Sơn La: Cận cảnh 'rốn lũ' Nặm Păm
Như tin đã đưa, đêm 2/8, rạng sáng ngày 3/8, trên địa bàn một số xã thuộc huyện Mường La (tỉnh Sơn La) có mưa to gây ra lũ ống, lũ quét trên suối Nậm Păm, suối Chiến, suối Nậm Hồng, thuộc địa phận các xã Nặm Păm, Chiềng Muôn, Chiềng San, Chiềng Hoa và thị trấn Ít Ong, làm thiệt hại lớn về người và tài sản.
Trận lũ quét có tần suất 70 năm một lần này đã khiến 12 người chết, 3 người còn mất tích, 15 người bị thương; 579 nhà dân bị ảnh hưởng, trong đó 179 nhà trôi hoàn toàn,103 nhà bị sập và 46 nhà gẫy đổ; làm hư hỏng nhiều nhà cửa, tài sản, hoa màu, vật nuôi của bà con; cuốn trôi 7 nhà văn hóa, 1 trường tiểu học; làm ảnh hưởng nghiêm trọng 1 trường mầm non, 2 điểm trường tiều học, 1 trạm y tế.
Lũ cũng cuốn trôi 2 mố cầu và đường hai bên cầu cứng Nặm Păm, ngập đường tại tiểu khu 4 và 5, sạt lở nhiều vị trí khác làm quốc lộ 279D đi Lai Châu tắc đường hoàn toàn. Tỉnh lộ 109 đoạn từ ngã ba bản Nà Lốc đi xã Ngọc Chiến dài 15km bị cô lập. Các tuyến đường nội huyện đều bị sạt lở nặng gây ách tắc giao thông, ô tô không đi lại được tại các xã Chiềng Công, Chiềng Ân, Chiềng Hoa. Hệ thống điện, hệ thống nước và cáp quang bị thiệt hại lớn. Trên địa bàn Mường La, tổng thiệt hại ước tính khoảng 709 tỷ đồng.
Lũ quét, sạt lở đất gia tăng cường độ, thiệt hại. Video: VTV
Hiện tại, công tác khắc phục thiệt hại của lũ vẫn đang diễn ra khẩn trương, nhằm hỗ trợ, sớm ổn định đời sống cho người dân. Dưới đây là những hình ảnh mới nhất về “rốn lũ” Nặm Păm và những khu vực lân cận.
Thị trấn Ít Ong là trung tâm hành chính - chính trị của huyện Mường La. Ít Ong cũng bị trận lũ quét tàn phá hạ tầng nghiêm trọng, kè 2 bên bờ suối Nặm Păm bị cuốn trôi hoàn toàn.
Tại Ít Ong, suối Nặm Păm ngày trước hiền hòa chảy trước cổng một trường tiểu học. Sau lũ, suối chuyển dòng, giờ chảy sau lưng ngôi trường đó. Lũ quét làm 2 người chết, 1 người bị thương; trôi sập hoàn toàn 29 nhà, gây hư hỏng nặng 32 ngôi nhà, đưa 13 ngôi nhà khác vào khu vực nguy hiểm. Thậm chí có những ngôi nhà kiên cố như trong ảnh giờ cũng chênh vênh trước mép nước.
Tỉnh Sơn La và huyện Mường La đang đề nghị Bộ Xây dựng hỗ trợ quy hoạch lại thị trấn Ít Ong cùng các bản, tiểu khu thuộc thị trấn.
Cầu cứng Nặm Păm nối hai bờ thị trấn Ít Ong bị lũ cuốn trôi 2 mố cầu và đường hai bên cầu. Hiện tại, các lực lượng đang khẩn trương khôi phục cầu. Theo kế hoạch, ngày 19/8, cầu được thông tuyến, chịu được trọng tải lên đến 30 tấn.
Đây là những lối lũ kéo xuống các đỉnh núi, kèm theo đất đá, có những tảng đá lên đến hàng chục tấn. Lũ và đất đá phá hủy những gì cản đường chúng. Từ cầu Nặm Păm vào đến rốn lũ, trung tâm xã Nặm Păm, hơn 9km, những dấu vết của lũ như thế này có đến hàng trăm.
Lũ như san bằng mọi thứ nằm trong dòng chảy.
Đây là những dấu vết còn lại của tỉnh lộ 109 dẫn từ cầu Nặm Păm đi qua xã Nặm Păm vào xã Ngọc Chiến; hiện xã Ngọc Chiến vẫn đang bị cô lập.
Giờ đây, đường vào Nặm Păm là đường công vụ, đường tạm. Đi trên đường này, đòi hỏi phải có những chiếc ô tô khỏe, người cầm lái vững.
Hệ thống cấp điện, cấp nước và cáp quang bị phá hủy. Chưa khôi khục được lưới điện quốc gia, trụ sở xã Nặm Păm được một tổ chức quốc tế hỗ trợ 1 máy phát điện nổ công suất 26KVA nhằm duy trì hoạt động thường xuyên.
