Tiếp tục thắp sáng ngọn lửa Ngày Nam bộ kháng chiến

Du kích Nam bộ tham gia kháng chiến. Ảnh: Tư liệu

Chỉ 4 ngày sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, ngày 6-9-1945, phái bộ quân sự Anh đã có mặt ở Sài Gòn, theo sau gót quân Anh, binh lính Pháp cũng kéo vào. Chúng câu kết với nhau, vu cáo chính quyền cách mạng không giữ nổi trật tự, trị an, đòi chính quyền phải giải tán các đội tự vệ và ngăn cấm đồng bào ta biểu tình.

Chúng sử dụng tàn binh Nhật và bọn tay sai phản động vào việc khống chế, ngăn cản nhân dân tham gia các hoạt động ủng hộ chính quyền cách mạng; đồng thời, phái bộ của quân Anh đã ra lệnh thả hơn 1.400 lính Pháp bị Nhật bắt hồi đảo chính, trang bị vũ khí cho chúng và hình thành những đơn vị lê dương rất hung hãn, ngang nhiên khiêu khích phá phách, cướp bóc tài sản của nhân dân rất trắng trợn… Một viên tướng Pháp huyênh hoang: “Khi quân Pháp ra tay thì Việt Minh sẽ bỏ chạy như vịt”.

Tiến đánh Sài Gòn, thực dân Pháp muốn tái diễn kịch bản của một thế kỷ trước, chiếm miền đất trù phú, đông dân này để làm bàn đạp thôn tính cả Việt Nam và Đông Dương. Thế nhưng, chúng đã lầm. Nam bộ của Việt Nam sau Cách mạng Tháng Tám 1945 đã hoàn toàn chuyển đổi về chất: Từ thân phận người dân nô lệ đã thành người chủ đất nước. Dù chỉ hưởng độc lập mới gần một tháng, nhưng những con người Việt Nam ở Nam bộ đã nối tiếp cha anh, xả thân cứu nước, sẵn sàng hy sinh giữ “Lời thề độc lập” mà họ đã cùng nhau thét vang tại Quảng trường thành phố Sài Gòn ngày 2-9-1945.

Ngay trong đêm 22-9-1945, quân dân Sài Gòn - Chợ Lớn đã quyết liệt đánh trả quân xâm lược. Sau khi “Lời kêu gọi kháng chiến” của Ủy ban Kháng chiến Nam bộ được truyền đi, nhân dân thành phố đã thực hiện “Vườn không nhà trống”, biến Sài Gòn thành một thành phố không điện, không nước, không chợ búa… Quân dân Sài Gòn đã hình thành 4 mặt trận bao vây nội đô: Mặt trận Thị Nghè, Mặt trận Bà Điểm - Tham Lương, Mặt trận Phú lâm, Mặt trận Nhà Bè - Cần Giuộc…

Thực hiện phương châm “Trong đánh, ngoài vây”, đội quân trang bị rất thô sơ đó không “chạy như vịt”, mà đã làm quân viễn chinh nhà nghề Pháp phải điên đảo suốt hơn một tháng trong vòng vây của dân quân Sài Gòn, Gia Định. Nhà báo Trần Tấn Quốc đã ghi lại tình hình Sài Gòn lúc đó trong tác phẩm “Saigon, Septembre 1945”: “Dân quân đã bắt đầu thực hiện chiến thuật khi ẩn lúc hiện, đột nhập thình lình để đánh địch chớp nhoáng và lập tức rút lui trong im lặng. Người ta có thể ví lối đánh này là một chiến thuật “xuất quỷ nhập thần”… Xế chiều 24-9, một đội quân tiến theo đường Verdun (nay là đường Cách mạng Tháng Tám), tràn xuống trung tâm Sài Gòn, chiếm chợ Bến Thành, đánh thẳng đến đại lộ Bonard (nay là đường Lê Lợi), làm địch choáng váng...

Trận Thị Nghè nổi tiếng là một chiến thuật lấy yếu đánh mạnh: Dân quân du kích núp trên cành cây dày đặc trên đường Thị Nghè - Hàng Xanh, bất ngờ nhảy xuống tập kích tiêu diệt quân địch khiến chúng hoảng loạn kéo chạy, bỏ lại cả súng, đạn…

Cuộc kháng chiến của Sài Gòn - Nam bộ đã động viên cả nước tiếp sức: Chỉ ba ngày sau, ngày 26-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát lời động viên quân dân Nam bộ trên Đài Tiếng nói Việt Nam: “Tôi chắc và đồng bào cả nước đều chắc vào lòng kiên quyết ái quốc của đồng bào Nam bộ”. Chỉ sau 14 ngày, đoàn quân Nam Tiến đầu tiên chi viện cho Nam bộ do Tướng Nam Long chỉ huy đã vào đến Thủ Đức (6-10-1945). Các đơn vị “hải ngoại” trang bị súng hiện đại hơn (lực lượng quân sự thành phần là con em bà con Việt kiều yêu nước, thành lập ở Cao Miên, Thái Lan, Lào), lần lượt về Nam bộ tham gia kháng chiến… Riêng khu Sài Gòn - Chợ Lớn thành lập 6 “Đội công tác thành” chiến đấu trong lòng địch.

Một xưởng chế tạo vũ khí của Quân giải phóng nhân dân miền Nam. Ảnh: Tư liệu

Cuộc chiến đấu không cân sức diễn ra quyết liệt từ 23-9-1945. Quân dân Nam bộ tuy chịu nhiều tổn thất hy sinh nhưng đã cầm chân quân viễn chinh Pháp, khiến chúng không thể nhanh chóng đưa quân ra chiếm miền Bắc và để cho cả nước chuẩn bị Toàn quốc kháng chiến mà chúng ta biết là không thể tránh khỏi.

Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp tái xâm lược của quân và dân ta trong những ngày đầu ở Nam bộ có ý nghĩa rất to lớn, đã ngăn chặn một bước sự xâm lược của thực dân Pháp, đánh một đòn mạnh mẽ đầu tiên vào âm mưu đánh nhanh, thắng nhanh của thực dân Pháp, làm tiêu hao một bộ phận sinh lực địch, hoàn thành tốt nhiệm vụ kìm giữ chúng trong thành phố và các thị xã trong một thời gian dài, góp phần to lớn vào công cuộc đấu tranh giữ vững chính quyền nhân dân, chủ quyền dân tộc. Đồng thời, tỏ rõ tinh thần yêu nước quật cường và tinh thần chiến đấu anh dũng để bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta. Ghi nhận và biểu dương tinh thần chiến đấu kiên cường của quân dân Nam bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ tặng đồng bào Nam bộ danh hiệu vẻ vang: “Thành đồng Tổ quốc”.

Tinh thần chiến đấu quật cường, khơi dậy và phát huy truyền thống đoàn kết của toàn dân tộc vượt qua mọi khó khăn thách thức của Ngày Nam Bộ kháng chiến vẫn còn nguyên giá trị và ngày càng sáng tỏ thêm ý nghĩa lịch sử. Đó sẽ là động lực to lớn cổ vũ toàn dân tộc đồng tâm nhất trí, năng động, sáng tạo, tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, để tiếp tục thắp sáng ngọn lửa Ngày Nam Bộ kháng chiến năm xưa trong công cuộc bảo vệ, xây dựng đất nước hôm nay.

Hướng Dương