rộng địa giới hành chính vừa đảm bảo không gian cho Hà Nội phát triển bền vững trong giai đoạn trước mắt cũng như trong tương lai lâu dài, vừa tạo điều kiện cho Hà Nội phát triển toàn diện, xứng đáng là trung tâm đa chức năng. Hành trang mang theo của ngành Giáo dục và ngành Y tế Hà Nội hôm nay đã khác rất nhiều so với 15 năm trước. Tuy nhiên với vị trí là Thủ đô đòi hỏi hai ngành mũi nhọn này cần có sự cố gắng, nỗ lực lớn hơn nữa để đáp ứng được những yêu cầu phát triển mới của Thủ đô.

Minh Khuê - Phạm Thảo