Vẽ lại bức tranh tổng thể về di tích Hà Nội

Qua tổng kiểm kê, Hà Nội có thêm 700 di tích được đưa vào danh mục quản lý

Các số liệu chưa đồng nhất

Năm 2008, Thủ đô mở rộng địa giới hành chính, số liệu sẵn có lúc bấy giờ tại Hà Nội chỉ có gần 2.000 di tích, Hà Tây cũ và huyện Mê Linh (Vĩnh Phúc) có trên 3.000. Tuy nhiên, con số thống kê này hoàn toàn chưa đầy đủ và chính xác bởi lẽ, hệ thống di tích tại Hà Nội được kiểm kê và đánh giá hiện trạng từ năm 1997, còn tại Hà Tây cũ thì được khảo sát và đánh giá vào 2006 phục vụ việc lập quy hoạch bảo tồn tôn tạo các di tích tỉnh Hà Tây đến năm 2020.

Khi ấy, cả hai Ban Quản lý di tích của Hà Nội và Hà Tây đều chưa tổ chức tổng kiểm kê để nhận diện giá trị, lập danh mục và nắm bắt hiện trạng về hệ thống di tích trên địa bàn. Các đợt kiểm kê chủ yếu phục vụ công tác quản lý nên về cơ bản số liệu chưa đồng nhất. Có địa phương chỉ thống kê di tích đã xếp hạng, nơi khác lại chỉ thống kê công trình tôn giáo tín ngưỡng.

Hà Nội sau 8 năm mở rộng địa giới hành chính, cùng với nhu cầu công tác quản lý ngày càng cao đòi hỏi phải nắm được đặc điểm, thực trạng hệ thống di sản vật thể trên địa bàn. Bà Nguyễn Thị Hòa - Trưởng ban Quản lý di tích danh thắng Hà Nội cho biết, ngoài việc giúp cho thành phố có được danh mục di tích đầy đủ nhất sau khi mở rộng địa giới hành chính, đề án này còn giúp các nhà quản lý có được số liệu, thông tin, đặc điểm hiện trạng, trên cơ sở đó đưa ra định hướng cho các hoạt động trong công tác quản lý, gắn bảo tồn và phát triển, liên kết phát triển du lịch, đảm bảo hiệu quả kinh tế xã hội…

Luôn là “miền di sản”

Chính thức tiến hành từ tháng 7-2013, cuối năm 2015 thì nghiệm thu, hiện tại đề án đang được trình UBND thành phố phê duyệt danh mục. Theo đánh giá của các nhà khoa học, đề án này tương đối phức tạp vì số lượng các di tích lớn, dàn trải trên địa bàn rộng. Trong số 5.800 di tích được đánh giá là có giá trị, trong số này có 11 di tích quốc gia đặc biệt, 1.167 di tích quốc gia, 1.179 di tích cấp thành phố.

Ông Trương Minh Tiến, Phó Giám đốc Sở VH-TT Hà Nội cho biết, đợt tổng kiểm kê này nhằm vẽ nên bức tranh toàn cảnh về di sản vật thể của Hà Nội. Tổng số di tích tăng thêm 700 so với số liệu cũ. Nói là tăng nhưng không phải là những di tích mới mà các công trình này đã tồn tại từ lâu, có giá trị, nhưng gần như chưa được quản lý đúng đắn và hợp lý.

Ông Trương Minh Tiến nhấn mạnh, các di tích đưa vào danh mục thống kê trong dịp này được bảo vệ, quản lý theo đúng quy định như đã được xếp hạng. Bên cạnh đó, không chỉ kiểm đếm tài sản, đề án này còn góp phần lên danh mục các di tích xuống cấp cần được tu bổ khẩn cấp, đồng thời phân loại theo loại hình, niên đại, định ra các thời kỳ. Hiện Hà Nội có khoảng 200 di tích xuống cấp nghiêm trọng. Đây là cơ sở để xây dựng kế hoạch bảo tồn, tu bổ hệ thống di tích, bảo vệ những hiện vật quý trong di tích một cách hợp lý hơn.

Được biết từ kết quả này, Hà Nội sẽ tiếp tục làm hồ sơ đề nghị công nhận di tích quốc gia đặc biệt, di tích quốc gia, di tích cấp thành phố tùy thuộc vào giá trị của công trình. Ngoài những di tích được đánh giá là có giá trị, những công trình, địa điểm được kiểm kê không được coi là di tích cũng được lưu hồ sơ theo dõi, phục vụ công tác nghiên cứu và quản lý hoạt động tôn giáo tín ngưỡng.

Kết quả này có thể xem như thành công bước đầu của công tác bảo tồn di sản trên địa bàn Hà Nội. Tuy nhiên, với một lượng di tích vượt xa các địa phương khác, đây được xem là cơ hội nhưng cũng là thách thức trong công tác quản lý và gìn giữ, phát huy giá trị. Bên cạnh đó, Hà Nội cũng đang tồn tại nhiều công trình di tích xuống cấp nhưng chưa phân bổ được kinh phí để tiến hành chống xuống cấp.