Singapore đang phải cứu giúp Washington?

Ngày 1/8/2016 Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long thực hiện chuyến thăm chính thức đầu tiên kéo dài 1 tuần tới Hoa Kỳ, sau 31 năm không một lời mời chính thức từ Tòa Bạch Ốc được gửi tới Dinh Thủ tướng của đảo quốc sư tử.

Chuyến thăm của Thủ tướng Singapore tới xứ cờ hoa khi chỉ còn vài tháng nữa là Tổng thống Obama rời nhiệm sở, điều đó khiến dư luận đặt ra nhiều câu hỏi.

Chuyến thăm có quan trọng không? Mục đích của chuyến thăm là gì? Ý nghĩa của chuyến thăm ra sao? Tại sao phải tới 31 năm mới có một chuyến viếng thăm chính thức của lãnh đạo Singapore tới Hoa Kỳ mà lại để diễn ra vào buổi hoàng hôn của Tổng thống Obama như vậy?

Thủ tướng Lý Hiển Long đang cứu ván sự nghiệp cho Tổng thống Obama, Singapore đang cứu nguy cho nước Mỹ. Ảnh : Channel Nesw Asia

Singapore đang giúp Hoa Kỳ giữa uy tín và thể diện trong bang giao quốc tế?

Có lẽ kể từ sau Thế chiến II đến nay, chưa bao giờ vị thế và vai trò của nước Mỹ trên thế giới lại sa sút như lúc này. Từ vị thế một mình một ngựa trong thế giới đơn cực, khi Liên Xô tan rã, kết thúc thế giới lưỡng cực và Chiến tranh Lạnh Xô - Mỹ, nay nước Mỹ đang phải đối mặt với hai đối thủ nguy hai trên hai chiến tuyến : Thế giới lưỡng cực Mỹ - Trung và Chiến tranh Lạnh Nga – phương Tây.

Hậu quả của sai lầm trong nhận diện nguy cơ từ cả đối thủ lẫn đồng minh và sự vội vã trong chuyển trục chiến lược đối ngoại về địa bàn mới khiến cho Washington rơi vào tình thế đối mặt với các đối thủ nhưng lại không thể tựa lưng vào các đồng minh.

Đứng trên đất Mỹ, Thủ tướng Lý hiển Long nhận định : "Đối với những người bạn và những đối tác của Mỹ, việc phê chuẩn TPP là một phép thử đối với uy tín của chính quyền Mỹ và tầm quan trọng của đối tác với Hoa Kỳ", theo Japan Times. Ông Lý Hiển Long cho rằng TPP quan trọng với Mỹ nhìn ở nhiều khía cạnh, góc độ khác nhau chứ không chỉ là các giá trị thương mại.

Nhà lãnh đạo Singapore cho rằng nếu TPP không được vận hành, chiến lược đối ngoại của Mỹ phải thay đổi, đặc biệt là trong quan hệ Nhật – Mỹ. "Người Nhật phụ thuộc hoàn toàn vào chiếc ô an ninh của Mỹ, do vậy quan hệ Nhật – Mỹ chỉ còn phát triển ở kinh tế thương mại. TPP rất quan trọng với Nhật nhưng nếu Mỹ không cho vận hành khác gì đưa người ta dần tới chỗ chết”?

Lâu nay, nước Mỹ thống trị thế giới bằng sức mạnh Mỹ, thế giới hướng về Mỹ vì lợi ích Mỹ và giá trị Mỹ - tất cả những tương tác ấy tạo ra uy tín và thể diện cho nước Mỹ với vị thế của một đại cường. Tuy nhiên, hiện nay uy thế của nước Mỹ trên thế giới đã sụt giảm bởi sự gia tăng theo tỷ lệ nghịch giữa “cây gậy và củ cà rốt” của Mỹ, cho dù sức mạnh Mỹ - công cụ tạo uy lực quen thuộc của Washington vẫn còn đủ sức gọi gió kêu mưa.

Ngài Obama muốn qua TPP giúp cho nước Mỹ thồng trị thế giới theo một quy tắc mới, vì vậy Washington đã gạt các đối thủ khỏi định chế này. Khi TPP chết hình ảnh Mỹ sụp đổ, các đối tác sẽ có thể bắt tay các đối thủ hình thành đối trọng với Washington. Mà việc đề xuất gạt Mỹ khỏi TPP hay thay Mỹ bằng Nga và Trung Quốc để cho TPP vận hành là một lời cảnh báo nghiêm khắc.

Không những thế, uy tín và thể diện cường quốc của Mỹ lại vừa có thêm thách thức rất lớn, đó là thay đổi thượng tầng kiến trúc tại Mỹ. Sự lệch pha giữa đời sống chính trị Mỹ với đời sống xã hội Mỹ đã giúp mang lại chiến thắng cho tỷ phú Donald Trump trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, đưa TPP vào bế tắc bởi tân Tổng thống Mỹ không mặn mà gì với hiệp định thương mại thế kỷ này.

Có lẽ vì thế nên ngài Lý Hiển Long tới Mỹ khuyến cáo Mỹ về tầm quan trọng của TPP, nhắc nhở Washington về uy tín và thể diện của Mỹ trong ngoại giao nước lớn. Bởi lẽ, nếu TPP không được vận hành thì Washington chưa thể “cắm mốc” chứ nói gì đến việc “xây móng” cho trục chiến lược đối ngoại mới tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.