Vinastas có những sai phạm gì?

Văn phòng Vinastas vắng ngắt sau ngày công bố “nước mắm nhiễm thạch tín”. Ảnh: Ngọc Mai.

Theo báo cáo của đoàn công tác thuộc Bộ Công Thương, kết quả kiểm tra cho thấy, việc khảo sát nước mắm của Vinastas không đảm bảo tính độc lập, tin cậy và minh bạch. Dù là hoạt động nhân danh Vinastas, nhưng khi thực hiện không xây dựng đề án, kế hoạch khảo sát rõ ràng. Khảo sát chủ yếu do chủ tịch và một số cá nhân thực hiện, nhiều khâu không được các cấp có thẩm quyền của Vinastas phê duyệt và giám sát.

Vinastas công bố “nước mắm nhiễm asen” là phạm luật

Theo Bộ Công thương, quá trình lấy (mua) mẫu làm khảo sát thiếu tin cậy. Toàn bộ 150 mẫu đã mua không có hóa đơn theo quy định của Bộ Tài chính, chỉ có hóa đơn bán lẻ, hóa đơn bán hàng, bản kê bán hàng của nơi bán (89 mẫu). 61 mẫu chỉ có bảng kê do cán bộ đi mua tự lập. Ngoài ra, có sự không thống nhất trong quá trình mã hóa mẫu. Một số mẫu không được mã hóa trước khi yêu cầu thử nghiệm.

Bộ Công Thương cũng cho biết, theo thông tin do Vinastas cung cấp, hoạt động khảo sát được thực hiện dưới sự tài trợ từ tổ chức bên ngoài, vì vậy, không đảm bảo tính độc lập như quy định tại Điều 28, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Kết quả kiểm tra cho thấy, Vinastas công bố kết quả khảo sát nước mắm thông qua nhiều hình thức. Cụ thể, đăng bài trên trang web của Vinastas và tổ chức buổi báo cáo kết quả khảo sát và đưa ra thông cáo báo chí.

Về nội dung thông tin do Vinastas cung cấp, Bộ Công Thương cho rằng, việc Vinastas đồng nhất khái niệm asen nêu tại Quy chuẩn Việt Nam QCVN 8-2:2011/BYT với “thạch tín”, một chất cực độc, đồng thời khẳng định “95,65% số mẫu khảo sát có độ đạm từ 40 độ trở lên được đánh giá là hàm lượng thạch tín vượt ngưỡng quy định” là không đúng, không có cơ sở khoa học và gây nhầm lẫn, hoang mang cho người tiêu dùng.

Đặc biệt, bài “Gần 85% mẫu nước mắm của 88 doanh nghiệp không đạt tiêu chuẩn”trên trang web của Vinastas ngày 18/10/2016 có nội dung “104 (69%) mẫu nước mắm không đạt chỉ tiêu về asen (thạch tín) - một loại á kim cực độc” là hoàn toàn không chính xác, không có căn cứ khoa học và pháp lý, gây hoảng loạn và bức xúc trong xã hội.

“Việc công bố thông tin sai lệch liên quan đến sản phẩm nước mắm của Vinastas có dấu hiệu vi phạm quy định tại Khoản 12 Điều 5 Luật An toàn thực phẩm: “Đăng tải, công bố thông tin sai lệch về an toàn thực phẩm gây bức xúc cho xã hội hoặc thiệt hại cho sản xuất, kinh doanh”, đoàn công tác kết luận.

Yêu cầu Vinastas cải chính

Đoàn kiểm tra cũng làm việc về tư cách pháp lý của Vinastas khi tham gia thực hiện một số hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Điều 27 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định “tổ chức xã hội thành lập theo quy định của pháp luật và hoạt động theo điều lệ được tham gia hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng”.

Điều 28 của luật quy định về nội dung tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của tổ chức xã hội. Trong khi đó, theo điều lệ, Vinastas là một tổ chức xã hội - nghề nghiệp. Vì vậy, theo Bộ Công Thương, cơ quan quản lý Nhà nước về hội cần phân định rõ tổ chức xã hội và tổ chức xã hội - nghề nghiệp, từ đó có cơ sở xác minh Vinastas có đủ tư cách pháp lý để thực hiện các hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hay không.

Bộ Công Thương đã báo cáo và kiến nghị Thủ tướng, yêu cầu Vinastas cải chính công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng các nội dung thông tin sai lệch về khảo sát nước mắm gây hoang mang trong dư luận; kiểm điểm làm rõ trách nhiệm và xử lý theo điều lệ các cá nhân liên quan.

Bộ Công Thương cũng kiến nghị giao Bộ Nội vụ xác minh, làm rõ tư cách pháp lý của Vinastas trong việc tham gia các hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; tổ chức kiểm tra việc chấp hành điều lệ đã được Bộ Nội vụ phê duyệt và có biện pháp chấn chỉnh kịp thời các tồn tại trong quá trình hoạt động của Vinastas. Bộ Công thương kiến nghị giao Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương xem xét xử lý các hành vi có dấu hiệu vi phạm của Vinastas theo quy định pháp luật.

Ai đứng sau con số của Vinastas?

Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, luật sư Trương Thanh Đức, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật Basico cho rằng, những số liệu, chứng từ, kỹ thuật có thể nhìn ra ngay, nhưng cái gốc của vấn đề là liệu có ai đứng sau những con số của Vinastas không thì Bộ Công Thương cũng chưa nói rõ “Chính cái này mới là vấn đề gây bức xúc cho dư luận”, ông Đức nói.

Nam Khánh

Sau khi có kết quả điều tra về Vinastas ngày 8/11, chiều cùng ngày PV có mặt tại trụ sở của Vinastas tại số 214/22 Tôn Thất Tùng, Hà Nội.

Trụ sở Vinastas là ngôi nhà 4 tầng với diện tích sàn khoảng 30m2, lọt thỏm giữa các hàng tạp hóa, cắt tóc gội đầu, cầm đồ... Một chiếc bàn làm việc với máy tính trên bàn nhưng không có ai ngồi. Ông Đỗ Ngọc Tân, nhân viên của hội cho biết, hiện chủ tịch hội đi vắng. Tuy nhiên, ông Tân cho biết thêm, hiện hội vẫn hoạt động bình thường. “Một ngày chúng tôi vẫn nhận được 10 cuộc gọi của người tiêu dùng phản ánh liên quan đến quyền lợi của họ”, ông Tân nói.

Ngọc Mai

Phạm Tuyên