Nghệ thuật ướp trà sen lan tỏa thế giới của người thương binh Việt Nam

Vũ Anh Tuấn lên đường tòng quân bảo vệ biên giới Tây Nam năm 1978 khi anh mới 18 tuổi. Trở về Hà Nội khi đất nước đang còn khó khăn sau chiến tranh, bản thân mang nhiều thương tích song anh cũng không nản chí. Sẵn nghề ướp trà sen gia truyền, anh Tuấn phụ giúp gia đình mở rộng mô hình ướp trà cải thiện kinh tế.

Anh Tuấn cho biết, trà để ướp sen là trà Thái Nguyên loại ngon. Để chọn được loại trà hợp ý, nhiều năm liền anh đã không tiếc công tìm về Thái Nguyên tìm kiếm để xác định được vùng trà ngon. Không chỉ vậy, anh Vũ Anh Tuấn quyết định phải đầu tư từ gốc sản xuất để đảm bảo tiêu chí trà ngon sạch. Anh đã đầu tư trực tiếp vào một số gia đình trồng chè ở Thái Nguyên, tạo điều kiện tốt nhất để cho người nông dân trồng chè. Đầu tư được vùng chè nguyên liệu sạch, anh Tuấn quyết tâm phát triển kỹ thuật ướp trà hương sen, hương nhài tự nhiên.

Anh Tuấn cho biết: “Làm trà ướp hương phải hiểu mùa hoa, hương sen ngát nhất là lúc 4-5 giờ sáng, sau giờ đó mặt trời lên sẽ làm hương sen bay đi mất. Muốn ướp trà sen, phải thu hái sen vào tảng sáng và phải thu hoạch ngay nhụy sen. Công đoạn ướp hương sen cũng đòi hỏi người nghệ nhân phải ủ hương, phải sao tẩm cho đúng nhiệt độ và thời gian thích hợp. Để ướp được một kg trà cần phải có một kg nhụy sen, có khi phải dùng đến hơn 100 bông hoa sen mới ướp được một lạng trà”.

Ướp trà sen phải thao tác đủ 7 lần ướp, nếu hôm nào trời không có nắng to thì còn phải ướp đến 8 lần hương sen mới thấm đẫm vào từng cánh trà. Ướp trà hương là phải làm sao trà giữ được hương, khi pha nước trà vẫn giữ được màu vàng sánh mật ong, người thưởng trà hương sẽ được hưởng mùi thơm ngát của sen, của nhài, mà vẫn cảm nhận được hương vị của trà".

Kỳ công và tinh tế từ khâu chọn trà, chọn sen đến các thao tác ướp, ủ, giữ gìn bảo quản trà, nên nhiều năm nay, trà sen của gia đình anh Tuấn lúc nào cũng đắt hàng. Rất nhiều người Hà Nội lưu giữ địa chỉ cửa hàng trà sen 23 Hàng Muối của gia đình anh như một nơi bán quà quý của Hà Nội, để chuyên mua về dùng tiếp khách quý hay gửi làm quà biếu....

Các bước ướp trà chuẩn bị gia truyền của anh Vũ Anh Tuấn

Suốt 31 năm qua, đặt cái tâm vào hương trà sen, anh Vũ Anh Tuấn đã bám trụ với nghề, trở thành nghệ nhân ướp trà sen nổi tiếng của Hà Nội.

Sen ướp trà phải là loại sen trăm cánh ở Hồ Tây, được hái từ sáng sớm 4-5h sáng, khi sương chưa tan, hoa mới hé nụ, vẫn còn ngậm hương.

Hái sen phải nhẹ tay, không được để hoa ướt sẽ ảnh hưởng đến chất lượng và hương thơm.

Theo những người làm trà lâu năm thì sen Hồ Tây hiện nay vốn là loại sen ở đầm Trị cạnh Phủ Tây Hồ. Đó là giống hoa "bách diệp", bông nhẹ, to, thơm ngát. Qua thời gian, sen Hồ Tây không còn thuần chủng như xưa nhưng nó vẫn là loại sen tốt nhất để làm trà sen. Anh Vũ Anh Tuấn cho biết: "Trong một bông sen thì tinh hoa của đất trời đều hội tụ vào nhị, cho nên nhị hoa quý nhất".

Sen sau khi hái phải tách cánh, lấy gạo (nhị) ngay, gạo dai không dóc, phải miết mạnh mới ra.

Lấy gạo sen là một nghệ thuật, phải vừa nhanh nhưng cũng hết sức nhẹ nhàng, gạo chỉ trầy xước tí xíu cũng giảm mùi, ảnh hưởng đến chất lượng trà.

Sau khi sàng sạch sẽ, gạo được gói lại trong lá sen rồi mang về ướp ngay. Từ khi lấy gạo cho đến khi mang sen đi ướp đều phải làm rất khẩn trương.

Phải cần đến hơn 1000 bông hoa sen mới ướp được 1 kg chè. Một mẻ chè phải ướp đi ướp lại 7 - 8 lần.

Ngày nào cũng vậy, hai vợ chồng anh Tuấn đều tự tay ướp trà trong phòng kín, không được bật quạt, gió sẽ làm nhạt hương sen.

Cứ một lớp gạo sen, một lớp trà để hương sen thấm sâu từng kẽ lá. Mỗi mẻ sen được ủ trong bao lâu tùy thuộc vào điều kiện thời tiết.

Chỉ có duy nhất một cửa hàng tại 23 Hàng Muối, nhưng hương trà sen của gia đình anh "Tuấn chè" đã nức tiếng khắp trong và ngoài nước. Nhiều người khi đi xa, đi công tác ở nước ngoài đều tin tưởng đến cửa hàng của anh để mua trà sen làm quà.

Huy Phạm