Vì sao hải quân Trung Quốc chuyển tập trận từ Biển Đông về gần Triều Tiên?

Trong hai năm qua, trung tâm diễn ra các cuộc tập trận của hải quân Trung Quốc vẫn là vùng biển phía bắc bao gồm Hoàng Hải và Bột Hải. Chỉ riêng năm ngoái, sau phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế phủ nhận chủ quyền phi lý "đường chín đoạn" của Trung Quốc ở Biển Đông, hải quân Trung Quốc mới tăng cường diễn tập ở vùng biển chiến lược này.

Cụ thể kể từ năm 2015, phần lớn các cuộc tập trận của hải quân Trung Quốc đều diễn ra ở Bột Hải và Hoàng Hải, ngoài khơi Nhật Bản và Triều Tiên. Nhưng khi căng thẳng tranh chấp chủ quyền Biển Đông bùng nổ và sau phán quyết hồi tháng 7/2016 của Tòa trọng tài quốc tế, Trung Quốc mới dịch chuyển lực lượng và vũ khí về Biển Đông tập trận.

Hình ảnh hải quân Trung Quốc tập trận ở Biển Đông hồi năm 2016.

Còn trong bối cảnh căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên không ngừng gia tăng từ cuối năm ngoái, hải quân Trung Quốc một lần nữa lại dịch chuyển trọng tâm về vùng biển phía bắc và chủ yếu tổ chức diễn tập trên biển Hoàng Hải.

Điển hình kể từ cuối tháng Bảy, Trung Quốc đã tổ chức hàng loạt cuộc diễn tập ở biển Hoàng Hải. Đầu tiên là cuộc tập trận kéo dài 3 ngày nhân dịp kỷ niệm lần thứ 90 ngày thành lập quân đội Trung Quốc. Tiếp đó là cuộc tập trận 4 ngày diễn ra chỉ sau đúng một tuần Bình Nhưỡng cho phóng thử tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) lần thứ hai hôm 28/7. Ngay cả lực lượng lục quân và không quân Trung Quốc cũng tham gia các cuộc tập trận gần biển Hoàng Hải và gần nhất là cuộc diễn tập tấn công bằng tên lửa hôm 5/9.

Theo truyền thông Trung Quốc, kể từ năm 2015, hải quân Trung Quốc đã tiến hành tổng cộng 7 cuộc tập trận ở Bột Hải và Hoàng Hải. Song đây mới chỉ là một phần trong kế hoạch thể hiện sức mạnh quân sự của Trung Quốc. Bởi theo giới quan sát quân sự, hải quân Trung Quốc sẽ còn tổ chức các cuộc tập trận ở ngoài khơi xa nhằm thể hiện sức mạnh quân sự toàn cầu và mở rộng phạm vi hoạt động.

Nhà phân tích quân sự tại Thượng Hải, ông Ni Lexiong nhận định, các cuộc diễn tập ở Bột Hải và Hoàng Hải là nhằm bảo vệ trung tâm chính trị của Trung Quốc.

"Bắc Kinh đang phải đối mặt với mối đe dọa ngày càng lớn từ bán đảo Triều Tiên. Do đó, hải quân Trung Quốc cần phô diễn và cải thiện năng lực chiến đấu cũng như khả năng phòng thủ. Những cuộc tập trận này còn là thông điệp gửi tới Mỹ với nội dung Bắc Kinh không muốn chứng kiến bất cứ cuộc chiến nào diễn ra ngay sát bờ biển Trung Quốc", SCMP dẫn lời ông Ni.

Chuyên gia an ninh hàng hải tại Đại học Công nghệ Nanyang ở Singapore, ông Collin Koh nhận định việc Trung Quốc tổ chức các cuộc diễn tập gần bán đảo Triều Tiên trong thời gian gần đây là nhằm phô trương sức mạnh quân sự trước hải quân Mỹ và các đồng minh của Washington đặc biệt là khi Mỹ cho điều động nhóm tác chiến tàu sân bay tới khu vực này.

Cũng theo ông Koh và Ni, hải quân Trung Quốc đang dần mở rộng địa bàn hoạt động bao gồm chuyến đi biển kéo dài 6 tháng trong năm nay tới hơn 20 quốc gia nằm trong "Sáng kiến một vành đai, một con đường" của Bắc Kinh.

Theo ông Koh, có 3 nguyên nhân khiến hải quân Trung Quốc quyết định mở rộng phạm vi hoạt động.

Thứ nhất, Trung Quốc muốn bảo vệ các lợi ích quốc gia ở nước ngoài liên quan tới an ninh năng lượng và thương mại ở khu vực Trung Đông và châu Phi.

Thứ hai, phô trương sức mạnh quân sự cũng là cách giúp Trung Quốc thể hiện vị thế của một cường quốc hàng hải.

Thứ ba, sự hiện diện tăng cường của hải quân Trung Quốc còn giúp quốc gia này khẳng định khả năng hoạt động chủ động cũng như vai trò của người đảm bảo an ninh toàn cầu.

Tuy nhiên, theo nhà quan sát quân sự ở Bắc Kinh, ông Zhou Chenming, các nhà phân tích không nên "cường điệu hóa" mục đích của các cuộc tập trận mà hải quân Trung Quốc tiến hành,

"Một số cuộc tập trận chỉ nhằm huấn luyện cho binh sĩ chứ không có ý định truyền đi bất cứ thông điệp tới quốc gia nào. Bởi sóng, gió và khí hậu cũng là những yếu tố tác động tới quyết định hải quân Trung Quốc sẽ tổ chức diễn tập ở vùng biển nào", ông Zhou chia sẻ.

Minh Thu (lược dịch)