Nỗ lực tháo “ngòi nổ”

Người đứng đầu Chính phủ Hoàng gia Campuchia đưa ra tuyên bố trên sau khi binh lính hai nước đã 5 lần đấu súng ở khu vực biên giới tranh chấp quanh khu đền Preah Vihear trong những ngày qua. Phía Campuchia cho biết các vụ giao tranh đã làm hàng chục người của cả hai bên bị thương vong, trong đó có cả dân thường. Khoảng 10.000 dân của cả Campuchia và Thái Lan gần khu vực xảy ra đấu pháo đã phải sơ tán. Một lần nữa ngôi đền cổ Preah Vihear lại trở thành ngòi nổ cho cuộc tranh chấp căng thẳng giữa Thái Lan và Campuchia. Được xây dựng bắt đầu từ thế kỷ 9 và hoàn thiện dần cho đến thế kỷ 12, đền Preah Vihear thờ thần Shiva. Các di vật được tìm thấy ở đây cho thấy khu vực này là nơi định cư quan trọng của Đế quốc Khmer trong thế kỷ 12. Tháng 6-1962, Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) đã phán quyết ngôi đền thuộc về Campuchia, nhưng khu vực quanh ngôi đền rộng khoảng 4,6 km2 chưa được phân định rõ ràng. Chính sự chưa rõ ràng này đã biến Preah Vihear thành một trong những “điểm nóng” trong quan hệ giữa Thái Lan và Campuchia. Mâu thuẫn càng căng thẳng hơn khi tháng 6-2008, Ủy ban Di sản Thế giới công nhận Preah Vihear là di sản thế giới theo đề nghị của Campuchia. Thái Lan phản ứng và đề nghị UNESCO xem xét lại quyết định trên vì cho rằng các vùng đất xung quanh đền Preah Vihear vẫn còn tranh chấp. Bangkok viện dẫn thêm bằng chứng rằng hầu hết các lối vào ngôi đền Khmer cổ này cùng với cầu thang đá chỉ có thể đi vào từ phía đông bắc Thái Lan, còn từ phía Campuchia không thể vào đền vì vách đá dựng đứng. Bất chấp nỗ lực của quốc tế, 3 năm qua, hàng chục cuộc đụng độ vũ trang đã diễn ra quanh khu đền Preah Vihear giữa Thái Lan và Campuchia. Căng thẳng còn lan sang khu vực biên giới thuộc tỉnh Oddar Meanchey trên biên giới Thái Lan - Campuchia. Chẳng những làm đổ vỡ quan hệ giữa hai nước láng giềng Thái Lan – Campuchia, tranh chấp và đụng độ quanh khu đền Preah Vihear còn gây sự quan ngại lớn với Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) và các nước thành viên của tổ chức này. Bởi vì mâu thuẫn giữa Thái Lan và Campuchia tạo thách thức với một trong những mục tiêu của tổ chức là gìn giữ sự ổn định và hòa bình trong vùng. Trong thông cáo báo chí đưa ra hôm 7-2, ASEAN đã thúc giục Thái Lan và Campuchia quay trở lại bàn đàm phán sau những cuộc đấu súng gây thương vong. Theo đề nghị của Tổng Thư ký ASEAN S. Pitsuwan, Ngoại trưởng Indonesia M. Natalegawa, nước hiện đang giữ chức Chủ tịch ASEAN, đã đến Campuchia trong chuyến thăm 2 ngày với mục đích làm trung gian hòa giải tình hình căng thẳng biên giới hiện nay giữa Campuchia và Thái Lan. Tháo “ngòi nổ” Preah Vihear chẳng những giúp hàn gắn quan hệ Thái Lan - Campuchia mà còn duy trì sự ổn định của khu vực cũng như vị trí ảnh hưởng của ASEAN trên trường quốc tế.