Đây là những gì còn sót lại của một chiếc ô tô bán tải. Theo thống kê, toàn huyện Mường Là bị lũ cuốn trôi 4 ô tô tải lái đầu kéo, 2 máy xúc, 2 ô tô bán tải…
Những công trình tưởng như khá kiên cố thì cũng chỉ còn lại ngần này. Toàn huyện Mường La bị cuốn trôi 7 nhà văn hóa, 1 trường tiểu học, làm ảnh hưởng nghiêm trọng 1 trường mầm non, 2 điểm trường tiểu học.
Còn đây là những công trình khác, cũng bị ảnh hưởng của lũ quét.
Trụ sở xã Nặm Păm cũng bị lũ cuốn trôi các hạng mục phụ trợ như tường rào, nhà bảo vệ… Trước kia, từ khuôn viên trụ sở xã ra suối Nặm Păm còn cách một con đường, một dãy nhà. Giờ thì suối Nặm Păm ở ngay sát cửa trụ sở xã. Trên nền nhà bảo vệ cũ, trạm y tế xã kết cấu khung thép đã được dựng mới.
Lũ đã qua 15 ngày rồi mà đến giờ anh Quàng Văn Quyết, dân tộc Tày, 34 tuổi vẫn còn tần ngần nhìn vào khoảng trống hư vô, nơi trước kia có ngôi nhà của gia đình anh.
Anh Quyết cho biết, nhà của anh bị lũ cuốn sạch, tất cả mọi tài sản, bao gồm cả 3 con bò, 1 con trâu, 2 con dê, 1 con chó. Tài sản duy nhất anh giữ được là chiếc xe máy bởi lúc chạy lũ, cả nhà gồm vợ chồng anh và 2 con cuống cuồng leo lên xe máy phi quáng quàng đến khu vực cao hơn.
Hiện vợ chồng con cái đang tá túc nhà bố mẹ anh, cách nhà của anh có 300 m nhưng ở vị trí cao hơn, không bị ảnh hưởng của lũ. Hàng ngày, gia đình anh được phát cơm miễn phí. Mỗi hộ cũng chính quyền cập gạo, mì tôm… Tới đây gia đình anh sẽ được tái định cư cách chỗ ở cũ cũng chỉ vài trăm mét nhưng ở cao độ an toàn. Nhưng trường tiều học bị trôi mất rồi, anh chưa biết các con, một lớp 5, một lớp 3 sẽ học ở đâu?
Những hộ dân bị mất nhà như anh Quyết nếu không ở nhờ nhà người thân, bà con làng xóm thì được chính quyền dựng cho những chiếc lều bạt dã chiến như thế này, ở tạm cho đến khi dựng xong nhà tái định cư.
Như một điều kỳ diệu, nằm giữa vùng lũ, vẫn còn tồn tại những công trình nhà sàn như thế này.
Những bản ở vị trí cao hơn, may mắn thoát khỏi sự tàn phá của lũ quét, nhưng nguy cơ sạt trượt vẫn còn.
Sau những mất mát, thiệt hại to lớn về người và tài sản, hạ tầng kỹ thuật, cuộc sống đang hồi sinh ở vùng lũ. Năm khu tái định cư tại các bản Nậm Hua, Huổi Liếng, Hốc, Bâu, Piệng đang được khẩn trương san lấp mặt bằng.
Trên mỗi khu tái định cư này, mỗi hộ dân được cấp 250 m² đất ở, trong đó có sẵn 1 nhà ở lắp nghép 42 m² ở tạm. Sau này khi có điều kiện, các gia đình dựng lại nhà ở, nhà lắp ghép có thể trở thành công trình phụ trợ.
Các điểm tái định cư đều có đường giao thông vào điểm và đường giao thông nội bản, được cấp nước sạch. Khi hệ thống điện lưới quốc gia được khôi phục, điện sẽ được cấp đến các điểm tái định cư. Ngoài ra các hộ cũng được cấp đất để khôi phục sản xuất.
Các lực lượng đang khẩn trương hỗ trợ chính quyền địa phương và người dân dựng những ngôi nhà lắp ghép phục vụ công tác tái định cư, giúp dân sớm ổn định lại cuộc sống.
Ngôi trường tiểu học bị lũ cuốn trôi cũng sẽ được dựng lại bằng những lớp học khung thép, ngay trên sân trường của ngôi trường cấp 2 này. Các điểm trường khác bị cuốn trôi cũng được dựng lại bằng các lớp học khung thép. Chính quyền Mường La quyết tâm dựng lại đủ lớp học, bảo đảm đến ngày 3/9 khai giảng năm học mới.
Ngành điện cũng đang nỗ lực khôi phục lại lưới điện quốc gia.
Tỉnh lộ 109 kết nối thị trấn Ít Ong – Nặm Păm – Ngọc Chiến đang được khẩn trương khôi phục. Cả Mường La giờ đây như một đại công trường.
Lọt thỏm giữa đại công trường, bọn trẻ vẫn có thế giới riêng của chúng.
Và đây là chiến lợi phẩm của chúng
Người lớn cũng dần trở lại với công việc thường ngày
Giữa vùng rốn lũ, cuộc sống đang hồi sinh
Nặm Păm nói riêng và Mường La nói chung sẽ sớm tìm lại vẻ thanh bình vốn có.
Quý Anh – Thiên Trường