Quá ít cơ may cho phim Việt tại LHP quốc tế Hà Nội 2016

Đối thủ đáng gờm

Nét mới của LHP năm nay chính là sự mở rộng hạng mục phim dự thi tới tất cả các nền điện ảnh của các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới (thay vì chỉ trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương như các kỳ trước). Điều này không những rộng đường cho Hội đồng tuyển chọn mà còn góp phần mời gọi chất lượng và sự phong phú đến từ các tác phẩm dự thi. 12 phim được chọn dự thi khá đa dạng, có phim mới toanh, chưa có “vốn liếng” gì tại các LHP quốc tế, bên cạnh những tác phẩm đã được thừa nhận tại các LHP quốc tế hoặc quốc gia.

Theo Hội đồng thì “điểm chung của các phim dự thi là mang giá trị nhân văn cao, ngôn ngữ thể hiện giàu sáng tạo và mang bản sắc dân tộc độc đáo”.

Cảnh phim “Nghĩa địa huy hoàng” của Thái Lan.

Đối thủ đáng gờm của phim Việt, có thể coi là một trong những ứng viên hàng đầu cho giải năm nay là “Nghĩa địa huy hoàng” (Cemetery of splendour), sản xuất năm 2015, của đạo diễn nổi tiếng Apichatpong Weerasethakul (Thái Lan). Xoay quanh câu chuyện về một người phụ nữ trung niên, bị hành hạ bởi chứng mất ngủ và sự ám ảnh đối với một anh lính trẻ, bộ phim như các nhà phê bình nhận xét, đã đánh thức những giấc mơ sâu kín nhất trong mỗi con người mà đôi khi chúng ta quên khi đã trưởng thành. Phim được đề cử giải Un Certain Regard tại Cannes 2015, giải phim hay nhất tại Giải thưởng Điện ảnh Châu Á - Thái Bình Dương 2015. Đạo diễn Apichatpong Weerasethakul là khách quen của Cannes, từng đoạt Cành cọ vàng Cannes 2010 với “Uncle Boonmee who can recall his past lives”, giải Ban giám khảo Cannes 2014 với “Tropical Malady” và giải Un Certain Regard Cannes 2002 với phim “Blissful ours”.

Ứng viên tiếp theo thuộc về điện ảnh Pháp với bộ phim mới sản xuất năm 2016: “Marguerite” của đạo diễn Xavier Giannoli, đã đoạt giải Phục trang, Nữ diễn viên, Thiết kế sản xuất và Âm thanh xuất sắc nhất tại Giải thưởng César 2016; Giải Diễn viên nữ Lumiiere, Pháp 2016; Giải Nazareno Taddeicho đạo diễn tại LHP Venice 2015.

Đại diện của điện ảnh Canada dự thi là tác phẩm “Hồi ức” (Remember) sản xuất năm 2015, đạo diễn Atom Egoyan, đoạt giải Kịch bản xuất sắc nhất tại Giải thưởng Điện ảnh Canada 2016; Giải Vittorio Veneto cho Atom Egoyan tại LHP Venice 2015 và nhiều đề cử tại Giải thưởng Phê bình Điện ảnh Vancouver 2016.

Điện ảnh Ấn Độ dự thi với phim “Những chú chim sắt” (Birds with large wings) sản xuất năm 2015, đạo diễn Dr. Biju, đã đoạt Giải thưởng quốc gia của Ấn Độ năm 2015 cho phim về chủ đề môi trường xuất sắc nhất. Hàn Quốc góp mặt với “Những ngày đẹp đẽ” (One way trip) của đạo diễn Choi Jeong-Yeol. Trong khi điện ảnh Iran nổi tiếng với khả năng kể chuyện của đất nước nghìn lẻ một đêm, mang tới “Không thể hòa hợp” (Inadaptable) sản xuất năm 2016, đạo diễn Ebrahim Ebrahimiyan.

Cùng mới ra lò năm 2016 còn có phim Nhật Bản “Gia đình nở hoa” (Blossoming into a family) đạo diễn Hiroki Hayashi, phim Philippines “Gia đình” (Ordinary people), đạo diễn Eduardo Roy Jr. đã giành những giải quan trọng nhất tại LHP Độc lập Philippines 2016. Cuối cùng là 2 phim sản xuất 2015: “Toa xe màu xanh” (The green carriage) của Nga, đạo diễn Oleg Asadulin, và “Hạnh phúc căn bản” (Fundamentally Happy) của Singapore, đồng đạo diễn Tan Bee Thiam và Lei Yuan Bin.

“Trúng số” hơn “hoa vàng”

“Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh” đã được phân tích nhiều, chỉ xin nói thêm tiêu chí LHP là tôn vinh tác phẩm sáng tạo, giàu tính nhân văn thì phim của Victor Vũ đã có cảnh “bạo lực” trẻ em mà nhiều người chê là thiếu nhân văn. Còn “Trúng số” của Dustin Nguyễn là một câu chuyện “người tốt việc tốt” hiếm có trên đời, được kể chuyện rất duyên bởi một đạo diễn - diễn viên quen đóng phim hành động. Một bước chuyển mới và mang nhiều tín hiệu vui của Dustin Nguyễn, nhưng “Trúng số” chưa giàu sáng tạo trong ngôn ngữ điện ảnh. Câu chuyện kể còn thật thà và không có những khoảng trống gợi mở cho sự liên tưởng, ngẫm ngợi của người xem.

Dù hai bộ phim trên đã gặt hái vô số thành công tại các giải thưởng trong nước, từ Cánh diều đến Bông sen, thì cũng khó đánh bại các đối thủ tại Haniff 2016.

Dĩ nhiên điều này còn phụ thuộc vào việc ban giám khảo là ai, khi mỗi cá nhân đều có “gu” thẩm mỹ riêng, cách nhìn nhận và đánh giá riêng.

Tuy nhiên, một bộ phim xuất sắc và một bộ phim kha khá khoảng cách thực ra là diệu vợi, dù thoạt nhìn tưởng rất mong manh. Cơ hội khả thi nhất là “Trúng số” có thể nhắm tới giải “an ủi” của Ban giám khảo và đây cũng là giải cao nhất mà phim dài Việt Nam đạt được qua 3 kỳ Haniff trước đây.

Thế mới thấy, dù thị trường phim Việt có những bước phát triển mạnh mẽ về số lượng mấy năm trở lại đây nhưng chất lượng phim vẫn còn chưa cao, đặc biệt là mảng phim nghệ thuật có thể đi đấu với nước ngoài, nếu không chọn các phim độc lập chỉ còn lại một vài cái tên đạo diễn Việt kiều đã nhẵn mặt.

VIỆT VĂN