Vào chùa hành lễ như nào cho đúng?

Tượng Cấp Cô Độc (Đức Ông) ở chùa Dâu Bắc Ninh.

5 bước hành lễ khi vào chùa

Trình tự lễ chùa mà các nhà sư và những người am hiểu về đạo Phật thường đề cập đến: khi vào chùa, trước tiên bước 1 là đặt lễ vật thắp hương và làm lễ ở ban thờ Đức Ông. Bước 2: sau khi đặt lễ ở ban Đức Ông là đặt lễ lên hương án của chính điện, thắp đèn nhang rồi làm lễ chư Phật, Bồ Tát. Bước 3: sau khi đặt lễ chính điện thì đi thắp hương ở tất cả các ban thờ khác của nhà bái đường. Khi thắp hương lên đều có 3 lễ hay 5 lễ. Nếu chùa nào có điện thờ Mẫu, Tứ phủ thì đến đó đặt lễ, dâng hương cầu theo ý nguyện. Bước 4 tiếp theo là lễ ở nhà thờ Tổ (nhà Hậu). Cuối cùng, bước 5: sau khi đã lễ tạ để hạ lễ thì nên đến nhà trai giới hay phòng tiếp khách để thăm hỏi các vị sư, tăng trụ trì và có thể tùy tâm công đức.

Vậy Đức Ông được thờ trong chùa là ai? Tại sao ngay từ đầu khi vào chùa đã phải đặt lễ vật thắp hương và làm lễ ở ban thờ Đức Ông trước tiên, rồi sau đó mới đến chư Phật, Bồ Tát? Lý giải điều này, Sư cô Thích Nữ Minh Tâm - Học viện Phật giáo Việt Nam tại Sóc Sơn – Hà Nội, cho biết:

“Khi vào chùa dâng lễ, đầu tiên người Phật tử phải đặt lễ vật và thắp hương ở ban thờ Đức Chúa Ông. Đây là người đã bỏ vàng ra lát khu vườn của Thái Tử Kỳ Đà nước Xá Vệ nhằm mua được khu vườn xinh đẹp đó xây tịnh xá cúng dàng đức Phật đến thuyết pháp. Do công đức lúc sinh thời làm nhiều việc phúc và ủng hộ Phật pháp nên ngài được làm Long Thần hộ pháp tại các chùa.

Trong tiềm thức dân gian, ngài là vị thần chủ tể ở chùa, là Thập bát long thần ủng hộ Phật pháp và là vị thần trông coi trong chùa, bảo hộ cho trẻ em. Trẻ con thường được bán khoán cho ngài với niềm tin được ngài che chở bảo hộ cho dễ nuôi, hay ăn chóng lớn. Ngày Đản của ngài là mùng 4 tháng Giêng. Vào ngày nay, nhiều gia đình cho con cháu lên chùa lễ Phật và bái yết ngài”.

Sự tích Đức Chúa Ông

Kể về sự tích Đức Chúa Ông trong chùa, theo cổ tích Phật giáo, Đức Chúa Ông chính là trưởng giả Tu Đạt Đa (cũng gọi là Tu Đạt) là một nhà từ thiện lớn, luôn vui thích làm những chuyện phước đức, bố thí. Ông thường cứu giúp những người nghèo khó, hay đem cơm gạo, quần áo bố thí cho họ. Trong toàn khu vực thành Xá Vệ, không phân biệt nam hay nữ, già hay trẻ, cứ hễ nghèo khổ, không nơi nương tựa, một khi tìm đến là được ông vui vẻ giúp đỡ ngay. Vì thế mọi người đều gọi ông là trưởng giả “Cấp Cô Độc”, nghĩa là “người thường chu cấp cho những kẻ cô độc, không nơi nương tựa”.

Theo sự tích, hôm đó, ông có việc đến thành Vương Xá để thăm một người anh rể, nhưng người này không ra tận cửa trước đón ông như mọi khi. Đến khi ông vào nhà và đi ra tận nhà sau thì thấy mọi người đang bận rộn chuẩn bị một bữa tiệc. Hỏi ra mới biết gia đình người anh rể đang chuẩn bị đón tiếp Đức Phật vào hôm sau.

