Sự hối hận và niềm tin hướng thiện

Phóng viên NTNN trò chuyện với nhà thơ Đặng Vương Hưng - thành viên Ban tổ chức và Ban giám khảo cuộc thi.

Thưa anh, đọc những trang viết quá tuyệt vời của cuốn sách “Sự hồi sinh từ trong tuyệt vọng”, độc giả không thể không nghi ngờ, phải chăng có bàn tay biên tập của những người làm sách?

- Tôi xin khẳng định, công việc biên tập của chúng tôi chỉ là đổi tít bài cho hấp dẫn hơn và đỡ bị trùng lặp, ngoài ra những bài quá dài thì cắt bớt, còn lại hoàn toàn là câu chữ từ những tự truyện của các phạm nhân. Trước khi trao giải, tôi đã vào tận các trại giam nơi các phạm nhân đang thi hành án để gặp gỡ, trao đổi với họ nhằm xác minh thêm một lần nữa về tính xác thực của bài thi. Đó là những cuộc gặp gỡ vô cùng cảm động.

Nhà thơ Đặng Vương Hưng và phạm nhân Đặng Văn Thế - một trong hai tác giả đoạt giải Nhất.

Anh ấn tượng nhất với tự truyện của những phạm nhân nào qua cuộc thi này?

- Tất nhiên là 2 người đoạt giải cao nhất. Tôi đã vào Trại giam Thanh Xuân (Hà Nội) để gặp Trần Thị Hoàng Mai- tác giả của bài thi “Bước về phía mặt trời”. Đó là một người phụ nữ chỉ có trình độ văn hóa 9/12 nhưng văn chương thì theo đánh giá của tôi là “sạch sẽ” hơn cả một số cây bút chuyên nghiệp hiện nay, cách sử dụng câu chữ của tác giả này cũng vô cùng linh hoạt.

Hoàng Mai đang sống những ngày tháng đau ốm liên miên vì căn bệnh AIDS và trải lòng ra với những trang viết này là một cách để chị kéo dài những ngày còn lại. Hay phạm nhân Đặng Văn Thế - tác giả bài thi “Lời sám hối của một tử tù” đang chấp hành án ở Trại giam số 6, anh ta đã phải viết bằng tay trái vì tay phải bị tật, mới chỉ học hết lớp 4, nhưng những trang viết đó cũng khiến người đọc phải rơi nước mắt.

Đây có phải là cuộc thi viết đầu tiên trên thế giới dành cho các phạm nhân?

- Theo sự tìm hiểu của tôi thì đây đúng là cuộc thi viết đầu tiên của các phạm nhân, ở Singapore mới chỉ có hoạt động tổ chức cho các họa sĩ vào trại giam để vẽ tranh về các phạm nhân, các nước khác phát triển hơn VN chúng ta cũng chưa làm được điều này.

Mới đầu khi xuất bản tập sách chúng tôi cũng rất băn khoăn, có nên đề tên tác giả không, bởi với các phạm nhân, họ không còn được hưởng quyền công dân trọng vẹn, thế nhưng sau khi cân nhắc rất kỹ, Ban tổ chức quyết định sẽ để tên họ công khai, kèm theo đó là cả nơi họ đang chấp hành án.

Họ là tác giả bài thi, vì vậy sẽ được hưởng toàn bộ quyền tác giả, tiền nhuận bút, và 29 phạm nhân đoạt giải lần này sẽ được một “quà tặng” vô giá, đó là giảm án phạt mà họ đang chấp hành, điều này có bao nhiêu tiền cũng không mua được.

Là một trong những người đưa ra ý tưởng cuộc thi và chấm giải, anh đánh giá sự thành công về mặt văn học của cuộc thi viết này thế nào?

- Có được tập sách dày 316 trang phát hành 4.000 bản lần này, Ban tổ chức cuộc thi là Tổng cục Cảnh sát Thi hành án Hình sự và Hỗ trợ tư pháp - Bộ Công an thực sự rất cảm động và đánh giá cao những nỗ lực thể hiện qua bài thi của các phạm nhân.

Được phát động trong thời gian rất ngắn, chỉ có 5 tháng (từ tháng 5 đến tháng 9.2011), cuộc thi đã thu hút trên 20.000 phạm nhân tham gia, với trên 23.000 bài dự thi; có tới hơn 150.000 trang viết tay hoặc đánh máy. Ban tổ chức đã trao 2 giải Nhất, 4 giải Nhì, 8 giải Ba, 15 giải Khuyến khích.

Có thể nói đó là những con chữ hướng về ánh sáng, họ đã vượt qua được mặc cảm bản thân để nói ra được bi kịch đời mình, phân tích những đúng, sai, những diễn biến tâm lý khiến họ lâm vào con đường phạm tội.

Đọc những tự truyện này mới thấy, ranh giới giữa thiện và ác, giữa người lương thiện và phạm nhân thực sự rất mong manh mà và cần một sự xô đẩy vô tình hay hữu ý của số phận, cuộc đời một con người sẽ thay đổi hẳn, sẽ từ trắng sang đen, từ đỉnh cao xuống vực sâu.

Tiếp sau cuộc thi thành công này, anh đã có ý tưởng gì chưa?

- Ban tổ chức chúng tôi đang có ý định sẽ tổ chức một cuộc thi vẽ tranh cho các phạm nhân vào đầu năm 2012, hiện số người đăng ký đã lên tới vài chục người rồi. Còn những cuộc thi viết như thế này, có thể sẽ tiến hành trong nhiều năm tiếp theo nữa.

Xin cảm ơn anh!

Ngọc Anh (thực hiện)