Trump bỏ “luật nhà vệ sinh” cho sinh viên chuyển giới

Theo “luật nhà vệ sinh” do chính quyền Tổng thống Obama đưa ra vào tháng 5/2016, các trường học ở Mỹ phải để các học sinh, sinh viên chuyển giới được tự chọn dùng nhà vệ sinh theo giới tính họ tự xác định chứ không phụ thuộc vào giới tính ghi trên giấy khai sinh. Chỉ thị này được ban hành dựa trên Điều IX Luật liên bang về việc nghiêm cấm kì thị giới tính trong môi trường giáo dục. Dù không bắt buộc các trường học phải tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn này, nhưng nếu trường nào làm trái sẽ bị cắt nguồn ngân sách liên bang.

Vừa mới hôm qua, Tổng thống Donald Trump đã thu hồi chỉ thị này của chính quyền tiền nhiệm vì cho rằng cần để các trường và các tiểu bang quyết định, bất chấp việc Tòa án liên bang còn đang xem xét. Quyết định này đã đưa chính quyền Trump vào giữa cuộc chiến văn hóa mà nhiều thành viên Đảng Cộng hòa đã cố gắng bỏ lại đằng sau.

Trong một bức thư chung, giới chức dân sự hàng đầu ở Sở Tư Pháp và Sở Giáo dục Mỹ đã không chấp thuận chỉ thị này của chính quyền Obama về việc cho phép sinh viên chuyển giới được tự chọn sử dụng nhà vệ sinh mình muốn. Giới chức cho biết, chỉ thị này là không thích hợp, độc đoán và “không quan tâm đến vai trò cơ bản của các bang và trường học địa phương trong việc xây dựng chính sách giáo dục”.

Các câu hỏi về làm thế nào để giải quyết “cuộc chiến nhà vệc sinh” đã trở thành chủ đề nóng hổi và tạo ra một “vết nứt” ngay trong nội bộ chính quyền Trump khi Bộ trưởng giáo dục Mỹ Betsy DeVos có ý kiến trái ngược với Bộ trưởng Bộ Tư pháp Jeff Sessions.

Bộ trưởng Giáo dục Mỹ Betsy DeVos. Ảnh: CNN

Ông Sesssions được mong đợi sẽ nhanh chóng có những quyết định để mở rộng quyền dân sự, trong đó có người chuyển giới. Còn bà DeVos đã tỏ rõ với ông Trump rằng bà lo sợ những nguy hại tiềm ẩn khi bãi bỏ chỉ thị này, có thể tăng nguy cơ tấn công tình dục ở các sinh viên chuyển giới.

Theo Đảng Cộng hòa, ông Trump đã đứng về phía Bộ Tư Pháp. Vào ngày thứ 3, trong cuộc họp diễn ra tại Phòng Bầu dục ở Nhà Trắng, ông Trump đã nói muốn bà DeVos ngừng phản đối quyết định bãi bỏ “luật nhà vệ sinh”. Bà DeVos đang phải đối mặt với việc từ chức nếu không tuân theo Tổng thống.

Nỗi lo lắng của bà DeVos được cho là điều hiển nhiên. Trong một tuyên bố cứng rắn vào tối 22/2, bà DeVos nhắc tới “luật nhà vệ sinh” là một “trách nhiệm đạo đức” mà tất cả các trường học ở Mỹ phải thực hiện để bảo vệ các sinh viên khỏi sự kỳ thị, bắt nạt và quấy rối.

Bà DeVos cho biết thêm, đã chỉ đạo Văn phòng của Bộ Giáo dục về các quyền dân sự để nghiên cứu những quy tắc ứng xử “đối với những người dễ bị tổn thương nhất trong các trường học” nhưng cũng lập luận rằng “luật nhà vệ sinh” không phải vấn đề liên bang.

Những người ủng hộ quyền đồng tính nam đã tỏ rõ thái độ không hài lòng của họ. Bên ngoài Nhà Trắng, hàng trăm người đã tụ tập phản đối quyết định này và hô to: “Không ghét bỏ, không sợ hãi, các sinh viên chuyển giới được chào đón ở đây”.

