Nhiều rào cản chính sách ảnh hưởng đến thương mại nông sản nội địa

Chăm sóc đàn lợn nuôi. (Nguồn: TTXVN)

“Còn nhiều bất cập rào cản trong chính sách ảnh hưởng đến thương mại nông sản như những bất cập trong quy định về triển khai đầu tư, điều kiện phát triển sản xuất kinh doanh, bất cập trong quản lý giết mổ, bất cập trong quy định về kiểm dịch, kiểm soát chất lượng sản phẩm… Chính những điều này đã gây khó khăn trong việc quản lý và không khuyến khích được doanh nghiệp tham gia sản xuất.”

Đó là nhấn mạnh của bà Trần Thị Thanh Nhàn, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển Nông nghiệp Nông thôn (IPSARD-Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) tại Hội thảo công bố kết quả nghiên cứu rà soát các rào cản thể chế ảnh hưởng tới thương mại nông sản tại thị trường nội địa do Viện này tổ chức sáng nay (20/6), tại Hà Nội.

Nghiên cứu các rào cản thể chế ảnh hưởng tới thương mại nông sản tại thị trường nội địa trên hai nhóm ngành hàng thịt gà và thịt lợn, bà Trần Thị Thanh Nhàn cho biết về bất cập trong quy định về triển khai đầu tư, điều kiện phát triển sản xuất kinh doanh thì thủ tục xin cấp phép đầu tư cho các vùng chăn nuôi và giết mổ tập trung tuân thủ qua 8 bước. Điều này gây khó khăn và không khuyến khích doanh nghiệp tham gia.

“Thậm chí đất đã vào khu quy hoạch tập trung nhưng vẫn không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất hiện nay cũng rất khó khăn. Do đó, các chủ thể thiếu tài sản đảm bảo để có thể vay vốn ngân hàng,” bà Thanh Nhàn cho hay.

Đề xuất giải pháp tháo gỡ bất cập này, bà Thanh Nhàn cũng cho rằng, các đơn vị cần tập trung một đầu mối cấp phép và đơn giản hóa thủ tục cấp phép đối với các dự án đầu tư chăn nuôi, giết mổ tập trung đã nằm trong vùng quy hoạch. Đồng thời, các đơn vị cần có chủ trương, bản đồ quy hoạch đất đai cụ thể, công khai và linh hoạt trong thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất cho vùng không hiệu quả.

Bên cạnh đó, theo kết quả nghiên cứu các bất cập trong quy định quản lý giết mổ và hỗ trợ phát triển các khu giết mổ tập trung chưa hiệu quả, chồng chéo, chưa hợp lý nên chưa khuyến khích việc giết mổ ở các cơ sở tập trung. Đồng thời, các hộ, doanh nghiệp nhỏ khó đầu tư cơ sở giết mổ tập trung và không khuyến khích cơ sở giết mổ tự đầu tư nâng cấp.

Ông Tạ Văn Tường, Giám đốc Trung tâm Phát triển chăn nuôi Hà Nội cho rằng, cần liên kết phát triển theo chuỗi để giải quyết các bất cập trong thương mại nông sản. (Ảnh: Thanh Tâm/Vietnam+)

Đồng thời kết quả nghiên cứu về quy định kiểm dịch, kiểm soát chất lượng sản phẩm còn bất cập trong việc thu phí kiểm dịch theo lô hàng không tính lớn, nhỏ làm tăng phí cho doanh nghiệp nhỏ, khó cạnh tranh. Luật Thú y quy định bỏ kiểm dịch nội tỉnh nhưng lại khó khăn trong kiểm soát, không tạo công bằng giữa doanh nghiệp chấp hành và không chấp hành quy định.

