Vì sao lại kiêng chúc tết người đang ngủ?

Tết là một ngày lễ lớn của dân tộc nên người người, nhà nhà đều rất háo hức để chuẩn bị kỹ càng cho những ngày này.

Từ xưa các cụ ta đã truyền nhau rất nhiều thói quen, phong tục và những điều kiêng kỵ trong ngày Tết. Những điều này như một luật bất thành văn nhưng được truyền từ đời này sang đời khác và mọi người đều chiêm nghiệm rằng nó rất đúng.

Dưới đây là một số điều kiêng kỵ vào những ngày đầu năm mới mà không phải ai cũng biết:

1. Kiêng quét nhà, đổ rác

Người Việt xem việc quét nhà vào ngày đầu năm là một việc cấm kị, bởi điều này có nghĩa là mình đang tự đuổi ông Thần Tài ra khỏi nhà.

Dân gian cho rằng, nếu quét nhà trong 3 ngày đầu năm thì cả năm gia đình sẽ nghèo túng, khánh kiệt, thần tài sẽ đi mất, tiền bạc không đến được với gia đình và hiển nhiên nó mang lại điềm xấu, không may mắn.

Vì có tục kiêng quét nhà đổ rác 3 ngày Tết, sợ rằng sẽ quét hết tiền bạc, vận đỏ ra khỏi nhà, nên ngày 30 Tết, dù bận rộn đến đâu mọi người cũng phải dọn dẹp nhà cửa, không vứt rác bừa bãi. Ở Nam Bộ, sau khi quét dọn người ta thường cất hết chổi, nếu trong ngày Tết bị mất chổi có nghĩa là năm đó nhà sẽ bị trộm vào vét sạch của cải. Ở nông thôn, ngày Tết nhà nào cũng rắc vôi bột ở bốn góc vườn, rồi vẽ mũi tên hướng ra cổng để xua đuổi ma quỷ.

2. Kiêng không nói những lời “xui xẻo”

Những điều nói ra trong 3 ngày đầu năm được tin là sẽ ảnh hưởng đến cả năm. Vì vậy trong những ngày này mọi người luôn cân nhắc rất kỹ trước khi nói ra một điều gì đó.

3. Kiêng cho lửa, nước ngày Tết

Thật không may cho nhà ai mùng 1 Tết có người đến nhà xin lửa, xin nước. Ngày mùng 1 Tết người ta rất kỵ người khác đến xin lửa nhà mình, vì quan niệm lửa có màu đỏ, màu mang lại may mắn đầu năm mới. Cho lửa là cho đi cái đỏ, cái may mắn trong năm mới sẽ khiến gia đình không giữ được tiền bạc, trong nhà sẽ gặp nhiều điều xui rủi, ra đường hay gặp tai vạ..

Ngoài ra, cũng kiêng cho nước đầu năm vì nước vốn được ví như nguồn tài lộc trong câu chúc: “Tiền vào như nước”. Thường thì trước khi bước sang năm mới, ở nông thôn nhà nào cũng lo đổ đầy nước vào bể, vào chum hoặc vại. Từ trong tâm thức người ta tin rằng, năm mới đến sẽ đem theo của cải nhiều như nước.

Chẳng thế mà sáng mùng 1 Tết, rất nhiều nhà thời xưa hay thuê người gánh nước đến. Họ được mừng tuổi đôi ba hào, thế là cả chủ nhà lẫn người gánh thuê đều hả hê vì sẽ có một năm mới may mắn tốt lành.

4. Kỵ xông nhà người khác khi có tang hay đang gặp xui

Người có tang hay đang gặp chuyện xui rủi không nên xông đất nhà người khác vì như vậy sẽ đem điềm xui rủi đến cho gia chủ.

5. Kiêng làm vỡ chén đĩa

Chén đĩa chính là biểu tượng của gia đình nên rất kiêng làm vỡ, vì điều này nghĩa là mọi mối quan hệ trong gia đình cũng sẽ bị "đổ vỡ".

6. Kỵ mai táng

Vì Tết Nguyên Đán là một ngày lễ lớn của dân tộc nên những nhà có tang thường cất khăn tang trong 3 ngày Tết. Trong 3 ngày ấy, hàng xóm sẽ đếm thăm hỏi, động viên gia đình có tang như một sự chia sẻ.

7. Kiêng các món chế biến từ tôm

Điều này thường phổ biến ở miền Trung hơn các vùng khác. Tôm thường đi lùi nên họ kiêng ăn tôm đầu năm vì không muốn mọi thứ trong năm mới cũng “đi lùi” như tôm.

8. Kiêng để cối xay gạo trống vào ngày đầu năm

Một số vùng quê Nam bộ tin rằng việc để cối xay gạo trống đầu năm sẽ đồng nghĩa với việc thất bại, mất mùa trong năm tới.

9. Kiêng vay mượn đầu năm

Người Việt tin rằng đầu năm mà đi vay mượn tiền hay đồ đạc sẽ gây túng thiếu cả năm.

10. Kiêng xuất hành mùng 5

Ngày mùng 5 là ngày nguyệt kỵ nên người ta rất kiêng xuất hành vì sợ gặp điều không hay. Có câu "Mồng năm, mười bốn, hai ba. Đi chơi còn lỗ huống hồ đi buôn" là nói về việc này.

