'Tấm lá chắn' quy trình

Quay lại thời điểm ngày 14/10, tại Hương Khê, chỉ trong vài tiếng đồng hồ buổi tối, nước dâng cao bất thường lên tới 2-3 mét. Lượng nước lên nhanh tới mức, người dân chỉ có biết trèo lên nóc nhà giữa đêm tối mịt mùng và để lại 5000 ngôi nhà cùng tài sản, gia súc, hoa màu dưới con nước.

Trong trường hợp này, dù rất đớn đau bỏ mặc cơ nghiệp, người dân cũng đã thực hiện đúng quy trình, của sự sinh tồn.

Nhiều nhà dân ở Hương Khê, Hà Tĩnh ngập sâu trong nước. Ảnh: TTXVN

Lý giải nguyên do con nước lên bất thường trong đêm 14/10 kinh hoàng ấy, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh Đặng Quốc Khánh nói thẳng: “Người dân ở đây có kinh nghiệm đối phó với mưa lũ mà người nào cũng than tối 14/10 nước lên nhanh quá, không kịp trở tay. Thủy điện xả nước như thế, lũ không nhanh sao được”.

Đáp lại, đại diện đơn vị chủ quản thủy điện Hố Hô «nghi phạm» chính của trận ngập kinh hoàng ở Hương Khê khẳng định, thủy điện Hố Hô đã xả lũ "đúng quy trình". Vị đại diện này lý giải, do mưa quá lớn, do sức chứa của hồ có hạn, do thủy điện Hố Hô không có chức năng điều tiết lũ... Đặc biệt, phía thủy điện cũng gọi cho các cơ quan liên quan để thông báo tới người dân.

Còn phía huyện Hương Khê cho biết, Thủy điện chỉ gọi báo một vị PCT huyện lúc gần giờ xả lũ. Huyện đã xin thêm 1 vài giờ để cùng bà con bảo vệ gia súc, tài sản nhưng nhà máy thủy điện không chấp nhận.

***

Thiên nhiên đã khốc liệt “đúng quy trình”, như cách mà những đợt lũ dữ như vậy đã từng xảy ra. Thủy điện tuyên bố xả lũ "đúng quy trình". Còn người dân trong sự “đúng quy trình” ấy đang đứng trước viễn cảnh nghèo đói vì cơ nghiệp đã trôi theo con nước. Quy trình là một hệ thống hành động để từ đó, các bên, thực hiện nhịp nhàng các bước, đảm bảo an toàn cho người dân và thủy điện. Tức là, nếu thực sự tất cả mọi thứ diễn ra theo “đúng quy trình” mà thiệt hại khủng khiếp vẫn rơi vào người dân thì quy trình đặt ra từ đầu là sai!

Nhưng trong trường hợp này, chưa bàn đến độ đúng sai của “quy trình”, bởi theo kết luận ban đầu, nhà máy thủy điện Hố Hô không hoàn toàn “đúng quy trình” như họ nói.

Theo đó, nhà máy đã có khiếm khuyết trong công tác vận hành. Cụ thể, lũ lên nhanh, nhà máy đã mở van tràn tối đa. Trong khi theo quy trình, điều này chưa được phép.

Lý lẽ được phía nhà máy đưa ra là bên phải hồ thủy điện bị sạt lở gây nguy cơ mất an toàn. Nhưng, theo kết luận mới nhất về nguyên tắc (hay nói khác đi là quy trình), trước khi vào mùa mưa bão, nhà máy thủy điện Hố Hô phải kiểm tra độ an toàn, phải xác định nguy cơ rủi ro và các biện pháp chủ động ứng phó. Song, nhà máy đã không tính toán điều này và buộc phải dùng biện pháp xả tràn tối đa, gây nguy hiểm cho hạ du.

Đến nước này, "tấm lá chắn quy trình" không thể bảo vệ những người xả lũ ở thủy điện Hố Hô. Đến nước này, bài ca "đúng quy trình" mà người dân chới với giữa con lũ dữ đã trở nên lỗi nhịp. Đến nước này, người ta nên nghĩ đến một quy trình khác thay cho những thao tác cứng nhắc và "loạn chiêu".

Quy trình đó phải đảm bảo an toàn cho tính mạng và tài sản của con người, lấy đó làm ưu tiên trước nhất và mục đích tối thượng. Nó không chỉ đong đếm bằng số ngày gửi văn bản báo trước địa phương, không chỉ định lượng bằng những con số trong bảng dự báo... Quy trình này được điều hành bởi lương tâm và trách nhiệm giữa người với người.

Thuận An
Thể thao & Văn hóa