Vừa nghe đến tiếng “Phật”, lòng ông cảm thấy một niềm hoan hỷ lạ thường, nên cũng mong mỏi gặp được Đức Phật để thấy tận mắt như nào mà mới vừa nghe nói tới lòng đã thấy an lạc như vậy. Ông nao nức muốn gặp mặt càng sớm càng tốt, nhưng lại nghĩ dù sao ngày mai Phật cũng tới đây, rồi sẽ gặp thôi, việc gì mà phải nôn nao? Ông lên giường ngủ, nhưng không thể nào chợp mắt.

Nửa đêm, ông một mình băng rừng đi đến khu rừng Sitavana, nơi Đức Phật đang ngự. Ông tới rừng Sitavana cũng nhằm lúc Đức Phật đang tọa thiền ngoài trời, vì biết rằng ông sẽ tới. Đức Phật gọi ông bằng tên “Sudatta” và bảo ông đến gần. Trưởng giả Tu Đạt rất lấy làm hoan hỷ khi được diện kiến Đức Phật.

Sau một thời pháp của Thế Tôn, ông đã xin quy y Phật, sau đó cả nhà ông đều xin quy y với Đức Thế Tôn. Ông thỉnh Phật sang nước Xá Vệ hoằng hóa. Khi trở về thành Xá Vệ, ông quyết định tìm mua một thửa đất thích hợp để Đức Phật và Tăng đoàn thuyết giáo.

Lát vàng khu vườn xây tịnh xá

Ông nhận thấy trong số các nơi đã xem qua chỉ có vườn cây của thái tử Kỳ Đà là rộng rãi, thoáng mát, có sông có nước, có đồi có núi, có hoa thơm cỏ lạ, cảnh đẹp như tranh, thật là một khung cảnh vô cùng thanh tịnh. Nhưng đây lại là khu vườn thái tử Kỳ Đà yêu thích nhất, nên trưởng giả Tu Đạt không biết phải làm cách nào để thái tử chịu nhượng lại khu vườn cây này cho ông. Ông suy nghĩ rất nhiều, tuy biết sẽ rất khó khăn nhưng không còn cách nào khác hơn đành phải trực tiếp đến gặp thái tử Kỳ Đà để khẩn khoản xin thái tử nhượng lại khu vườn ấy.

Kỳ Thọ Cấp Cô Độc Viên trong thành Xá Vệ, một trong những thánh tích Phật giáo vẫn còn được lưu giữ đến ngày nay.

Dù ông thuyết phục thế nào, thái tử Kỳ Đà cũng khăng khăng không chấp thuận. Đến khi nghe trưởng giả Tu Đạt nài nỉ tới lần thứ ba, thái tử cảm thấy thật khó mà cự tuyệt mãi một người danh tiếng lừng lẫy trong cả nước như ông trưởng giả này, bèn nghĩ kế đòi một giá bán thật cao để khiến cho trưởng giả phải nhụt chí.

Thái tử nói: “Thật sự tôi không muốn nhượng khu vườn này cho ông, nhưng thấy ông cứ nài nỉ mãi như thế, thôi thì thế này. Tôi bằng lòng bán với điều kiện như sau: ông hãy lấy vàng trải đầy khắp mặt đất của khu vườn. Nếu ông đồng ý trả đủ số vàng như thế thì tôi sẽ nhượng đất cho ông”.

Không ngờ thái tử vừa nói giá như thế, trưởng giả Tu Đạt tỏ ra vui mừng khôn xiết, lập tức trở về huy động người nhà lấy xe chở vàng nhanh chóng đến trải đầy khắp mặt đất chỗ khu vườn. Khoảng xế chiều thì toàn bộ khu đất đã được phủ kín vàng, chỉ còn thiếu một khoảnh nhỏ. Thái tử Kỳ Đà nhìn thấy ông trưởng giả có vẻ như đang trầm ngâm suy nghĩ liền đến bảo: “Bây giờ ông đổi ý vẫn còn kịp đấy. Đất vẫn là của tôi, ông có thể lấy vàng về”.

