Tranh cãi quanh đề xuất thu phí để xe, buôn bán... trên vỉa hè

Trong cuộc tranh luận này, TS. Lương Hoài Nam cho rằng nên tính toán tới việc thu phí một số các hoạt động trên vỉa hè thay vì chỉ duy trì mỗi công năng dành cho người đi bộ. Sau đề xuất của ông Nam rất nhiều ý kiến phản biện từ cơ quan quản lý về vấn đề này.

Chia sẻ tại tọa đàm, TS. Lương Hoài Nam cho biết mình cũng là một người ủng hộ quản lý trật tự giao thông đô thị. Bản chất việc lấn chiếm vỉa hè là vi phạm pháp luật.

Tuy nhiên, ông Nam cho rằng nếu chỉ chăm chăm làm sạch vỉa hè mà không thay đổi kết cấu giao thông theo hướng giảm tỷ lệ phương tiện cá nhân, tăng phương tiện giao thông công cộng thì không giải quyết được gốc rễ vấn đề.

Thay vào đó, ông Nam cho rằng đối với từng tuyến đường cụ thể thì nên có quy hoạch cho phép người dân có thể thuê lại khi sử dụng một phần diện tích trên vỉa hè. Số tiền thu được sẽ nộp vào ngân sách và quay lại tiếp tục đầu tư vào giao thông.

Ông Nam cho biết, trên vỉa hè Hà Nội có những đường kẻ vạch thẳng với bề ngang 2m. Vấn đề đặt ra là liệu có phải chủ nhà được quyền sử dụng 2m đó hay không?

“Không đúng. Bởi đó vẫn là đất công, nếu có nhu cầu sử dụng, người dân có thể thuê lại 2m. Tôi xin nhấn mạnh, vỉa hè ngoài công năng chính là đi bộ thì cần được xem xét quy hoạch vị trí nào có thể bố trí không gian phục vụ cho những công năng khác... Trách nhiệm của của nhà làm luật phải quy hoạch những công năng đó trên từng lô vỉa hè cho phù hợp với từng địa phương”, ông Nam nêu quan điểm.

Sau đề xuất của ông Nam, ông Khuất Việt Hùng - Phó chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia lập tức phản biện: Việc sử dụng vỉa hè cho mục đích phi giao thông đã được giao cho UBND các tỉnh, thành phố.

“Luật không có câu nào nói vỉa hè chỉ để đi bộ cả, chỉ có điều chức năng căn bản của nó là đi bộ phải được đáp ứng đầu tiên. Tôi hay các anh ngồi đây và mọi người đều thích ngồi uống cafe vỉa hè nhưng mà phải không ảnh hưởng đến người đi bộ”, ông Hùng nói.

Đáp lại, TS. Lương Hoài Nam cho rằng: Nếu đã có luật quy định thì cần phải mở rộng hành lang pháp lý theo hướng đưa ra quy chế cho thuê sử dụng vỉa hè. Ông Nam khẳng định nếu không làm theo hướng này, chỉ sau mấy tháng dẹp loạn, vỉa hè sẽ quay lại như cũ. Thậm chí, theo vị tiến sỹ này, giá trị vỉa hè mang lại rất lớn, nếu nhà nước không thu thì bảo kê sẽ thu hộ.

Thu phí để xe trên vỉa hè có hợp lý?

Sau đề xuất của ông Nam, nhiều ý kiến băn khoăn việc thu phí người dân nếu chỉ để xe mà không phát sinh dịch vụ kinh doanh thì có hợp lý hay không?

Liên quan đến vấn đề này, ông Ngô Hải Đường, Trưởng phòng Quản lý khai thác hạ tầng giao thông đường bộ (Sở Giao thông vận tải TP.HCM) cho biết: Theo Luật Giao thông đường bộ, TP.HCM đã ban hành Quyết định 74/2008 quy định cụ thể việc triển khai sử dụng vỉa hè.

Theo đó, có 6 trường hợp được sử dụng vỉa hè đó là hoạt động tổ chức tiệc cưới, tang lễ; hoạt động trông giữ xe công cộng có thu phí; phục vụ thi công xây dựng để sửa chữa các công trình; buôn bán hàng hóa; hoạt động xã hội; để xe tự quản trước nhà….

“Tùy từng trường hợp sẽ có những quy định cụ thể. Tuy nhiên, mục tiêu quan trọng nhất của vỉa hè là ưu tiên nhất là dành cho người đi bộ”, ông Đường nói.

Về phạm vi sử dụng vỉa hè mà ông Lương Hoài Nam đề cập, ông Đường cho biết: Nếu vỉa hè có diện tích trên 3m tính từ mép nhà trở ra thì chủ nhà mặt đường được sử dụng 1,5m nhưng cần đảm bảo ngăn nắp sử dụng hợp lý. Chi tiết việc sử dụng như thế nào được giao cho UBND các quận huyện quy định và quản lý.

Ông Đường khẳng định, đối với kinh doanh buôn bán, hay để xe tự quản trước nhà... thì nhà nước không thu phí, chỉ thu phí khi giữ xe công cộng.

“Tuy nhiên, vỉa hè vẫn thuộc phạm vi quản lý của Nhà nước, các đơn vị chỉ tạm sử dụng. Đường nào cho phép kinh doanh thì mới được sử dụng. Còn đường nào chỉ cho phép tạm giữ xe thì chỉ được để xe của họ thôi. Cái này UBND TP. HCM đã có những quy định cụ thể cho từng tuyến đường”, ông Đường cho biết.

Trước quy định nói trên, TS. Lương Hoài Nam nêu quan điểm: Với tư cách một công dân đồng sở hữu vỉa hè, tôi không đồng ý để chính quyền tạm giao mà lại không thu phí cho ai đó. Bởi đó là của công, một phần sở hữu của tôi và những người dân khác.

“Anh ở nhà mặt phố nếu có nhu cầu để xe trên vỉa hè phải ký hợp đồng với địa phương, trả khoản phí nhất định. Tôi đề nghị làm theo thủ tục hành chính có kẻ ô có thu phí”, ông Nam nói.

Ông Vũ Văn Viện - Giám đốc Sở giao thông vận tải Hà Nội cho rằng: Thực tế nhu cầu để xe không chỉ dành cho nhà mặt phố, mà đó là nhu cầu chung.

"Nếu cá thể hóa trách nhiệm thì lại không phải cái chung nữa rồi. Thực ra, trên 1 tuyến phố, 1 biển số nhà cùng 1 mặt phố có nhiều hộ khác nhau, vậy phân chia vỉa hè đó cho ai? Ai phải trả tiền? Thực tế trên 1 số tuyến mới quy định được chỗ đỗ. Về nguyên tắc mình phải hài hòa lợi ích chung. Trên từng tuyến phố phải bố trí đỗ xe phù hợp mới đảm bảo bền vững", ông Viện nói.

Tuy nhiên, theo quan điểm của TS. Lương Hoài Nam: Quyền được đỗ xe hay không là do chủ nhà có mặt tiền quyết định. Nếu anh có nhu cầu thì làm đơn ra chính quyền giải quyết.

"Để quản lý tốt, mỗi khu đất sử dụng phi giao thông phải có hợp đồng giữa hai bên: chính quyền - người dân, mới có thể quản lý được. Nếu không chắc chắn sẽ thất bại", ông Nam nhấn mạnh.

N.Mạnh