Quan hệ Trung Quốc - Singapore đã đến lúc 'đường ai nấy đi'?

Cuộc tranh luận xôn xao giữa đại sứ Singapore tại Trung Quốc và chủ bút tờ Thời báo Hoàn cầu (Global Times) vài ngày qua đã trở thành tâm điểm của truyền thông châu Á, đồng thời nung nóng thêm bất đồng trong mối quan hệ giữa hai quốc gia thân tình.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhấn mạnh quan hệ với Singapore luôn đi trước một bước so với các nước ASEAN khác.

Câu chuyện bắt đầu từ việc Đại sứ Stanley Loh bày tỏ sự không hài lòng về một bài viết của tờ Global Times đã đưa thông tin sai và vô căn cứ về hành động và lời nói của Singapore, liên quan đến hội nghị thượng đỉnh Phong trào không liên kết (NAM) tại Venezuela ngày 18/9.

Tại hội nghị này, Singapore đã đưa vấn đề Biển Đông vào tuyên bố chung với lời giải thích rằng đã có sự đồng thuận của các nước ASEAN. Nhưng tờ Global Times ngang ngược cáo buộc phía đảo quốc này cố tình làm theo chủ ý của mình để gây căng thẳng và làm mất uy tín của Trung Quốc.

Ông Loh cho biết Singapore không hài lòng vì bài báo "vô trách nhiệm, toàn sự bịa đặt và cáo buộc vô căn cứ" của phía Trung Quốc. Ngay sau đó, Tổng biên tập Global Times Hồ Tích Tiến đáp trả lại ông Loh với hàm ý vị đại sứ này "không hiểu chuyện gì xảy ra".

Cuộc tranh luận tiếp diễn sau đó đã kéo theo một nhân vật có uy tín trong giới quân đội Trung Quốc ra mặt kêu gọi chính quyền Bắc Kinh áp đặt lệnh trừng phạt và trả đũa Singapore.

Từ chuỗi sự việc trên, có thể thấy rằng, Trung Quốc đang bày tỏ sự thất vọng ngày càng tăng đối với Singapore, bình luận viên Cary Huang nhận định trên tờ SCMP.

Bất đồng của hai quốc gia đã được nung nấu trong một thời gian dài và cuộc tranh cãi với tờ Global Times đã trở thành giọt nước tràn ly.

Vốn là hai quốc gia thân hữu, nhưng quan hệ giữa Trung Quốc và Singapore đang có chiều hướng xuống dốc sau phán quyết mang tính bước ngoặt của Tòa Trọng tài (PCA) đưa ra hôm 12/7, trong đó bác bỏ tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông.

Bắc Kinh tin rằng đảo quốc này đang dần chuyển hướng sang Mỹ để đẩy mạnh những lợi ích của riêng mình.

Dựa trên tình hữu nghị truyền thống và mối quan hệ đặc biệt với Singapore, Bắc Kinh hy vọng đảo quốc này sẽ là cầu nối giúp Trung Quốc giải quyết tranh chấp lãnh thổ với các nước láng giềng ASEAN. Hay ít ra Singapore cần phải duy trì thế trung lập thay vì đối đầu.

Nhưng động thái ủng hộ phán quyết của PCA được cho là đã khiến Bắc Kinh cảm thấy thất vọng. Không chỉ ủng hộ phán quyết, Singapore còn nỗ lực vận động áp lực quốc tế dồn vào Trung Quốc.

Bắc Kinh đặc biệt khó chịu với việc Singapore sử dụng hội nghị NAM như một diễn đàn tuyên bố chống lại quốc gia này.

Theo bình luận viên Cary Huang, mặc dù không phải là thành viên nhưng từ lâu Trung Quốc vẫn sử dụng NAM như một diễn đàn nâng cao uy tín của mình trên trường quốc tế. Hành động của Singapore đã khiến Trung Quốc cảm thấy bị xúc phạm và hình ảnh của mình đã bị bôi xấu.

Mặc dù vậy, phát ngôn cứng rắn của tờ Global Times không hẳn là sự hậm hực từ phía Trung Quốc mà được cho là một chiêu bài ngoại giao giấu kín của Trung Nam Hải nhằm giữ lại mối quan hệ đang ngày một chông chênh giữa hai nước, Cary Huang bình luận.

Giới lãnh đạo hiện tại được cho là vẫn hết sức trân trọng mối quan hệ đặc biệt với Singapore. Mối quan hệ được xây dựng bởi các thế hệ lãnh đạo bao gồm Mao Trạch Đông, Chu Ân Lai, Đặng Tiểu Bình, và phía Singapore là cố thủ tướng Lý Quang Diệu.

Singapore cũng có ý nghĩa rất lớn về văn hóa, dân tộc đối với Trung Quốc khi quốc gia 6 triệu dân này chủ yếu là người gốc Hoa.

Dù thất vọng với Singapore nhưng Bắc Kinh vẫn chưa muốn lên tiếng về mặt ngoại giao bởi giới lãnh đạo vẫn có sự tôn trọng nhất định đối với Thủ tướng Lý Hiển Long. Tuy nhiên sự tôn trọng cũng có giới hạn nhất định. Và Global Times đã được sử dụng để truyền tải thông điệp này.

Trên thực tế, Bắc Kinh chưa bao giờ có ý định từ bỏ nỗ lực đưa Singapore trở về quỹ đạo của mình. Trung Nam Hải hiểu rõ Singapore là quốc gia duy nhất trong khu vực có thể giúp cải thiện mối quan hệ Trung Quốc với các nước ASEAN.

Đó là lý do tại sao chủ tịch Tập Cận Bình đã từng nói với Thủ tướng Lý Hiển Long bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 tại Hàng Châu rằng, quan hệ Trung Quốc - Singapore "luôn luôn đi trước một bước so với mối quan hệ của Trung Quốc với các nước ASEAN khác".

Vì vậy, trong khi Global Times đang làm nổi bật những khó khăn phải đối mặt của cả hai trong việc nuôi dưỡng tình hữu nghị truyền thống, nó cũng phản ánh ý định của Trung Quốc muốn giữ cho mối quan hệ này luôn "đặc biệt".

Quốc Vinh