Night of Silence - thách đố người xem

Một đám cưới nhằm hóa giải mối thù truyền đời giữa hai dòng họ. Một đêm tân hôn éo le với cô dâu 14 tuổi, chú rể ngoài 60 vừa mãn hạn tù. Tại các quốc gia Hồi giáo, những hôn ước sắp đặt kiểu ấy xem chừng rất quen thuộc. Chọn cách xuất phát từ một vấn đề nhỏ, và cũng không mới, những thước phim đầu tiên khiến người ta ngộ nhận Night of Silence chỉ đơn giản muốn phản ánh một hủ tục.

Hình ảnh trong phim Night of silence.

Nhưng có lẽ không phải vậy. Sau ít phút dành cho những nghi thức cưới hỏi rộn ràng, âm thanh vụt tắt. Một khoảng lặng bức bối bỗng ụp xuống. Và từ đó cho đến hết phim là đêm yên tĩnh. Thứ yên tĩnh nặng nề, càng lúc càng ngột ngạt với những đoạn hội thoại dai dẳng giữa hai nhân vật chính. Máy quay cũng úp ngược xuống, đóng khung họ trong những khuôn hình chật chội, bức bí. Hai con người xa lạ, chênh lệch nhau nhiều thập kỷ tuổi tác và trải nghiệm, bị số phận đẩy vào cái phòng tân hôn kỳ dị này. Và thứ cảm xúc duy nhất tồn tại, chế ngự họ là nỗi sợ. Cô dâu 14 tuổi, còn chưa hết trẻ con qua cách nhai kẹo lộp cộp và những lo lắng vu vơ: sợ ánh mắt nghiêm nghị phả xuống từ những bức chân dung trên tường, sợ bóng tối hay tiếng động mơ hồ của đêm đen, sợ bộ ria mép của người chồng từng trải. Chú rể 65 tuổi, đã chịu 20 năm tù vì sát hại mẹ ruột và sẵn sàng bắn chết bất cứ ai theo lệnh của trưởng tộc, biết rất rõ hậu quả khốc liệt nếu sau đêm tân hôn, tấm drap trải giường vẫn trắng tinh. Ông ra sức giúp cô vợ nhí hiểu rằng họ có mặt trên đời không phải để sống, mà để trở thành công cụ bảo vệ truyền thống. Và cứ thế là đối đáp thâu đêm, khi nhẹ nhàng, lúc căng thẳng, gần như một cuộc rượt đuổi tuyệt vọng, khiến người ta hồi hộp đến ngộp thở. Kết thúc là bình minh lờ nhờ vươn mình trên bãi tuyết dài vô định, là một tiếng súng xé tai, là những tiếng đập cửa không có lời đáp. Và không ai biết số phận họ ra sao.

Đó là một cái kết mở đầy khó chịu. Nó không chỉ dằn người ta xuống trong những câu hỏi và dự cảm hoang mang. Một số gương mặt gạo cội của điện ảnh Việt Nam cũng thấy xuất hiện tại buổi chiếu phim. Và họ cũng bối rối không kém gì khán giả. Có người bày tỏ sự kinh ngạc trước cách làm phim tối giản, nhưng từ những vấn đề nhỏ lại khái quát được những vấn đề rất lớn của điện ảnh Hồi giáo. Có người chia sẻ, phải gắng sức lắm mới tìm ra một đường dẫn mơ hồ, chẳng hạn, hành động ném hoa như một lời tuyên chiến câm lặng của anh trai cô dâu, khẩu súng lục chú rể giấu dưới gối, tiếng động đáng ngờ rập rình phía ngoài phòng tân hôn… để đi đến một cách hiểu riêng: hòa bình giữa các dòng họ có mối thù truyền kiếp, nhìn xa hơn là tình hữu hảo giữa các quốc gia, đôi khi thật mong manh. Gần 20 năm sau bộ phim truyền hình từng “đốt cháy” màn ảnh nhỏ – Chim tải cúc hay hót, khán giả Việt Nam mới có thêm cơ hội tiếp cận với điện ảnh Thổ Nhĩ Kỳ qua một bộ phim không chỉ mang đậm màu sắc văn hóa và tôn giáo địa phương – Night of Silence. Cùng với Sea Shadow (Bóng ma trên biển, Các tiểu vương quốc Arập thống nhất), Hatred (Thù ghét, Iran), Night of Silence (Đêm yên tĩnh, Thổ Nhĩ Kỳ) mang đến liên hoan phim quốc tế Việt Nam 2012 một phong vị điện ảnh rất riêng, như ai đó đã nhận xét, là vừa hấp dẫn, vừa huyền bí, mà chắc chắn không thể ngồi xem với lối tư duy đơn giản.

Hương Lan

Bộ phim Night of Silence (Đêm yên tĩnh) của điện ảnh Thổ Nhĩ Kỳ đã giành nhiều giải thưởng quốc tế như: giải Gấu pha lê tại liên hoan phim Berlin 2012 cho nam, nữ diễn viên xuất sắc nhất; giải Phim Trung Đông hay nhất tại liên hoan phim Tokyo; giải Đạo diễn xuất sắc nhất và Phim hay nhất tại liên hoan Phim quốc tế Brussels lần thứ 39.

Đạo diễn Reis Celik tốt nghiệp nhạc viện thành phố Istanbul, chuyên ngành âm nhạc và sân khấu. Sau đó, ông trở thành một nhà báo chuyên viết về kinh tế và chính trị; đồng thời hoạt động hết sức thành công trong thể loại phim tài liệu. Ngay với bộ phim dài đầu tiên – Isiklar Sonmesin, ông đã nhận được ba giải thưởng lớn. Night of Silence, hoàn thành năm 2011, là bộ phim mới nhất của ông.