Nói chuyện sức khỏe

Sốc nhiệt là hình thái nghiêm trọng nhất của tổn thương do nhiệt, có thể giết hoặc gây tổn hại cho não và các cơ quan nội tạng khác trong cơ thể. Mặc dù sốc nhiệt chủ yếu ảnh hưởng tới những người trên 50 tuổi, nhưng nó cũng rung hồi chuông cảnh báo đối với các vận động viên trẻ khỏe. Sốc nhiệt thường biểu hiện ban đầu bằng các rối loạn nhẹ hơn liên quan tới nhiệt như chuột rút do nhiệt, ngất xỉu do nhiệt và lả nhiệt (kiệt sức vì nóng). Nhưng sốc nhiệt cũng có thể biểu hiện ngay khi không có dấu hiệu tổn thương do nhiệt báo trước. Sốc nhiệt là hậu quả của việc tiếp xúc với nhiệt độ cao kéo dài, thường kết hợp với mất nước, gây tổn thương hệ thống kiểm soát thân nhiệt. Bất cứ sự trì hoãn việc tìm kiếm hỗ trợ y tế nào đều có thể khiến bệnh nhân tử vong. Nếu bạn nghi ngờ ai đó bị sốc nhiệt, hãy gọi số điện thoại cấp cứu 115 ngay lập tức hoặc đưa bệnh nhân tới bệnh viện. Trong khi đợi lực lượng y tế đến, cần phải tiến hành sơ cứu, đưa bệnh nhân tới môi trường có điều hòa nhiệt độ, hoặc ít nhất là một khu vực râm mát và cởi bỏ quần áo nào không cần thiết. Nếu có thể được, đo nhiệt độ trung tâm cơ thể của bệnh nhân và bắt đầu tiến hành sơ cứu bằng cách làm mát để hạ nhiệt độ trung tâm cơ thể xuống 38,33 – 38,88 độ C, tiến hành sơ cứu bằng các phương pháp làm mát như quạt và làm ướt da bệnh nhân bằng khăn ướt hoặc vòi nước. Áp túi nước đá vào nách, bẹn, cổ và lưng bệnh nhân do các khu vực này có nhiều mạch máu gần với da, việc làm lạnh chúng có thể giảm được nhiệt độ cơ thể. Nhúng bệnh nhân vào vòi hoa sen hoặc bồn tắm có nước mát hay bồn tắm nước đá. Khi bệnh nhân đã hồi phục sau sốc nhiệt có thể sẽ nhạy cảm hơn với nhiệt độ cao trong các tuần tiếp theo. Vì vậy, tốt nhất là tránh thời tiết nóng và tập luyện nặng cho tới khi bác sĩ nói bệnh nhân đã an toàn, có thể quay lại các hoạt động bình thường.

Sốc nhiệt thường ở bất cứ lứa tuổi nào, nếu không uống đủ nước, có bệnh mạn tính, hoặc những người uống quá nhiều bia rượu. Vì vậy, hãy đảm bảo uống đủ nước để duy trì nước tiểu có màu rất sáng (nước tiểu trong). Tránh chất lỏng có cafein hoặc cồn bởi vì cả hai chất này có thể khiến bạn mất nhiều dịch hơn và làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn liên quan tới nhiệt. Đi khám bác sĩ trước khi tăng chế độ uống nước hằng ngày nếu bạn có bệnh gan, thận, tim hoặc động kinh (là những bệnh lý cần hạn chế uống nước), hoặc có vấn đề về giữ/tích nước. Nếu bạn sinh sống trong một căn hộ hoặc ngôi nhà không có quạt hay điều hòa không khí thì hãy cố gắng hạ rèm, mành... vào thời gian nóng nhất trong ngày, mở cửa sổ vào ban đêm để tạo sự thông gió.

Bác sĩ LƯƠNG QUỐC CHÍNH (Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai)