SK&ĐS độc quyền truyền hình trực tuyến ca mổ thay khớp gối bán phần đầu tiên tại miền Bắc

Ca đầu tiên tại Hà Nội thay khớp gối bán phần

Ca phẫu thuật sẽ do TS. Gunter Jens Muller, chuyên gia Đức, giáo sư nổi tiếng thế giới về phẫu thuật khớp, đã có kinh nghiệm mổ hơn 4.000 ca thay khớp, cùng với TS. Nguyễn Văn Hoạt, Khoa Ngoại Thần kinh, Cột sống và Chấn thương chỉnh hình (Khoa Ngoại A) Bệnh viện trường Đại học Y Hà Nội đồng thực hiện.

Đây là ca mổ thị phạm thay khớp gối bán phần đầu tiên tại miền Bắc. Hoạt động này nằm trong khuôn khổ hội thảo “Phẫu thuật thay khớp gối bán phần và những điểm mới trong phẫu thuật thay khớp gối” do Bệnh viện trường Đại học Y Hà Nội tổ chức trong 2 ngày 23-24/6/2017.

Chia sẻ về kỹ thuật thay khớp gối bán phần, TS. Nguyễn Văn Hoạt cho biết, đây là kỹ thuật đã được áp dụng nhiều trên thế giới và cũng mới chỉ có duy nhất hãng Link (Đức) sản xuất ra loại khớp này. Ở Việt Nam, kỹ thuật thay khớp gối vẫn còn tương đối mới, chỉ mới phát triển trong một vài năm trở lại đây. Ngay cả việc thay khớp gối toàn phần thì kỹ thuật cũng chưa được chuẩn. cách đây mấy tháng trong TP.HCM cũng đã triển khai kỹ thuật này, còn ở miền Bắc, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội là đơn vị đầu tiên triển khai. Trong dịp này, BV Đại học Y Hà Nội đã mời chuyên gia Đức là giáo sư nổi tiếng thế giới về phẫu thuật khớp, đã có kinh nghiệm mổ hơn 4.000 ca thay khớp sang hội thảo chia sẻ kinh nghiệm về phẫu thuật thay khớp gối bán phần, đồng thời sẽ mổ một số trường hợp thay khớp gối toàn phần để các bác sĩ của BV học hỏi vì phẫu thuật thay khớp gối nếu phẫu thuật viên không có kỹ thuật tốt thì dễ bị lệch trục hoặc lỏng trục sẽ khiến bệnh nhân không đi lại được.

Bảo vệ tối đa phần khớp chưa bị thoái hóa

Ưu điểm của kỹ thuật thay khớp gối bán phần là giữ được phần khớp lành, nếu không có kỹ thuật này thì những người bị thoái hóa khớp một nửa buộc phải thay hết toàn bộ rất lãng phí. Mục đích của kỹ thuật này là hỏng bên nào thay bên đó, bảo vệ tối đa phần khớp lành, không phải thay hết toàn bộ như kỹ thuật thay khớp gối toàn phần trước đây.

Một ca phẫu thuật tại khoa Ngoại thần kinh, Cột sống và Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

PGS.TS. Kiều Đình Hùng, Trưởng khoa Ngoại thần kinh, Cột sống và Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện trường Đại học Y Hà Nội cho biết, hiện nay tại Bệnh viện đang áp dụng thay khớp gối toàn phần, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cũng là một trong những cơ sở sớm nhất ở miền Bắc thực hiện thay khớp gối, khớp vai và khớp háng. Hiện BV đã mổ khoảng 20 ca thay khớp gối toàn phần, nhiều trường hợp đạt hiệu quả rất tốt nhưng cũng có những trường hợp chưa được như mong muốn vì còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chỉ định mổ, giai đoạn mổ có phù hợp không. Nếu bệnh nhân mổ quá muộn thì sẽ khó khăn hơn vì phần cơ hỏng hết, khó cử động lại. Khớp gối ngoài xương, cơ, hệ thống dây chằng phải còn tốt thì mới cử động được, nếu mổ giai đoạn muộn quá thì dây chằng hỏng hoặc cơ thoái hóa quá nặng thì sẽ không cử động được. Khớp thoái hóa chia làm 4 độ, thường ở đầu giai đoạn 4 là phải mổ và không được để quá muộn. Khớp thay được nhập từ hãng và chọn theo kích cỡ có sẵn phù hợp với từng bệnh nhân. Chi phí thay khớp khoảng 40-50 triệu đồng. Ca mổ thị phạm sắp tới cho bệnh nhân thay khớp gối bán phần đầu tiên tại Bệnh viện sẽ được hãng Link tài trợ chi phí khớp thay.

