Tổng thống Philippines sang thăm Trung Quốc bàn chuyện gì?

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte lên đường tới thăm Trung Quốc trong 4 ngày bắt đầu từ hôm nay (18/10), nhiều chuyên gia đặt ra câu hỏi liệu đây có phải là cơ hội giúp hai nước hàn gắn mối quan hệ ngoại giao vốn căng thẳng lâu nay do những tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông.

Mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Manila đã rơi xuống đáy căng thẳng sau khi chính quyền của Tổng thống Benigno Aquino gửi đơn kiện Trung Quốc lên Tòa trọng tài quốc tế vào năm 2013 do Bắc Kinh có những hành động xâm chiếm chủ quyền Biển Đông.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đang thi hành chính sách đối ngoại độc lập hơn và tách dần tầm ảnh hưởng của Mỹ.

Tới tháng Bảy năm nay, Tòa quốc tế ra phán quyết phủ nhận chủ quyền phi lý "đường chín đoạn" của Trung Quốc trên Biển Đông. Song Bắc Kinh đã lên tiếng khẳng định không công nhận phán quyết trên.

Trong chiến dịch tranh cử Tổng thống, ông Duterte từng tuyên bố sẽ lái mô tô nước ra bãi cạn Scarborough trên Biển Đông và cắm cờ Philippines nhằm khẳng định chủ quyền của Manila tại khu vực này. Scarborough vốn là khu vực tranh chấp chủ quyền giữa Philippines và Trung Quốc nhưng kể từ năm 2012, Bắc Kinh đã điều tàu thuyền tới chặn lối và ngăn cản ngư dân Philippines tiến vào khu vực này.

Tuy nhiên, kể từ khi nhậm chức hồi tháng Sáu, ông Duterte lại có động thái chỉ trích mạnh mẽ Mỹ để xích lại gần Trung Quốc, quốc gia láng giềng lớn nhất của Philippines và là đối tác thương mại lớn thứ hai của Manila.

Dưới đây là một số điểm chính trong chuyến thăm của ông Duterte, Tổng thống Philippines đầu tiên tới thăm Trung Quốc kể từ năm 2011 theo đánh giá của tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP):

Ông Duterte làm gì ở Bắc Kinh?

Tổng thống Duterte sẽ nhóm họp với nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày 20/10 tới nhằm "cải thiện mối quan hệ song phương, thắt chặt hợp tác đồng thời chia sẻ quan điểm về những vấn đề mang tính quốc tế và khu vực", theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc.

Còn theo Bộ Ngoại giao Philippines, hai nhà lãnh đạo sẽ cùng "chứng kiến lễ ký kết hàng loạt văn bản ghi nhớ và thỏa thuận hợp tác trên nhiều lĩnh vực".

Ông Duterte từng chia sẻ chuyến thăm tới Trung Quốc lần này sẽ là cơ hội để ông này tăng cường hợp tác với Trung Quốc đặc biệt trong lĩnh vực thương mại và đầu tư.

Ngoài các cuộc họp với ông Tập Cận Bình, Tổng thống Philippines còn gặp gỡ Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường và chủ tịch quốc hội Trung Quốc Trương Đức Giang cũng như tới thăm các trung tâm cai nghiện và cơ quan hành pháp của Trung Quốc.

Thảo luận về Biển Đông?

Hôm 16/10, ông Duterte cho hay ông sẽ nhắc tới vấn đề Biển Đông trong chuyến thăm tới Trung Quốc.

"Chúng tôi sẽ vẫn giữ nguyên quan điểm về vấn đề chủ quyền. Chúng tôi sẽ không mặc cả bất cứ cái gì. Chúng tôi sẽ vẫn giữ những cái thuộc về mình và thi hành phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế", ông Duterte nói.

Tuy nhiên chỉ sau một ngày, Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Perfecto Yasay lại cho rằng chuyến thăm của ông Duterte không phải là dịp thích hợp để bàn về các tranh chấp trên Biển Đông.

Theo ông Yasay, chuyến thăm của Tổng thống Duterte sẽ tập trung vào việc xây dựng niềm tin và sự tin tưởng giữa hai nước.

Ai tháp tùng Tổng thống Duterte?

Cùng đi với ông Duterte lần này có gần 400 doanh nhân bao gồm một số ông chủ già có nhất ở Philippines. Ngoài ra, cảnh sát trưởng Philippines, ông Ronald dela Rosa, cánh tay phải của Tổng thống Duterte trong cuộc chiến chống ma túy "hành quyết không qua xét xử", khiến hơn 3.000 người thiệt mạng kể từ tháng Sáu năm nay, cũng sẽ có mặt trong phái đoàn tới Bắc Kinh.

Ông Duterte kỳ vọng gì về chuyến thăm?

"Trong chuyến thăm của Tổng thống Duterte, người dân Philippines hy vọng cải thiện mối quan hệ song phương giữa Philippines và Trung Quốc thông qua sự tôn trọng đôi bên và họp tác chân thành vì sự thịnh vượng và lợi ích của cả hai quốc gia và nhân dân hai nước", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Philippines Charles Jose cho hay.

Ông Duterte cũng muốn nhân cơ hội này mở rộng quan hệ quốc phòng với Trung Quốc. Và Bắc Kinh có thể là nguồn cung vũ khí mới cho Manila.

Trung Quốc kỳ vọng gì?

"Trung Quốc hy vọng chuyến thăm của Tổng thống Duterte sẽ giúp hai nước tăng cường lòng tin chính trị, hợp tác sâu rộng, tiếp tục quan hệ hữu nghị, giải quyết thỏa đáng các tranh chấp và đưa mối quan hệ song phương trở lại con đường phát triển bền vững", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Geng Shuang chia sẻ.

Mối quan hệ nồng ấm với Philippines cũng là cơ hội lớn đối với nền kinh tế Trung Quốc đặc biệt là Ngân hàng phát triển cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB) vốn được Bắc Kinh kỳ vọng là đối thủ cạnh tranh với Ngân hàng Phát triển châu Á, Quỹ Tiền tệ quốc tế và nhiều thể chế tài chính toàn cầu khác.

Ngoài ra, các công ty Trung Quốc cũng sẽ nhanh chóng chớp lấy cơ hội đấu thầu các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng lớn như đường bộ và đường sắt ở Philippines.

Ông Duterte nói vì về chuyến thăm?

Tổng thống Duterte khẳng định chuyến thăm lần này là "tín hiệu biến chuyển lớn" trong lịch sử hai nước. Theo ông Duterte, ông muốn trao đổi quan điểm với các nhà lãnh đạo Trung Quốc nhằm cải thiện các mối quan hệ song phương.

"Tôi sẽ tìm kiếm cơ hội tái thiết mối quan hệ hữu nghị giữa Trung Quốc và Philippines cũng như tái khẳng định cam kết cùng hợp tác để đạt được những mục tiêu chung cho nhân dân hai nước", Tổng thống Duterte chia sẻ.

Minh Thu (lược dịch)