Trung Quốc đã phá hoại môi trường biển Đông thế nào?

Hội thảo khoa học quốc tế về “An ninh môi trường và hàng hải vì một Biển Đông xanh” diễn ra tại Hải Phòng ngày 11- 12/10 đã đề cập tới việc Trung Quốc không chỉ tuyên bố chủ quyền phi lý mà còn là hoạt động cạnh tranh khai thác tận diệt nguồn lợi thủy sản vốn đang bị cạn kiệt nhanh chóng, phá hủy môi trường biển.

Hội thảo nhắc tới Phán quyết của Tòa Trọng tài thành lập theo Phụ lục VII, Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982) về vụ Philippines kiện Trung Quốc liên quan đến yêu sách "đường lưỡi bò" phi lý ở Biển Đông vừa qua có ý chỉ trích các dự án tôn tạo và các công trình xây dựng các đảo nhân tạo tại 7 thực thể ở quần đảo Trường Sa.

GS.TS John W.MacManus tại hội thảo. Ảnh: VOV

Đưa ra dẫn chứng cụ thể, Giáo sư sinh thái và sinh học biển tại Đại học Miami (Mỹ) John McManus nói: “Ở bãi cạn Scarborough (bãi cạn Trung Quốc giành quyền kiểm soát từ Philippines hồi năm 2012), Trung Quốc chẳng những cho tàu quây kín không cho ngư dân Philippines đánh bắt cá mà nước này còn cho tàu các tàu có các lưỡi cắt để đào sâu xuống đáy biển nhằm khai thác loài trai khổng lồ”.

Vị chuyên gia Mỹ nhận định: “Trung Quốc nói dối các nhà khoa học rằng họ chỉ xây dựng đảo nhân tạo trên các rạn san hô đã chết, nhưng vì sao chúng chết? Chính các tàu của Trung Quốc khai thác trai khổng lồ là thủ phạm cướp đi sự sống của các rạn san hô ở Biển Đông. Họ không thể bao biện cho điều này. Những hoạt động hủy hoại hệ sinh thái ở Scarborough, ở Hoàng Sa, Trường Sa phần lớn là do Trung Quốc gây ra, những nước khác chỉ có một phần nhỏ trách nhiệm trong vấn đề này”.

Theo ước tính, các hoạt động của Trung Quốc tại Biển Đông đã gây thiệt hại tới 98% diện tích san hô tại vùng biển này.

Trong đó hoạt động bồi lấp, xây dựng đảo trái phép của Trung Quốc gây thiệt hại khoảng 14/15 km2; hoạt động nạo vét của Trung Quốc gây thiệt hại khoảng 39/40 km2; hoạt động nạo vét làm bến đỗ, kênh rạch cho tàu thuyền đi lại của Trung Quốc gây thiệt hại khoảng 2/3 km2; hoạt động khai thác trai khổng lồ của Trung Quốc gây thiệt hại khoảng 104/104 km2.

Giáo sư McManus cho rằng, những thiệt hại từ các hoạt động khai thác trai khổng lồ cùng với hoạt động đánh bắt tận diệt tại Biển Đông còn làm suy giảm số loài thủy sản và gây ra nguy cơ tuyệt chủng đối với một số loài. Điều này có nghĩa là nguồn cá để nuôi sống một bộ phận dân số các nước ven Biển Đông sẽ thiếu hụt, do đó làm gia tăng nguy cơ về an ninh lương thực.

TS. Annette Junio Menne, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học biển, Đại học Tổng hợp Philippines khẳng định: "Về khía cạnh kinh tế, mỗi năm thế giới mất ít nhất 4 tỉ USD vì các hoạt động khai thác bừa bãi ở rạn san hô trên Biển Đông của Trung Quốc. Điều đó không chỉ vi phạm hòa bình mà còn cả sự thịnh vượng của các quốc gia trên Biển Đông nữa".

Còn theo ý kiến của TS.Michael Parsons, cố vấn của Bộ TN-MT Việt Nam cho rằng, Trung Quốc vi phạm luật quốc tế, điều đó sẽ gây bất lợi cho họ sau này.

"Kinh tế vận tải biển của Trung Quốc cũng đang suy giảm, nhiều tàu đã không còn cập cảng của họ nữa. Nội bộ Trung Quốc cũng đang có mâu thuẫn về Biển Đông, người dân Trung Quốc biết quá ít thông tin về việc này. Họ sẽ thắc mắc tại sao đất nước họ lại đối đầu với tất cả ở Biển Đông”, TS Michael Parsons nhận định.

Tranh luận với Trung Quốc để bảo vệ Biển Đông

Đề xuất giải pháp cho vấn đề nêu trên, GS. McManus nói: “Một nước đánh bắt quá nhiều thì đương nhiên sẽ làm ảnh hưởng đến các nước khác. Vì thế nên cách tốt nhất ở đây là phải dừng ngay những tuyên bố chủ quyền phi lý.

Nếu không muốn nguồn lợi thủy sản bị cạn kiệt, các nước liên quan cần phải ngồi lại với nhau để tính toán lại, phối hợp xây dựng kế hoạch đánh bắt ở Biển Đông. Chúng ta cần một thỏa thuận hòa bình, có thể kéo dài 30 năm rồi gia hạn và tiến tới thỏa thuận quản lý Biển Đông về nguồn lợi thủy sản".

Trung Quốc cải tạo đảo phi lý trên Biển Đông.

GS McManus nhấn mạnh: "Thách thức lớn nhất chính là thuyết phục Trung Quốc đồng ý thiết lập vùng bảo tồn biển. Rất nhiều nhà khoa học ở Việt Nam, Philippines, Đài Loan và Malaysia ủng hộ ý tưởng này. Thành lập vùng bảo tồn biển trước rồi sau đó sẽ tiến tới việc thành lập công viên hòa bình. Tôi nghĩ Trung Quốc cũng không muốn ngành ngư nghiệp sụp đổ”.

PGS.TS Chu Hồi, Chủ tịch Hội thiên nhiên và Môi trường biển Việt Nam nói: “Mấu chốt quan trọng cho vấn đề Biển Đông là thái độ ứng xử giữa các bên. Trong đó việc các nhà khoa học, nhà nghiên cứu chia sẻ thông tin, đưa ra giải pháp là rất quan trọng”.

Cúc Phương (Tổng hợp)