Sửa đổi Luật Lý lịch tư pháp: Đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long, qua tổng kết thực tiễn 6 năm thi hành Luật LLTP năm 2010, có thể khẳng định Luật đã thực sự đi vào cuộc sống và mang lại nhiều kết quả tích cực; công tác cấp phiếu LLTP đã cơ bản đáp ứng yêu cầu của người dân và thể hiện vai trò quan trọng của phiếu LLTP trong quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Tuy nhiên, do nhiều văn bản luật mới được ban hành đã làm cho một số quy định của Luật không còn phù hợp. Vì vậy, để đáp ứng được yêu cầu cải cách thủ tục hành chính trong công tác LLTP, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật là cần thiết.

Giải quyết thủ tục hành chính về Tư pháp-Hộ tịch tại phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng. Ảnh: Hải Linh

Khi thảo luận về Dự án Luật sửa đổi, vẫn còn những quan điểm khác nhau. Như liên quan đến nội dung về LLTP của pháp nhân thương mại. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga, tuy Ủy ban Tư pháp thống nhất về việc cần thiết phải sửa đổi Luật LLTP để tương thích với các luật liên quan, nhưng “nội dung sửa đổi lại chưa đạt yêu cầu”. Chẳng hạn, Bộ luật Hình sự 2015 đã bổ sung quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại. Theo đó, cùng với việc phải chịu trách nhiệm hình sự về 33 tội danh thì chủ thể này cũng đồng thời có quyền yêu cầu xác nhận tình trạng án tích, nhằm tạo điều kiện tham gia các quan hệ kinh tế và giao dịch khác. Tuy nhiên, Tờ trình và Dự luật lại không đặt vấn đề bổ sung quy định đương nhiên xóa án tích đối với pháp nhân thương mại.
Bên cạnh đó, có tới 17/33 tội danh quy định tình tiết “đã bị kết án, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm” là tình tiết định tội, trong đó có 14/17 tội danh, đồng thời quy định tình tiết tái phạm nguy hiểm ở khung hình phạt tăng nặng; có 11/33 tội danh quy định tình tiết tái phạm nguy hiểm ở khung hình phạt tăng nặng. Theo bà Lê Thị Nga, việc nghiên cứu, bổ sung quy định về án tích của pháp nhân thương mại vào Dự thảo Luật là “yêu cầu bắt buộc”.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Phan Thanh Bình cũng đánh giá: Dự luật mới chỉ đề cập tới thể nhân, chưa đề cập tới pháp nhân, như vậy là chưa bảo đảm tính thống nhất với các văn bản pháp luật mới được ban hành. Do đó, việc bổ sung quy định về án tích của pháp nhân thương mại là cần thiết.
Xung quanh việc bỏ quy định về cấp phiếu LLTP số 2, đa số ý kiến thành viên Ủy ban Tư pháp cho rằng, việc bỏ quy định về phiếu LLTP số 2 cần hết sức cân nhắc. Theo Thượng tướng Lê Quý Vương - Thứ trưởng Bộ Công an, LLTP là sản phẩm của một kho hồ sơ về tư pháp, sản phẩm này phải hết sức chuẩn xác, đầy đủ vì nó ảnh hưởng đến con người; không chỉ với cá nhân người đó, mà đối với cả các cơ quan tố tụng, các tổ chức khác. “Tôi xin lấy một ví dụ đơn giản thế này, vừa qua, điều tra vụ án một Giám đốc ngân hàng đã phạm tội lừa đảo, bị phạt tù 6 năm, nhưng sau đó một thời gian thì đương nhiên được xóa án tích. Khi xác nhận LLTP, sở tư pháp xác nhận là không có án tích, nên khi bổ nhiệm, ngân hàng không biết rằng ông ta đã từng lừa đảo trước đây. Ví dụ này cho thấy, thông tin của LLTP phải đầy đủ và cần có các loại lý lịch tư pháp khác nhau” - Thượng tướng Lê Quý Vương nêu.
Theo Tờ trình của Chính phủ, có tình trạng lạm dụng quy định cấp phiếu LLTP số 2 theo yêu cầu của cá nhân, ảnh hưởng đến bí mật đời tư, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân. Nhưng theo Trưởng ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Thanh Hải, tình trạng lạm dụng quyền yêu cầu cấp phiếu LLTP số 2 chủ yếu phát sinh ở những cơ quan, tổ chức không có thầm quyền yêu cầu cấp phiếu này. Vì vậy, nên giải quyết vấn đề này trên thực tế, thay vì bỏ quy định về cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2.

Trong 6 năm thực hiện Luật LLTP năm 2010, Trung tâm LLTP quốc gia và sở tư pháp trên toàn quốc đã cấp được 1.602.468 phiếu LLTP, gấp 2,5 lần số lượng phiếu được cấp trong gần 10 năm thực hiện Thông tư liên tịch số 07 năm 1999...

Nguyễn Vũ