Phải biết xấu hổ khi để phố phường nhếch nhác

Thành phố văn minh vẫn có người lạc hậu

Những năm gần đây, nhờ công cuộc đổi mới, Hà Nội biến đổi rất nhanh. Biến đổi đến từng ngày. Đi về phía Tây, khu vực Mỹ Đình, hay phía Đông Long Biên nơi tôi đang ở, nhiều khu phố mới mọc lên, đẹp và rất sang trọng. Đi trên những con phố đó, ta tưởng mình đang ở một nước phương Tây phát triển.

Nhưng thành phố thì văn minh mà công dân của thành phố thì không ít người lại lạc hậu, làm cho thành phố nhếch nhác đi. Đây cũng là điều được nhiều người quan tâm, không phải chỉ lãnh đạo Hà Nội, người dân chân chính của Hà Nội, mà đồng bào cả nước. Bởi Hà Nội đâu phải của riêng người Hà Nội. Hà Nội là Thủ đô, là gương mặt tiêu biểu của cả một đất nước đang phát triển. Lãnh đạo Hà Nội cũng luôn đau đáu về vấn đề này.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải từng nói: “Chúng ta phải biết xấu hổ khi để phố phường Hà Nội bẩn thỉu, nhếch nhác”.

Đây là một vấn đề vô cùng nhức nhối. Không thể tưởng tượng được ở giữa đường phố văn minh, lại có một quý ông “đi tè” vào dải phân cách trong giờ cao điểm, người và xe đông nghịt cả hai làn đường. Đoạn video ghi lại hình ảnh ấy đã gây sốt trong cộng đồng mạng. Nhà tôi ở phố Bồ Đề, quận Long Biên, hàng ngày tôi vẫn đi về trên đường Trần Nhật Duật.

Ở đó có bức tranh tường bằng gốm sứ dài 5km dọc đê sông Hồng. Nhiều sự kiện lịch sử của dân tộc, nhiều danh thắng nổi tiếng của cả nước được các họa sĩ kỳ công tái hiện bằng nghệ thuật gốm sứ. Đây cũng có thể được xem như một “cảnh quan” của Thủ đô. Vậy mà hầu như ngày nào, nhất là khi đi làm về muộn, khoảng 7- 8h tối, tôi cũng gặp những quý ông cứ dựng xe máy ở vệ đường rồi ngang nhiên “tường đè”.

Ở các nước, không bao giờ có chuyện như vậy. Đường phố của họ luôn đẹp và sạch. Vì thế quần áo không bao giờ bẩn. Lúc nào muốn giặt thì giặt thôi. Còn ở ta mồ hôi cộng với bụi đường, chỉ sau mấy tiếng, cổ áo đã đen sì. Rác thì vứt bừa bãi khắp mọi nơi. Người Việt mình chỉ có thói quen giữ vệ sinh ở trong căn nhà riêng của mình.

Còn ngoài cửa sổ là đường phố. Mà đường phố thì không phải nhà mình. Và thế là họ cứ xả rác bừa bãi. Chẳng ai nhắc nhở. Vào ngày rằm, mùng một, hay ngày Tết cúng ông Công, ông Táo, những người thả cá còn xả rác xuống sông Hồng. Hai bên đường dành cho xe máy ở cầu Chương Dương, ngập túi nilon và rác thải.

Tôi rất ngượng và phải nói là vô cùng xấu hổ khi vào những ngày nghỉ thứ bảy hoặc chủ nhật, nhiều vị đại sứ các nước, các du khách quốc tế thường lao động công ích bằng cách tham gia nhặt rác quanh hồ Gươm. Đấy chính là lời “nhắc nhở” của họ về ý thức giữ gìn cảnh quan và bảo vệ môi trường cho chính công dân sở tại.

Cán bộ của ta thì thậm chí có người còn vứt rác bừa ra. Ở các nước khác không bao giờ có chuyện ném mẩu thuốc lá xuống đường chứ đừng nói đến chuyện xả rác ở nơi công cộng.

