[Nghiên cứu] 58% vùng đất trên địa cầu bị giảm sự đa dạng sinh học xuống dưới mức an toàn

Sự suy giảm đa dạng sinh học sẽ ảnh hưởng tới sản xuất lương thực, tiền bạc mà con người phải bỏ ra để khắc phục cũng như những thất thoát gây ra do môi trường bị thay đổi, kèm theo đó là chất lượng cuộc sống cũng bị thay đổi. Sự đa dạng sinh học đảm bảo cho chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái được ổn định, tránh nguy cơ các loài bị tuyệt chủng hoặc phải di cư đi nơi khác để kiếm ăn, nếu nhiều loài quan trọng bị mất đi có thể làm cho hệ sinh thái nơi đó bị sụp đổ.

Con người chúng ta phụ thuộc vào sự đa dạng của hệ sinh thái hơn nhiều so với các loài vật khác. Sự đa dạng này đảm bảo cho sự thụ phấn của mùa màng, phân hủy chất thải, các quy trình xử lý vòng tuần hoàn của carbon vốn có liên quan mật thiết tới mọi hoạt động của con người trên trái đất. Nghiên cứu của Tim Newbold dựa trên Chỉ số nguyên vẹn của sự đa dạng sinh học (BII), là thang đo lường sự thay đổi sự phong phú của các loài trên toàn cầu và đặt ra một giới hạn an toàn cần thiết là 90%, với 100% là môi trường sống hoàn hảo có sự đa dạng sinh học đầy đủ của các loài, không bị tác động bởi con người.

Một khi độ đa dạng sinh học tụt xuống dưới ngưỡng an toàn, các nhà khoa học lo ngại sẽ dẫn đến sự tuyệt chủng của nhiều loài sinh vật, vốn có thể gây ra hiệu ứng domino và phá vỡ sự cân bằng sinh thái của nơi đó. Chúng ta có thể hình dung là một số nơi vắng bóng các loài thiên địch của chuột (mèo, rắn, chim săn mồi) hoặc thiên địch của châu chấu, khiến mùa màng bị thất bát vì chúng phát triển mạnh và phá hoại cây trồng.

Khai thác gỗ không kiểm soát sẽ làm mất cân bằng sinh thái . Ảnh Petr Josek

Tiến sĩ Newbold đã phân tích 39.100 loài sinh sống tại 18.600 địa điểm trên khắp thế giới và ông đưa ra con số là có tới 58% bề mặt của trái đất bị giảm độ đa dạng sinh học xuống dưới 90%, cụ thể là chỉ còn trung bình khoảng 84.6% các loài sinh vật gốc. Thậm chí nếu tính luôn các loài sinh vật mới xuất hiện ở những vùng đất đó, thì sự đa dạng sinh học của nơi đó cũng chỉ là 88% mà thôi, vẫn dưới ngưỡng an toàn 90%.

Hậu quả của việc đa đạng sinh học bị giảm xuống dưới ranh giới an toàn khiến chúng ta bước qua một thế giới không rõ điều gì sẽ xảy ra. Chúng tôi chưa biết liệu có hậu quả nào xảy ra ngay lập tức hay không, nhưng chúng tôi chắc chắn rằng sự đa dạng sinh học đóng vai trò rất quan trọng để đảm bảo hệ sinh thái vẫn được ổn định cho tương lai, ngay cả trong các trường hợp môi trường sống bị thay đổi. Tiến sĩ Newbold cho biết.

Trong con số 58% mặt đất bị suy giảm sự đa dạng sinh học thì không phải vùng nào cũng bị ảnh hưởng như nhau, điển hình là những đồng bằng, đất trồng trọt, chăn nuôi bị ảnh hưởng nặng nề hơn vì bị con người khai thác. Trong khi đó, những vùng cao nguyên nơi ít có mặt con người hơn thì tình trạng cũng đỡ hơn.

Mô hình sự đa dạng sinh học của môi trường sống

Mất đa dạng sinh học không chỉ làm giới khoa học lo ngại mà nó cũng đang ảnh hưởng gián tiếp đến thế giới tự nhiên. Một nghiên cứu năm 2014 ước tính rằng ngành nông nghiệp trồng trọt cần đến sự thụ phấn của côn trùng có giá trị lên đến từ 4.3 - 20.2 ngàn tỷ đô la mỗi năm.

Không chỉ vậy, tiến sĩ Oliver còn cho rằng đa dạng sinh học của môi trường sống cũng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần của con người. Mặc dù chúng ta có thể sống sót ở những vùng đất khô cằn, khắc nghiệt nhưng chắc chắn tâm lý sẽ không thoải mái bằng sống ở những vùng đất đẹp, trù phú.

Với 2 yếu tố cốt lõi này - tác động lên nền kinh tế và tác động lên con người, tiến sĩ Oliver hi vọng các chính phủ sẽ chú ý hơn đến việc bảo vệ môi trường và đưa ra những chính sách có thể ngăn chặn việc suy giảm sự đa dạng của hệ sinh thái. Tiến sĩ Newbold cho biết nhóm của ông sẽ cố gắng bảo tồn những gì còn sót lại của thiên nhiên bằng cách lập ra những vùng cần được bảo vệ, để có thể giúp những nơi đó phục hồi sự đa dạng vốn có.

Ông nói, "Con người cần quan tâm đến vấn đề này, không phải là vì lợi ích riêng của hệ sinh thái mà chúng ta cần biết là sự đa dạng sinh học hỗ trợ rất nhiều chức năng quan trọng cho sự sống của con người trên trái đất".

Theo csmonitor