Thị trường chứng khoán phái sinh: Không thích hợp cho những nhà đầu tư 'ăn xổi'

Chứng khoán phái sinh có gì khác?

Tại Lễ ra mắt thị trường chứng khoán phái sinh sáng 10/8, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhận định: "Đây là thị trường có các sản phẩm phức tạp, giúp các nhà đầu tư phân tán và phòng ngừa rủi ro, đồng thời giúp đa dạng hóa sản phẩm đầu tư, qua đó làm tăng sự hấp dẫn và cơ hội của thị trường chứng khoán". (Ảnh: Nam Nguyễn)

Nhìn vào bản chất của công cụ, chứng khoán phái sinh là hợp đồng tài chính được thiết lập ngày hôm nay giữa hai bên tham gia, trong đó gồm một bên mua và một bên bán, về một giao dịch sẽ được thực hiện vào một thời điểm nào đó trong tương lai.

Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh có thể là hàng hóa như nông sản, kim loại, v,v.. hoặc công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất.., thậm chí là cả các chứng khoán phái sinh khác và những yếu tố phi tài sản.

Chứng khoán phái sinh bao gồm 4 loại chính: Hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn và hợp đồng hoán đổi.

Trên tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng, do thị trường chứng khoán phái sinh là thị trường mới, mới cần hạn chế rủi ro và có bước thử nghiệm nên sẽ áp dụng hợp đồng tương lai chỉ số VN30 trước, sau đó là HNX30 và tiếp theo mới là hợp đồng tương lai trái phiếu.

Việc giao dịch hợp đồng đồng tương lai diễn ra tương tự so với giao dịch cổ phiếu. Nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch thông qua giao dịch khớp lệnh hoặc giao dịch thỏa thuận với các loại lệnh vẫn đang được sử dụng trên thị trường.

Các hợp đồng tương lai sẽ có bảng giá riêng biệt, nhà đầu tư dựa trên kỳ vọng của mình vào xu hướng của chỉ số có thể đặt lệnh và khớp lệnh để tham gia vào hợp đồng tương lai.

Tương tự như cổ phiếu, nhà đầu tư kỳ vọng chỉ số tăng sẽ mua hợp đồng tương lai chỉ số, nhà đầu tư kỳ vọng chỉ số giảm sẽ bán hợp đồng tương lai chỉ số. Một điểm khác biệt là các hợp đồng tương lai sẽ đáo hạn, do đó nhà đầu tư khi tham gia giao dịch cần lưu ý chọn hợp đồng có tháng đáo hạn phù hợp.

Nhận định về sự ra đời của thị trường chứng khoán phái sinh, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, trong quá trình phát triển của thị trường chứng khoán nói chung, sự ra đời của thị trường chứng khoán phái sinh là cần thiết, tất yếu nhằm hoàn thiện cấu trúc của thị trường tài chính và nằm trong chiến lược phát triển thị trường chứng khoán trong thời gian tới.

“Đây là thị trường có các sản phẩm phức tạp, chủ yếu giúp các nhà đầu tư phân tán và phòng ngừa rủi ro, đồng thời giúp đa dạng hóa sản phẩm đầu tư, qua đó làm tăng sự hấp dẫn và cơ hội của thị trường chứng khoán”, Phó Thủ tướng nhận định.

Bên cạnh Singapore, Malaysia, Indonesia và Thái Lan, Việt Nam sẽ là quốc gia thứ 5 trong ASEAN có thị trường chứng khoán phái sinh và là quốc gia thứ 42 trên thế giới có thị trường tài chính bậc cao này.

Không thích hợp cho những nhà đầu tư “ăn xổi”

Chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu: "Bước đầu thị trường chứng khoán phái sinh áp dụng hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là rất thích hợp". (Ảnh: Nam Nguyễn)

Đến nay, các quy định pháp lý, hệ thống giao dịch, bù trừ thanh toán đã hoàn thành và đây là thời điểm thích hợp để đưa một thị trường chứng khoán mới, chuyên sâu hơn vào vận hành.

Vì lẽ đó, thị trường chứng khoán phái sinh ra đời ngày 10/8/2017 được xem là mốc son trong quá trình phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam, đáp ứng kỳ vọng của Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp, thành viên thị trường và công chúng đầu tư.

Trao đổi với Báo Tổ Quốc, ông Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính – ngân hàng cho biết, thị trường chứng khoán phái sinh phức tạp, phát triển cao hơn nhiều so với thị trường chứng khoán cơ sở nên đòi hỏi một số điều kiện, trong đó có yêu cầu thị trường chứng khoán cơ sở phải thật sự vững chắc. Thị trường chứng khoán phái sinh chính thức hoạt động là điều rất tích cực cho thị trường chứng khoán, thị trường vốn nói chung.

“Chúng ta đã có gần 20 năm đủ để ổn định và xây dựng nền tảng cho chứng khoán cơ sở. Sự ra đời của thị trường chứng khoán phái sinh là cần thiết và tất yếu, bởi trên thế giới, những sản phẩm phái sinh cũng chính là cấu phần của thị trường chứng khoán.

Theo quan điểm của tôi, bước đầu thị trường chứng khoán phái sinh áp dụng hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là rất thích hợp. Hy vọng sau này sẽ có những sản phẩm phái sinh mới thích hợp hơn nữa”, ông Hiếu chia sẻ quan điểm.

Theo chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu, thị trường chứng khoán phái sinh có độ rủi ro rất cao vì hợp đồng dựa vào những thời điểm trong tương lai. Những đặc điểm này sẽ thích hợp cho những nhà đầu tư chuyên nghiệp hơn là những nhà đầu tư “ăn xổi”. Thay vào đó, cần đi từng bước tương đối, thận trọng, nhất là các sản phẩm phái sinh cho phép mua khống, bán khống, phần lớn dựa vào những giao dịch tương lai.

Không ngoại trừ rằng, sẽ có những “tay chơi” lợi dụng lỗ hổng để kiếm lợi, tạo ra những giao dịch ảo. Vì thế, ông Hiếu nhấn mạnh, chứng khoán phái sinh sẽ phải từng bước học hỏi và có những quy định mới để bảo vệ được những thành viên tham gia thị trường.

“Nhiều nhà đầu tư Việt Nam rất mạo hiểm, thậm chí ít am hiểu về thị trường chứng khoán phái sinh nhưnảnhg họ vẫn nhảy vào thị trường này ngay trong thời điểm khởi đầu này. Thị trường chứng khoán phái sinh là phân khúc thị trường hoàn toàn mới, các nhà đầu tư không vì quá háo hức mà “chơi” sản phẩm phái sinh mạnh tay quá, độ rủi ro sẽ cao”, chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu khuyến cáo.

Chia sẻ quan điểm về thị trường chứng khoán mới mẻ này, ông Dương Ngọc Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) cho rằng, vì là thị trường mới nên cần có cách nhìn đúng mực và không nên kỳ vọng quá cao.

“Chúng tôi nghiêng về quan điểm giai đoạn đầu là để nhà đầu tư có cơ hội trải nghiệm về phái sinh”, ông nói./.

Hà Giang