Phẫu thuật nội soi điều trị sỏi san hô hiếm gặp

Người bệnh đã biết mình có viên sỏi rất lớn ở thận trái từ 5 - 6 năm nay nhưng không dám điều trị vì khi đi khám ở các bệnh viện khác, người bệnh đều được chỉ định mổ hở lấy sỏi, thậm chí có nơi còn yêu cầu cắt bỏ thận có sỏi.Người bệnh cảm thấy rất sợ và chần chừ điều trị. Khi đến BV.ĐHYD, sau khi thăm khám và chụp CT - scan, các bác sĩ Khoa Tiết niệu phát hiện người bệnh bị sỏi san hô kích thước 74mm x 48mm, chiếm hết toàn bộ thận và các đài thận. Đây là 1 trường hợp sỏi thận phức tạp, hiếm gặp. Tên gọi sỏi san hô là do viên sỏi lấp đầy toàn bộ các nhánh đài thận, nhìn như một tảng san hô dưới biển. Nếu không điều trị sỏi sẽ tàn phá làm mất chức năng thận. Không những thế, sỏi còn có thể gây ra những đợt nhiễm trùng thận tái đi tái lại, đôi khi nhiễm trùng nặng có thể gây nguy hiểm tính mạng.

Trước đây, khi phẫu thuật nội soi niệu chưa phát triển, những trường hợp sỏi san hô như thế này đều phải mổ hở lấy sỏi, thậm chí phải cắt bỏ thận. Phẫu thuật mổ hở lấy sỏi trong những trường hợp này cũng có nhiều tai biến như chảy máu sau mổ, xì rò nước tiểu, tổn thương nhu mô thận gây ảnh hưởng chức năng thận...

Hình sỏi san hô kích thước 74mm x 48mm chiếm hết toàn bộ thận và các đài thận

Hiện nay, kỹ thuật phẫu thuật nội soi (PTNS) tại BV. ĐHYD phát triển nhanh, mạnh, chuyên sâu trong điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Điển hình trong trường hợp này, nhờ áp dụng PTNS, các viên sỏi san hô vẫn có thể được lấy ra khỏi thận chỉ với 1 vết mổ nhỏ khoảng 10mm vùng hông lưng, đem lại nhiều lợi ích cho người bệnh như ít sang chấn, ít mất máu, ít ảnh hưởng đến chức năng thận, ít đau và hồi phục nhanh sau mổ. Tuy nhiên, vì khối lượng sỏi rất lớn nên PTNS lấy sỏi san hô phải tiến hành nhiều lần do trong 1 lần nội soi không thể lấy hết toàn bộ sỏi.

Sau khi tư vấn, người bệnh chấp nhận thực hiện PTNS lấy sỏi qua da. Phẫu thuật viên tạo 1 đường hầm nhỏ xuyên từ ngoài da vào trong thận để tán sỏi và gắp vụn sỏi ra ngoài. Sau phẫu thuật, người bệnh nằm viện 1 - 2 ngày, sau đó về nhà nghỉ ngơi vài ngày rồi lại trở lại bệnh viện để tiếp tục nội soi gắp sỏi. Sau 4 lần nội soi gắp sỏi, người bệnh đã sạch gần 98% sỏi, chỉ còn 1 mảnh vụn sỏi 5mm còn sót lại.Vụn sỏi này sẽ tiếp tục được tán sỏi ngoài cơ thể cho sạch hết, không cần phẫu thuật. Ca phẫu thuật không cần truyền máu, người bệnh xuất viện khỏe mạnh.

PTNS lấy sỏi thận qua da đã được thực hiện tại BV. ĐHYD từ năm 2004. Cho đến nay khoa Tiết niệu của bệnh viện đã thực hiện hàng ngàn trường hợp PTNS lấy sỏi thận qua da nhưng những trường hợp sỏi san hô lớn phức tạp như trường hợp này thì hiếm gặp, không quá 10 trường hợp mỗi năm. PTNS lấy sỏi thận qua da hiện nay đã triển khai ở một số bệnh viện trong nước nhưng PTNS lấy sỏi qua da điều trị sỏi san hô thì chỉ có thể thực hiện ở một vài đơn vị chuyên sâu.

Việt Nam nằm trong vùng dịch tễ sỏi thận của châu Á, nguyên nhân có thể do khí hậu nhiệt đới nên khả năng mất nước trong cơ thể cao, làm tăng sự cô đặc nước tiểu, các tinh thể canxi dễ lắng đọng trong nước tiểu hình thành sỏi. Phẫu thuật điều trị sỏi niệu luôn chiếm 60 - 70% khối lượng công việc của mọi khoa tiết niệu trong nước.

Sỏi niệu gặp ở mọi lứa tuổi, từ trẻ em đến người lớn. Độ tuổi thường gặp nhất từ 40 - 70 tuổi. Triệu chứng nổi bật là đau tức vùng hông lưng, tiểu máu. Tuy nhiên khoảng 30% trường hợp sỏi thận diễn tiến âm thầm không triệu chứng đặc hiệu. Người bệnh chỉ phát hiện được khi sỏi đã gây các biến chứng như mủ thận, suy thận, sốc nhiễm trùng… Để phát hiện sớm sỏi niệu người dân cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ. Siêu âm bụng là phương tiện tầm soát giúp phát hiện sớm sỏi niệu tốt nhất. Biện pháp duy nhất để phòng ngừa sỏi niệu là nên uống nhiều nước, trung bình mỗi ngày nên uống từ 1.500 - 2.000ml nước.

ThS.BS. NGUYỄN HOÀNG ĐỨC

(Trưởng khoa Tiết niệu)