Cũng theo PGS.TS. Kiều Đình Hùng, tại Việt Nam, bệnh nhân bệnh lý khớp gối khá nhiều và gặp nhiều ở phụ nữ nhưng tỉ lệ thay khớp gối còn ít do kỹ thuật thay khớp vẫn còn khá mới ở nước ta, ngoài ra còn một nguyên nhân quan trọng là bệnh nhân thường đến rất muộn, đã điều trị bằng các biện pháp đông y, tiêm các loại, bó lá… không khỏi mới đến bệnh viện khám thì không còn có thể mổ được nữa vì khớp đã hỏng, nếu mổ được thì cũng nhiều biến chứng hơn, nguy cơ nhiễm khuẩn rất cao mà thay khớp bị nhiễm khuẩn thì là một thảm họa.

Ở các nước phát triển thì tỉ lệ thay khớp gối cao hơn khớp háng, chiếm tỉ lệ khoảng 55% trong các phẫu thuật thay khớp, còn ở nước ta thì chủ yếu là thay khớp háng, không phải vì bệnh lý khớp gối ít hơn mà vì thường đến bệnh viện muộn, ít cơ sở điều trị có đủ điều kiện thay khớp gối nên họ cố điều trị bằng nội khoa. Ngay tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cũng mới chỉ thực hiện thay khớp gối toàn phần được khoảng 2-3 năm nay. Ngoài ra ở khu vực miền Bắc cũng chỉ có một số bệnh viện lớn có đủ điều kiện thực hiện thay khớp gối toàn phần như: BV Việt Đức, BV Bạch Mai, BV TWQĐ 108, BV quân y 103…

Thay bán phần giúp khớp gối sinh lý hơn

TS. Nguyễn Văn Hoạt cho biết, hiện nay, quan điểm về khớp gối có một số điểm mới mà chưa có nhiều bệnh viện cập nhật được. Ví dụ như vấn đề tại sao lại thay khớp gối bán phần, nó rất có ý nghĩa là hỏng phần nào thì thay phần đấy và giữ tối đa những phần còn lại, như vậy thì cái khớp đó nó sinh lý hơn. Trước đây cứ hỏng một bên người ta cũng cắt luôn cả 2 bên, cắt cả dây chằng chéo, cắt cả chéo trước, chéo sau. Thay như vậy thì khớp vận động không được tốt. Với kỹ thuật mới này thì nếu hỏng một bên thì chỉ thay một bên, bên kia vẫn còn nguyên, dây chằng chéo vẫn còn nguyên, xương mất ít hơn và chức năng khớp tốt hơn rất nhiều. Khi bảo tồn tối đa được khớp và phần mềm xung quanh khớp thì chức năng khớp sẽ được tốt nhất, do đó quan điểm trước đây là thay toàn bộ không còn đúng nữa.

Tuy nhiên, kỹ thuật này cũng có mặt hạn chế là tiêu chuẩn lựa chọn để thực hiện thay khớp gối bán phần khá chặt chẽ chứ không phải tất cả bệnh nhân bị hỏng một bên đều có thể thực hiện được. Chỉ định mổ bán phần là có tổn thương một khoang (khoang trong hoặc khoang ngoài, tức là tổn thương một bên mâm chày hoặc lồi cầu đùi). Thông thường những bệnh nhân trẻ thì có ưu thế hơn, tổn thương khoang trong ưu thế hơn khoang ngoài. Nếu bệnh nhân có vẹo trong quá 15 độ và vẹo ngoài quá 10 độ thì cũng không có chỉ định thay bán phần. Ngoài ra còn một số điều kiện như không được tổn thương dây chằng trong và ngoài hoặc dây chằng chéo. Với những chỉ định chặt chẽ như vậy thì sẽ ít bệnh nhân được mổ bằng kỹ thuật này hơn. Tuy nhiên, thông thường ở giai đoạn sớm, tổn thương thoái hóa khớp gối độ 3, tổn thương một khoang thì rất tốt để chỉ định mổ bán phần. Mà bệnh nhân thường chỉ tổn thương một bên ở giai đoạn đầu chứ hiếm khi bị tổn thương cả 2 bên cùng lúc, khi bệnh nhân để lâu quá không điều trị thì tổn thương 1 bên thành 2 bên, thậm chí có trường hợp lệch trục cẳng chân không chỉnh trục đúng và sớm thì sẽ dẫn tới thoái hóa khớp gối, thậm chí thoái hóa khớp háng. Nếu tổn thương thoái hóa khớp gối 1 bên được điều trị sớm thì sẽ không tổn thương sang bên kia, trục chi đảm bảo không tổn thương sang mâm chày bên cạnh.

