Tật khúc xạ ở tuổi học đường

Đây là thông tin được đưa ra tại Hội thảo toàn quốc lần thứ nhất về mắt trẻ em được tổ chức tại Hà Nội trong 2 ngày 9 - 10/8/2012 do Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống mù lòa, Bộ Y tế, Bệnh viện Mắt Trung ương, Hội nhãn khoa Việt Nam và tổ chức quốc tế Orbis phối hợp tổ chức. Vì vậy, cách nhận biết và phát hiện sớm là rất quan trọng.

Các loại tật khúc xạ thường gặp ở trẻ em

Cận thị:

Là tật khúc xạ rất quen thuộc và hiện nay đã trở thành một hiện tượng rất phổ biến, đặc biệt ở các em đang trong độ tuổi đến trường. Khi bị cận thị người bệnh nhìn xa thì mờ nhưng nhìn gần vẫn rõ nhờ vào chức năng điều tiết của mắt trừ khi cận thị quá nặng. Cận thị trước hết làm ảnh hưởng trực tiếp đến học tập, khả năng tiếp nhận và cảm nhận cuộc sống bằng thị giác. Cận thị nặng sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ của trẻ; nếu để bệnh biến chứng nặng, có thể bị thoái hóa võng mạc, bong võng mạc dẫn đến mù lòa.

Ngồi học sai tư thế dễ mắc các tật khúc xạ.

Viễn thị:

Là khi nhìn xa rõ hơn nhìn gần, bệnh thường gặp ở tuổi bắt đầu học cấp 1. Viễn thị thường gây nhược thị và có thể là yếu tố gây ra lác điều tiết nên cần phải được phát hiện và điều trị sớm. Với biểu hiện, trẻ đọc sách hay nhìn gần bị mỏi mắt, nhức mắt, nhức đầu, cố gắng nhìn lâu có thể bị đỏ mắt. Mắt có khuynh hướng quay vào trong làm lé trong. Nếu có các triệu chứng này, cần đưa trẻ đến khám bác sĩ chuyên khoa mắt.

Loạn thị:

Là khi nhìn xa hay gần đều mờ. Loạn thị xảy ra khi mặt trước của mắt (giác mạc) hoặc ống kính bên trong mắt, có một độ cong bề mặt hơi khác nhau theo một hướng khác. Thay vì ngay thẳng và mịn trong tất cả các hướng, bề mặt có thể có một số khu vực cong hoặc dốc hơn. Loạn thị làm mờ tầm nhìn ở mọi khoảng cách. Loạn thị thường xuất hiện lúc mới sinh và có thể xảy ra kết hợp với cận thị hoặc viễn thị. Các dấu hiệu và triệu chứng của loạn thị bao gồm: Bóp méo trong các phần của lĩnh vực thị giác; mờ mắt; mỏi mắt; nhức đầu… Trẻ bị loạn thị thường bị mờ khi nhìn lên bảng hay đọc nhầm, chẳng hạn như chữ H đọc thành chữ N,…

Lệch khúc xạ:

Là hiện tượng có sự khác nhau về khúc xạ giữa hai mắt, có thể là một mắt cận còn mắt kia viễn hoặc cả hai mắt cùng cận hay cùng viễn nhưng khác nhau về mức độ. Đôi khi là một mắt chính thị còn mắt kia là cận thị đơn thuần, viễn thị đơn thuần hay cận loạn hoặc là viễn loạn.

Cần phát hiện sớm

Nếu bị tật khúc xạ mà không được điều trị và đeo kính, hình ảnh tại võng mạc sẽ không rõ nét, lâu ngày dẫn tới nhược thị và lé, thậm chí mù lòa. Quá trình phục hồi nhược thị sẽ mất nhiều thời gian.

Khi trẻ mắc một trong những tật khúc xạ nên thị lực kém với biểu hiện bằng nheo mắt, nghiêng đầu, vẹo cổ khi nhìn, đôi khi có thể có nhức đầu, nhức mắt... Khi học bài nhất là khi nhìn bảng không nhìn rõ nên hay chép nhầm bài, đọc nhầm chữ ảnh hưởng đến chất lượng học tập. Vì vậy, nếu nghi ngờ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế có chuyên khoa mắt được khám, phát hiện sớm để có phương hướng điều trị thích hợp.

Về phòng bệnh

Trên thực tế rất nhiều học sinh bị cận thị do việc học tập quá căng thẳng, phải học ở trường, học tăng tiết, học thêm..., việc tập trung nhìn trong thời gian dài sẽ dẫn đến cận thị.

Mặt khác, ở thành phố do điều kiện nhà ở chật hẹp, trẻ xem tivi quá gần nhỏ hơn 3m sẽ làm cho thị lực suy giảm. Tình trạng sử dụng vi tính, chơi trò điện tử đòi hỏi sự tập trung cao độ làm cho mắt phải điều tiết nhiều giờ liền có thể dẫn đến mỏi mắt, cận thị. Bàn ghế không thích hợp với lứa tuổi, tư thế ngồi không đúng hoặc khi mệt mỏi, trẻ thường nằm rạp xuống bàn làm bài, ánh sáng trong lớp học không đủ là các yếu tố gây hại mắt… tầm nhìn không được mở rộng, thường trong vòng 5m, thiếu môi trường để giúp trẻ tập luyện cơ mắt nhìn xa, vì thế khả năng nhìn xa của trẻ ngày càng yếu đi.

Hiện nay, rất nhiều phòng học không được bố trí đúng hướng, cửa sổ, cửa đi không đủ ánh sáng tự nhiên, thường xuyên phải học tập trong môi trường thiếu ánh sáng làm cho học sinh phải liên tục điều tiết thị giác dẫn tới việc căng, mỏi mắt, lâu dần thành cận thị.

Vì vậy, để phòng ngừa các tật khúc xạ, cần hướng dẫn trẻ ngồi học thẳng lưng, mắt cách mặt chữ 30cm; phòng đọc sách và đủ ánh sáng, bàn ghế đúng tiêu chuẩn theo từng cấp học, đèn để phía đối diện với tay cầm bút.

Không nên cho trẻ đọc sách, xem ti vi, chơi điện tử quá hai giờ liên tục. Ngoài ra trẻ phải tuân thủ đầy đủ chế độ chế độ giải lao vui chơi và dinh dưỡng hợp lý để không bị mắc phải cận thị học đường hoặc nếu có bị những tật khúc xạ bẩm sinh thì cũng không bị nặng hơn.

Bác sĩ Bùi Thu Hà