Mặt khác, còn nhiều bất cập trong kiểm soát sản phẩm nhập khẩu như thiếu thông tin, nguồn gốc hàng nhập khẩu, kho lạnh. Tiêu chuẩn, hàng rào kỹ thuật cho thị trường nhập khẩu yếu, đặc biệt là nội tạng động vật. Hay thiếu trang thiết bị trong kiểm nghiệm hóa chất trong thịt nhập khẩu, xử lý thịt nhập khẩu, thịt kém chất lượng. Điều này gây khó khăn trong quản lý, cạnh tranh không bình đẳng giữa hàng chất lượng cao, thấp, hàng trong nước và nhập khẩu.

Đặc biệt, kết quả nghiên cứu cũng chỉ rõ còn nhiều bất cập, rào cản trong quy định về tiêu thụ, bán buôn, bán lẻ. Việc chưa có tiêu chí đánh giá, kiểm soát việc công bố nhãn sản phẩm hữu cơ, sản phẩm an toàn, sản phẩm sạch, gây bất bình đẳng giữa các đơn vị tuân thủ theo tiêu chuẩn sản xuất đảm bảo an toàn thực phẩm với đơn vị sản xuất tự phát, tự công bố chất lượng…

Đối với vấn đề quy định về tiêu thụ, Bà Thanh Nhàn cũng đề xuất các cơ quan chức năng cần thống nhất dựa trên hệ thống quy chuẩn tiêu chuẩn đối với các sản phẩm được công bố như “thực phẩm sạch,” “thực phẩm hữu cơ," “thực phẩm an toàn” và sản phẩm có dấu kiểm dịch thú y. Kèm theo đó có tiêu chí đánh giá và công bố rõ ràng các thông tin trên. Đồng thời, các quy định cần minh bạch thông tin và nguy cơ rủi ro của sản phẩm đối với người tiêu dùng.

Phát biểu tại buổi Hội thảo ông Tạ Văn Tường, Giám đốc Trung tâm Phát triển chăn nuôi Hà Nội cũng cho rằng, để giảm các khâu trung gian, giải quyết các bất cập phát sinh thì cần liên kết phát triển theo chuỗi. Quy hoạch và thực hiện quy hoạch cũng cần phải hướng tới liên kết chuỗi, gắn với chế biến. Đất trong quy hoạch cũng phải được giao cho người chăn nuôi và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng.

Kết luận buổi Hội thảo bà Trần Thị Thanh Nhàn cũng cho rằng, hiện còn nhiều khoảng trống trong chính sách ảnh hưởng đến thương mại nông sản như chưa có chính sách, phân công trách nhiệm quản lý cụ thể cho đối tượng thu gom, thương lái trong kinh doanh ngành hàng thịt.

“Thiếu quy định, hướng dẫn cụ thể về truy xuất nguồn gốc sản phẩm thịt. Thiếu quy định về quy trình lấy mẫu thịt tươi kiểm tra chất cấm. Thiếu hành lang pháp lý và thể chế trong hỗ trợ liên kết theo chuỗi giá trị để các chủ thể liên kết hiệu quả và đảm bảo phân phối lợi ích công bằng trong toàn chuỗi,” bà Nhàn nhấn mạnh.

Do đó bà Trần Thị Thanh Nhàn cho rằng, cần thống nhất phân cấp quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm và phân phối sản phẩm động vật. Cụ thể, như sửa đổi Nghị định 38/2012/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm, Thông tư liên tịch 13/2014/TTLT-BYT-BNNPTNT-BCT giữa Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và Bộ Công Thương theo hướng phân công lại, làm rõ trách nhiệm của các bộ…

"Nhà nước cần khuyến khích xã hội hóa công tác kiểm tra, kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm tập trung vào dịch vụ kỹ thuật (kiểm nghiệm, tư vấn, chứng nhận) để thu hút vốn từ tư nhân; khuyến khích các mô hình giám sát chất lượng theo chuỗi do các cá nhân thực hiện," bà Nhàn nhấn mạnh./.

Giám đốc Tạ Văn Tường cho rằng liên kết theo chuỗi giải quyết được nhiều khó khăn trong thương mại nông sản.

Thanh Tâm (Vietnam+)