Nhà văn nổi tiếng Cao Tiến Lê sau chuyến thăm Mỹ đầu tiên, đã viết đến mấy phóng sự. Trong đó có chi tiết ông nói rằng, đường phố Mỹ sạch đến mức, nếu có lấy khăn mùi xoa mà quệt xuống đường thì chiếc khăn ấy vẫn trắng bong và không hề dính bụi. Những ai đã từng qua Mỹ, sẽ thấy nhà văn dù có cường điệu, nói cũng chẳng có gì sai.

Đường phố Mỹ rất sạch là điều có thật. Và không chỉ ở Mỹ, đường phố ở nhiều thủ đô cũng thế. Sạch đẹp và nền nếp. Nó sạch đến mức chỉ nghĩ đến việc vứt mẩu thuốc lá hay cái giấy gói kẹo xuống đường là đã thấy xấu hổ rồi. Và nếu như ai nỡ tay, vứt mẩu thuốc ra đường thì sẽ bị phạt đến 500 USD, tương đương với hơn 10 triệu đồng Việt Nam, hoặc còn nặng hơn nữa.

Nhưng để bảo đảm cho việc giữ vệ sinh môi trường như thế, trên đường phố của họ luôn có những thùng rác và nhà vệ sinh. Cứ mấy trăm mét lại có một thùng rác. Thùng rác mang hình con chim cánh cụt hay cái bình hoa. Nó thực sự là một vật trang trí của đường phố nên rất đẹp và trang nhã. Nhà vệ sinh cũng vậy.

Khu vệ sinh thường nằm chìm dưới lòng đất, hoặc nếu có nhô lên thì cũng được trang trí đẹp để có thể dễ dàng hòa nhập môi trường xung quanh. Ở ta có khi cả một tuyến phố dài chẳng có một thùng rác nào cả. Nhà vệ sinh cũng không. Mà bài tiết là nhu cầu tối thiểu của mỗi con người. Cái nhu cầu tối thiểu ấy không được đáp ứng thì điều gì xảy ra tất sẽ xảy ra thôi...

Dùng chế tài để duy trì nền nếp

Điều đáng mừng là lãnh đạo Thủ đô hiện nay rất quan tâm đến vấn đề này, như lời nhắc nhở của Bí thư Thành ủy Hoàng Trung Hải mà tôi vừa dẫn ở trên. Mới đây, tình cờ gặp Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Đức Chung, tôi biết ông cũng đang triển khai rốt ráo những việc làm trước mắt.

Trong 8 vấn đề đang tiến hành, có việc xây dựng nhà máy xử lý rác thải và vệ sinh môi trường. Là một cử tri Thủ đô, tôi mong các vị lãnh đạo, các nhà quản lý thành phố hãy khẩn trương vào cuộc, không phải chỉ “quán triệt” chung chung, mà hãy làm những việc cụ thể: Đặt các thùng rác ở các tuyến phố. Rồi xây dựng các nhà vệ sinh công cộng. Về vấn đề này, chúng ta rất nên tham khảo các nước văn minh.

Vấn đề thứ hai là Hà Nội phải gấp rút xây dựng một nhà máy hiện đại để xử lý rác thải. Điều thứ ba, tôi cũng muốn đề cập là nạn ô nhiễm các nguồn nước. Điều này thì không riêng gì Hà Nội mà đã thành vấn đề nghiêm trọng trên phạm vi cả nước. Hiện nay, chúng ta có khá nhiều hồ trong thành phố.

Cần rà soát lại. Rồi các khu chung cư, các khu phố, chúng ta cũng cần sát sao kiểm tra hàng ngày. Trao việc này cho các cán bộ ở các quận, phường. Nếu địa bàn nào để xảy ra các sự cố về môi trường hay các sự cố khác thì cán bộ nơi đó phải chịu trách nhiệm. Và chịu trách nhiệm không phải là rút kinh nghiệm chung chung. Chúng ta phải có những biện pháp cụ thể, nghiêm khắc như thế mới hy vọng giải quyết được nạn ô nhiễm.

Cần đưa đời sống văn minh trở lại nền nếp. Cùng với nó là những chế tài phải đủ mạnh để duy trì nền nếp này. Chúng ta mong Hà Nội sẽ trở thành một thành phố xanh sạch đẹp. Một thành phố mẫu mực nhất của cả nước về tất cả mọi mặt, đặc biệt là môi trường…

Nhà thơ TRẦN ĐĂNG KHOA