Trong quá trình từ khâu hội chẩn đến quyết định mổ, bác sĩ phải chuẩn bị nhiều phương án để có lựa chọn tối ưu nhất cho bệnh nhân trong quá trình mổ. Thay khớp là một kỹ thuật hiện đại và phải chuẩn bị rất chu đáo nhưng quyết định cuối cùng là trong lúc mổ chứ không phải chỉ chuẩn bị một phương án duy nhất. Thay khớp gối bán phần có nhiều ưu điểm như đường mổ nhỏ hơn, ngắn hơn, tổn thương phần mềm ít hơn, lấy ít xương hơn (trước đây mình phải cắt cả 2 mâm chày, cắt cả lồi cầu đùi, còn bây giờ chỉ cắt một bên mâm chày và 2mm lồi cầu đùi), bệnh nhân ít đau hơn, phục hồi chức năng nhanh hơn, phục hồi đi lại nhanh hơn, thời gian hồi phục sau mổ nhanh hơn, sau 3-4 ngày có thể đi lại nhẹ nhàng và sau một tuần có thể đi lại bình thường. Còn với bệnh nhân phải thay khớp toàn phần thì nặng nề hơn, thậm chí có những hạn chế về gập gối, duỗi gối, phẫu thuật nặng nề hơn (phải cắt hết cả mâm chày và lồi cầu đùi, dây chằng chéo trước và sau), thời gian hồi phục sau mổ rất nặng nề.

Thể thao đúng cách để phòng ngừa thoái hóa khớp

Theo TS. Nguyễn Văn Hoạt, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến các bệnh lý khớp gối, trong đó thoái hóa là nguyên nhân đứng hàng đầu. Tiếp theo là nguyên nhân do chấn thương (do chơi thể thao hoặc lao động), khi chấn thương gây tổn thương sụn trên, sau đó sẽ tổn thương đến khớp và đây cũng là nguyên nhân chiếm tỉ lệ khá cao. Bên cạnh đó là nguyên nhân do các bệnh lý về các khối u vùng khớp nhưng tỉ lệ ít hơn, một số bệnh viêm mạn tính hoặc viêm khớp (thường gây tổn thương cả 2 bên).

Bệnh lý khớp gối do thoái hóa là bệnh tiến triển dần theo quá trình phát triển của mỗi người, có những người bị thoái hóa từ rất sớm do cơ địa hoặc do bản thân sinh ra kháng thể để chống lại chính những thành phần của khớp. Do đó, một trong những vấn đề dự phòng thoái hóa khớp là bằng các bài tập phục hồi chức năng, các bài tập thể thao đúng cách. Ví dụ như bệnh nhân thoái hóa khớp thì không nên chơi những môn thể thao đối kháng như tennis, bóng bàn, cầu lông, bóng rổ… vì khi chạy, nhảy nó sẽ dồn trọng lực vào khớp. Có thể tập bơi hoặc những môn thể thao nhẹ nhàng như đạp xe hoặc những môn thể thao không chịu lực lên khớp gối, đấy là những cách hiệu quả để phòng chống thoái hóa khớp gối. Thường những người béo hay bị bệnh khớp gối vì khớp phải chịu trọng lực quá tải, do đó giảm cân cũng là một cách để dự phòng thoái hóa khớp. Những người chơi thể thao mà để cơ thể chịu lực quá nhiều, các khớp bị tác động lên nhiều cũng dễ bị thoái hóa. Người đạp xích lô cũng dễ bị thoái hóa khớp do vận động quá nhiều lên khớp.

Thoái hóa là một quá trình, nó nặng dần cho đến khi người bệnh không thể chịu được. Để phòng ngừa thoái hóa khớp gối, cần chịu khó tập thể thao nhưng phải đúng cách. Ngoài ra có thể bổ sung một số loại thuốc bổ trợ cho quá trình điều trị, đặc biệt trong giai đoạn cấp để giảm quá trình thoái hóa, còn khi người bệnh không chịu đựng được nữa thì lúc ấy cần phải khám và điều trị thích hợp.

Hạ Hiền