Nhà KH Thụy Điển bắt đầu nghiên cứu chỉnh sửa gen người

Việc tạo ra giống cây trồng biến đổi gen hoặc các loài động vật kháng bệnh đã không còn lạ tuy nhiên chỉnh sửa gen luôn phải đối mặt với những lời chỉ trích khắc nghiệt. Một trong những nỗi sợ hãi là việc thiếu thận trọng trong thay đổi gen người từ phôi có thể tạo ra các bệnh di truyền nghiêm trọng, kéo dài đến hàng thế hệ.

Mặc dù vậy, một nhà nghiên cứu đang nỗ lực vượt qua những tranh cãi của việc chỉnh sửa gen trên trái đất. Nhà sinh vật học Fredrik Lanner là nhà nghiên cứu đầu tiên thay đổi ADN của phôi thai khỏe mạnh trên ở người.

Lanner, người làm việc tại Viện Karolinska ở Stockholm đang chỉnh sửa gen trong phôi thai người để xem cách chúng điều chỉnh phát triển phôi sớm như thế nào. Ông đặc biệt nhắm vào các gen quan trọng với sự phát triển phôi thai bình thường để tìm hiểu thêm về vô sinh, sảy thai, tế bào gốc và cách điều trị suy nhược.

Fredrik Lanner (bên phải) cùng học trò của mìng nghiên cứu trên một phôi người phóng đại, ảnh: Rob Stein/NPR

Lanner cho biết “Nếu chúng ta có thể hiểu được cách các tế bào được quy định trong phôi, trong tương lai con người có thể hướng đến việc điều trị cho các bệnh nhân tiểu đường, bệnh Parkinson, các loại mù lòa và một số căn bệnh khác”.

Ông đang sử dụng biện pháp chỉnh sửa phổ biến mang tên CRISPR-Cas9. Công cụ này sử dụng hai phân tử tập trung vào các gen cá nhân nhằm đạt được những thay đổi cực kỳ chính xác đến ADN của người.

Crispr là một công nghệ đột phá. Bằng việc cắt một mẩu ADN từ tế bào người và thay thế nó bằng một đoạn mã di truyền khác thông qua sử dụng một loại enzyme được lập trình đặc biệt có tên Cas9, các nhà khoa học có thể tùy chỉnh bộ mã di truyền ADN một cách chính xác.

“Không có CRISPR, chúng ta không thể thực hiện điều này trước đó trên phôi thai người. Công nghệ này chỉ hạn chế bởi không đủ hiệu quả để cố gắng xem xét từng chức năng gen cá nhân khi phôi phát triển”, Lanner nói.

Năm 2015, một báo cáo của Trung Quốc đã nêu chi tiết về thí nghiệm chỉnh sửa gen đầu tiên trên người. Mặc dù không sử dụng phôi người khỏe mạnh nhưng thí nghiệm này đã gây nên một cơn bão về các cuộc tranh luận quốc tế. Sự đồng thuận trên toàn cầu đã nghiêm cấm việc chỉnh sửa phôi thai người hướng đến việc mang thai.

Một hội thảo quốc tế về chỉnh sửa gen người, ảnh: Susan Walsh/AP

Cho đến nay, hành động chỉnh sửa gen người vẫn luôn làm dấy lên nhiều tranh cãi. Ở Anh, việc chỉnh sửa gen người bị cấm hoàn toàn. Nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới vẫn nghĩ rằng việc chỉnh sửa gen sẽ dẫn đến những tác hại khôn lường về đạo đức và an toàn cho con người.

Nhưng nghiên cứu của Lanner thuộc loại công trình cơ bản do đó hoàn toàn được phép. Loại nghiên cứu này có thể giúp thiết lập các biện pháp bảo vệ và đặt ra giới hạn cho việc áp dụng chỉnh sửa bộ gen ở người.

Lanner cũng làm dịu đi những lo ngại về việc nghiên cứu của ông sẽ dẫn đến những đột biến nguy hiểm ở người, cần lưu ý cách các phôi chỉ được quan sát trong 7 ngày đầu và không thể phát triển qua ngày 14.

Ông cho biết ông không có ý định tạo ra một thế giới của những đứa trẻ được thiết kế sẵn. “Đây không phải là một công nghệ được thực hiện sơ sài. Vì thế, tôi thực sự chống lại bất cứ suy nghĩ nào liên quan đến việc sử dụng nghiên cứu này để tạo ra những đứa trẻ được thiết kế sẵn hoặc tăng cường cho mục đích thẩm mỹ”, ông cho biết.

Long Lê (futurism)