11. Kiêng mặc đồ màu trắng, đen

Đây là 2 màu thường mặc trong tang lễ, có ý nghĩa chết chóc nên người Việt rất kiêng mặc quần áo có 2 màu này vào những ngày Tết. Thay vào đó, họ thường mặc quần áo màu đỏ để may mắn.

12. Kiêng chúc Tết người đang nằm ngủ

Ngày xưa đất tuy rộng nhưng không phải gia đình nào cũng có nhà to để phân ra thành phòng ngủ, phòng ăn, phòng khách. Vì thế không hiếm trường hợp, khách đến nhà chúc Tết vào sáng mùng một, thấy vẫn có người nằm ngủ do phải thức khuya vào tối giao thừa. Đã đến nhà người ta thì phải xởi lởi mà chúc Tết, thế nhưng họ không chúc người đang nằm ngủ đó. Nếu không, lời chúc tốt đẹp lại bị xem như lời trù ẻo, muốn cho người ta phải nằm li bì trên giường bệnh.

Vì thế, nếu có lòng, khách phải đợi đến khi người đó ngủ dậy mới nói ra lời chúc với họ.

13. Kiêng khóc lóc, buồn tủi, bực tức

Điều này thật dễ hiểu, vì đây là những hành động không hay mà bất cứ ai cũng không muốn làm vào dịp Tết. Nhưng nếu bất đắc dĩ phải rơi vào hoàn cảnh không vui, chúng ta nên cố gắng kìm chế để hưởng thụ một năm mới trọn vẹn niềm vui bên người thân, bạn bè, gia đình.

Và đặc biệt trong ngày Tết nếu ai khóc, buồn bã và bực tức thì cả năm sẽ phải khóc, có nhiều chuyện buồn, lo lắng, suy nghĩ. Vì thế người ta kiêng kỵ điều này để tránh gặp phải xui xẻo cả năm.

14. Kiêng đánh thức người khác trong ngày mùng 1 Tết

Gặp trường hợp đi chúc Tết nhà người ta, muốn dành lời chúc cho người đang ngủ nhưng không thể đợi lâu, tốt nhất là vị khách nên chờ dịp khác chứ không được đánh thức anh ta dậy. Không chỉ khách, ngay cả người nhà cũng không nên đánh thức ai trong ngày này, mà phải để người ta tự dậy. Nếu không, người nằm ngủ đó sẽ phải chịu sự thúc giục của người khác trong công việc quanh năm.

15. Kiêng về nhà ngoại vào ngày mùng 1, 4, 5 Tết

Theo tục lệ xưa, con gái và con rể chỉ được về nhà ngoại chúc Tết vào mùng 2 hoặc mùng 3, kiêng các ngày mùng 1, mùng 4 và mùng 5. Nguyên nhân là ngày mùng 1 – ngày quan trọng nhất, họ có nghĩa vụ phải tỏ lòng hiếu đễ với bố mẹ, tổ tiên họ nội. Ngoài ra còn có quan niệm rằng phải về nhà nội vào những ngày kể trên thì mới đem lại vận may cho gia đình bên ngoại.

16. Kiêng giặt quần áo vào mùng 1, mùng 2

Theo tín ngưỡng dân gian, hai ngày đầu năm là ngày sinh của thủy thần nên cần kiêng giặt quần áo để không mạo phạm đến thần, dẫn đến gặp xui xẻo. Thực ra, người xưa chẳng có nhiều quần áo để giặt, và ngày Tết là dịp nghỉ ngơi, tiết trời lạnh, việc ngừng giặt hai ngày cũng chẳng mấy ảnh hưởng đến họ.

17. Kiêng mở tủ vào mùng 1

Dù là loại tủ gì, kể cả tủ quần áo, cũng không nên mở vào ngày mùng 1 Tết, bởi việc này sẽ làm thất thoát tiền tài và vận may suốt cả năm. Vì thế, người xưa thường chuẩn bị sẵn quần áo cần mặc, treo ra ngoài trước giao thừa.

18. Kiêng đi chúc Tết khi đang có thai

Không chỉ những người có tang mới kiêng đi chúc Tết, người Việt xưa còn tránh làm việc này khi đang có thai. Thật ra ngay cả thời hiện đại, nhiều phụ nữ cũng kiêng hoặc được dặn phải kiêng đến nhà người khác trong dịp đầu năm. Bởi theo quan niệm dân gian, bà chửa đem lại xui xẻo, đó là chưa kể đứa bé trong bụng sau này cũng thành kẻ ăn nói vô duyên.

Mà đâu chỉ riêng ngày Tết, vào những ngày thường, không ít người hiện nay vẫn từ bỏ việc quan trọng định làm trong ngày nếu “ra ngõ gặp gái chửa”, hoặc có cố làm thì trong bụng vẫn dự cảm thất bại, dẫn đến không an lòng và hậu quả là việc không thành.

19. Kiêng ăn đuôi cá

Ở miền Bắc có một số nơi cầu may năm mới bằng việc ăn cá chép – loài cá vượt vũ môn hóa rồng. Nếu ăn cá chép trong ba ngày đầu năm mới thì trong năm đó sẽ được hanh thông trong chuyện học hành, thăng tiến. Tuy nhiên, nhằm tăng sự may mắn, người ta tránh ăn phần đuôi, để luôn có dư thừa, tích lũy của cải trong năm mới, chứ không chỉ đủ ăn đủ mặc.

Tinh Vân
(Tổng hợp)