Trưởng giả Tu Đạt nói: “Tôi chỉ đang nghĩ xem nên lấy số vàng còn thiếu này từ kho nào cho thuận tiện thôi”. Ban đầu thái tử Kỳ Đà vẫn tưởng có thể làm cho trưởng giả Tu Đạt phải nhụt chí trước một giá bán quá cao như thế, không ngờ ông này chẳng tiếc gì số vàng lớn, vẫn quyết tâm mua cho bằng được. Thái tử lấy làm tò mò, liền gạn hỏi nguyên do mua đất. Trưởng giả Tu Đạt mới thật lòng đem dự tính xây dựng tịnh xá cúng dường Đức Phật và chư tăng nói cho thái tử nghe.

Thái tử không khỏi cảm động trước tín tâm chân thành của vị trưởng giả Tu Đạt, liền hỏi tiếp: “Đức Phật là người như thế nào mà ông đối với ngài nhiệt tâm và thành tín đến thế?” Trưởng giả Tu Đạt liền kể lại việc mình được gặp Phật tại thành Vương Xá và được nghe giáo pháp giải thoát của ngài như thế nào.

Thái tử nghe xong cũng sinh lòng hoan hỷ, mong muốn chính bản thân mình sẽ được gặp Phật. Thái tử liền nói: “Số vàng còn thiếu ông không cần phải chở đến nữa, xem như tôi cúng dường số vàng ấy vào việc xây dựng tịnh xá. Ngoài ra, đất đai xem như bây giờ đã là của ông, nhưng cây cỏ hoa lá trong vườn thì tôi chưa hề bán. Vậy nay tôi cũng xin tự nguyện cúng dường tất cả cây cối trong vườn này để góp phần làm chỗ cho Đức Phật và chư tăng an trú”. Trưởng giả Tu Đạt thấy thái tử Kỳ Đà phát khởi lòng tin như thế rất vui. Từ đó cả hai đều hết sức hân hoan, cùng nhau đốc thúc việc xây dựng và chờ đợi ngày Đức Phật tới.

Khi tịnh xá vừa xây xong, trưởng giả Tu Đạt lập tức nghênh thỉnh đức Phật và chư tăng về. Do tịnh xá này là do trưởng giả Cấp Cô Độc cúng dường khu đất và thái tử Kỳ Đà cúng dường vườn cây, nên người thời bấy giờ gọi tịnh xá này là “Kỳ thọ Cấp Cô Độc viên” nghĩa là vườn của ông Cấp Cô Độc, cây của thái tử Kỳ Đà.

Trưởng giả Cấp Cô Độc là một doanh nhân có lòng với Phật giáo. Trong sự tích Phật giáo còn có hai doanh nhân nữa cũng hay được nhắc đến mà không phải Phật tử nào cũng biết.

Theo đó, khi Đức Phật vừa thành đạo dưới gốc cây Bồ Đề, có hai doanh nhân tên là Bạt Lê Ca (Bhallika) và Đế Lê Phú Bà (Trapusha) dẫn đoàn xe chở hàng đi ngang qua. Hai vị này sửng sốt trước uy nghi của Đức Phật và đã cúng dàng Phật Thích Ca Mâu Ni một bữa cơm với mật. Đức Phật chấp nhận và thọ nhận bữa cơm đặc biệt này. Sau đó Ngài ban cho hai doanh nhân trên mỗi người một nắm tóc như một vật báu. Sau này một trong hai doanh nhân thành Phật tử thuần thành, còn vị kia xuất gia và đắc quả A la hán.

Qua đó có thể thấy được công đức của Đức Ông được thờ phụng trong các chùa. Ngay cả Đức Thế Tôn cũng tụng ca công đức của Đức Ông thì việc lễ bái ngài trước khi lễ Phật không có gì là thất lễ./.

Linh Thụy