Cuộc tranh cãi đã làm nảy lên các vấn đề liên quan tới quyền của người chuyển giới, điều ông Trump đã tỏ ra rất ủng hộ trong quá trình tranh cử, tiếp tục chia rẽ Đảng Cộng hòa. Thậm chí nhiều đảng phái đã tranh cãi đây là thời gian để tập trung vào các vấn đề quan trọng hơn chính sách kinh tế, nguồn thu nhập... hơn là các vấn đề xã hội như “luật nhà vệ sinh”.

Xét trong phạm vi quản lý, “luật nhà vệ sinh” có thể làm Tổng thống Trump xao lãng sau một tháng nhậm chức đầy biến động. Nó cho thấy cách ông Trump - người từng chấp nhận quyền của người đồng tính và các cuộc hôn nhân đồng tính dễ dãi hơn so với các thành viên trong cùng Đảng Cộng hòa - đang khuất phục để gây sức ép với quyền tự to tôn giáo và mâu thuẫn với các quan điểm cá nhân của mình.

Phe bảo thủ, một trong những cử tri trung thành nhất của ông Trump tỏ ra hoan nghênh vì ông Trump đã thực hiện cam kết mình đưa ra từ hồi tham gia chiến dịch tranh cử. Họ lập luận rằng, chính sách của cựu Tổng thống Barack Obama sẽ có khả năng tăng thêm các cuộc tấn công tình dục ở nhà vệ sinh và tạo ra môi trường kém an toàn cho trẻ em ở trường học.

“Chính phủ liên bang hoàn toàn không có quyền tước đoạt quyền của phụ huynh và trường học địa phương trong việc tạo lập môi trường học tập an toàn cho trẻ em” – Chủ tịch Hội đồng nghiên cứu Gia đình Tony Perkins cho biết.

Nhưng những người ủng hộ quyền chuyển giới cho biết chính quyền Trump đã hành động một cách liều lĩnh và tàn nhẫn. “Không nghi ngờ gì, quyết định này sẽ gây ra những hậu quả đau lòng”– Chủ tịch Chiến dịch Nhân quyền Chad Griffin nói. “Đây không phải vấn đề quyền quốc gia, đó là vấn đề dân quyền”.

Vấn đề nhà vệ sinh đã nổi lên thành một vấn đề lớn và gây chia rẽ vào cuối tháng 3 năm ngoái khi Bắc Carolina thông qua một dự luật cấm người chuyển giới sử dụng phòng tắm không phù hợp với giới tính khai trên giấy khai sinh. Chỉ thị này là một phần của dự luật rộng hơn nhằm xóa bỏ sự phân biệt đối xử với những người đồng tính và người chuyển giới.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Jeff Sessions thúc đẩy chính quyền hủy bỏ các chính sách của thời Tổng thống Obama. Ảnh: Al Drago /The New York Times

Bà DeVos từng phát biểu: “Tất cả các trường học phải đảm bảo học sinh, gồm các học sinh LGBT có thể học tập và phát triển trong một môi trường an toàn”. Bà DeVos - người đã lặng lẽ ủng hộ quyền đồng tính trong nhiều năm qua được cho là đã lên tiếng bày tỏ lo ngại về tỷ lệ tự sát tăng cao trong số các sinh viên chuyển giới. Theo một nghiên cứu năm 2016 của Trung Tâm Y tế Nhi khoa Cincinnati, có 30% số người được khảo sát từng tự tử ít nhất 1 lần.

Ông Trump được cho là bị tác động bởi những người bảo thủ trong hàng ngũ chính quyền của mình để đưa ra quyết định xóa bỏ “luật nhà vệ sinh”. Phe bảo thủ đã nhắc ông Trump giữ lời hứa trong chiến dịch tranh cử về vấn đề sử dụng nhà vệ sinh ở các tiểu bang.

Nhưng ông cũng cho thấy các tín hiệu khác nhau về vấn đề này. Cuối tháng 4 năm ngoái, ông tỏ ra ủng hộ quyền của người chuyển giới “sử dụng phòng vệ sinh mà họ thấy thoải mái” và nói thêm rằng, có lẽ Caitlyn Jenner - người chuyển giới nổi tiếng nhất cả nước - có thể sử dụng bất cứ nhà vệ sinh nào mà cô ấy muốn ở Tòa tháp Trump. Ông cũng gọi quyết định của Tòa án Tối cao về việc hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính là luật gia đình.
“Và tôi ca ngợi điều đó” – ông nói với CBS News sau cuộc bầu cử hồi tháng 11 năm ngoái.

Minh Phương