UBTVQH cho ý kiến dự thảo Luật Hợp tác xã

Báo cáo thẩm tra sơ bộ về dự thảo Luật của Ủy ban Kinh tế cho biết, đa số ý kiến tán thành sự cần thiết ban hành Luật Hợp tác xã (sửa đổi) như trong tờ trình của Chính phủ.

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, việc sửa đổi Luật Hợp tác xã lần này nhằm thể chế hóa đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng về phát triển kinh tế tập thể, xây dựng khung pháp luật cơ bản phù hợp với bản chất của tổ chức hợp tác xã (HTX).

Tăng năng lực cạnh tranh của kinh tế hộ gia đình, đặc biệt là kinh tế hộ nông dân và các cơ sở sản xuất, kinh doanh quy mô vừa và nhỏ trong điều kiện cơ chế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế.

Nhấn mạnh “cơ chế đối nhân” trong quản lý HTX

Một trong những vấn đề vẫn còn có ý kiến khác nhau đó là khái niệm, bản chất của HTX.

Một số ý kiến tán thành với quy định của dự thảo Luật, cho rằng HTX là một tổ chức kinh tế tập thể tự chủ, bình đẳng với các loại hình doanh nghiệp nhằm đáp ứng nhu cầu chung, do các thành viên, cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân tự nguyện hợp tác với nhau về tư liệu sản xuất, sức lao động, cung cấp các sản phẩm dịch vụ, tự chủ sản xuất kinh doanh nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập, đem lại lợi ích cho thành viên.

Tuy nhiên, loại ý kiến thứ hai đề nghị giữ nguyên quy định trong Luật Hợp tác xã năm 2003 quy định HTX là tổ chức kinh tế tập thể hoạt động như một loại hình doanh nghiệp, tự chủ tự chịu trách nhiệm.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Phùng Quốc Hiển, đây là một luật khó. Thứ nhất, thực tế các HTX hiện đang gặp khó khăn, hoạt động chưa chất lượng và manh mún, do vậy, sứ mệnh tạo hành lang pháp lý để mô hình HTX đi vào cuộc sống là một áp lực. Thứ hai, làm sao làm rõ được sự khác biệt giữa HTX và doanh nghiệp.

Ông Hiển cho rằng cách quy định như trong dự thảo sẽ gây hiểu lầm HTX là tự cung, tự cấp, không phù hợp với nền kinh tế thị trường. Trong khi đó, mục tiêu tiên quyết của HTX là phải sản xuất hàng hóa, khi sản lượng dư thừa thì quay lại phân phối cho thành viên.

Cũng liên quan đến nguyên tắc tổ chức và hoạt động của HTX, đa số ý kiến nhận thấy dự thảo Luật chưa quy định rõ nguyên tắc đặc trưng trong quản lý HTX là “cơ chế đối nhân”.

Đây là nguyên tắc quan trọng thể hiện bản chất HTX khác với loại hình doanh nghiệp.

Do đó, các thành viên đề nghị dự thảo Luật cần làm rõ, đồng thời xem xét điều chỉnh quy định thành viên được chia thu nhập còn lại chủ yếu theo mức độ sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX cho phù hợp với quy định về phân phối phần thu nhập còn lại theo mức độ sử dụng sản phẩm.

Giải trình về những vướng mắc liên quan đến khái niệm, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cho rằng mô hình HTX không chỉ là những người góp vốn mà đây là sự liên kết của các thành phần kinh tế, cá nhân để cùng giải quyết đầu vào, đầu ra của sản phẩm cũng như xây dựng thương hiệu tốt hơn.

Cũng theo ông Bùi Quang Vinh, dự thảo Luật quy định mọi thành viên phải góp số vốn tối thiểu có thể là đất, là chất xám và quy ra tiền nhưng tối đa không quá 30% để không có xã viên chi phối, mọi thành viên trong HTX đều có quyền quyết như nhau.

Tranh luận về xử lý tài sản HTX

Ngoài ra, một số vấn đề về tài sản, chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước, về điều kiện trở thành thành viên của HTX cũng đã được các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến.

Trong đó vấn đề xử lý tài sản và xử lý tài sản khi giải thể của HTX cũng vẫn còn những tranh luận.

Một loại ý kiến tán thành với dự thảo luật cho rằng đây là tài sản không chia, dù có biến động về thành viên thì tài sản đó vẫn cần được duy trì như là tài sản chung của cộng đồng thành viên.

Trường hợp HTX giải thể, chấm dứt hoạt động thì phải chuyển tài sản cho các tổ chức phục vụ cộng đồng hoặc chính quyền địa phương quản lý.

Loại ý kiến thứ hai cho rằng cần quy định tài sản không chia chỉ bao gồm phần được Nhà nước hỗ trợ giao hoặc cấp, phần còn lại nên do Hội đồng thành viên quyết định phương án xử lý để bảo đảm quyền tự chủ của HTX.

Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đồng ý với loại ý kiến thứ nhất và cho rằng việc duy trì tài sản không chia là điều kiện cần thiết cho sự tồn tại liên tục của HTX, là sự gắn kết các thành viên, ngăn ngừa các hành vi mua bán, chuyển nhượng HTX.

Song Linh