Nếu không có tác phẩm, tác giả xuất sắc thì dừng xét Giải thưởng

Sáng ngày 22.8 tại Hà Nội Bộ VHTTDL đã tổ chức hội thảo lấy ý góp ý dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 90/2014/NĐ-CP của Chính phủ về xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật.

Nhà văn Chu Lai chia sẻ với báo chí bên lề hội thảo. Ảnh: Thanh Hà

Trong năm 2016 việc xét tặng, trao giải thưởng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước trong lĩnh vực về văn học, nghệ thuật đã vấp phải khá nhiếu ý kiến phản đối từ các tác giả, gia đình cũng như gây bức xúc trong dư luận như trường hợp Thi sĩ Xuân Quỳnh, nhà văn Thu Bồn, nhạc sĩ Thuận Yến…

Sáng ngày 22.8, tại Hà Nội, Bộ VHTTDL đã tổ chức hội thảo lấy ý kiến góp ý dự thảo sửa đổi Nghị định này cho phù hợp hơn với thực tế. Với sự tham gia của đại diện các hội văn học nghệ thuật, các địa phương, nhiều bất cập trong việc lập hồ sơ, lập hội đồng xét tặng…cũng đã được đưa ra bàn bạc, phân tích.

Theo đó, một trong những sửa đổi lớn được đưa ra hội thảo lần này là các điều quy định về giải thưởng, tỷ lệ phiếu bầu đồng ý của Hội đồng các cấp, về số lượng thành viên Hội đồng cấp Nhà nước…

Cụ thể, về tiêu chuẩn xét tặng Giải thưởng, nên xem xét cho tác phẩm thiếu giải thưởng nhưng được sáng tác trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ; tác phẩm trước 1993 nếu không có Giải thưởng thì xem xét về giá trị nghệ thuật và tư tưởng của tác phẩm; Đối với những nhạc sĩ tiền bối, việc xét giải thưởng cần xem xét cẩn trọng, có tình, có lý phải căn cứ vào tiêu chuẩn đống góp cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc, đóng góp trong thời kỳ kháng chiến, tác phẩm có sức lan tỏa, không nhất thiết phải có giải Vàng, giải A cho tác phẩm là kiến nghị.

Về tỷ lệ phiếu bầu đồng ý của tổng số thành viên các cấp Hội đồng nên để mức 75% số phiếu đồng ý của thành viên Hội đồng có mặt. Đồng thời nên quy định phải có 90% thành viên dự họp mới được tổ chức và không xin ý kiến bằng văn bản các trường hợp thành viên vắng mặt.

Chia sẻ tại buổi hội thảo, nhà văn Chu Lai cho biết, tỷ lệ phiếu bầu tại hội đồng 90% là quá cao, chỉ cần cái nhìn yêu, ghét thôi là mất đi một đời sáng tác. Việc hạ tỷ lệ phiếu ở mức 75% là vừa, kể cả đố kỵ, ghen ghét sẽ là 25% có thể chấp nhận được. Bởi theo nhà văn Chu Lai, trạng ghét nhau khi bình bầu và không bỏ phiếu cho nhau trong hội đồng là có thật.

“Tôi nghĩ giải thưởng là chất xúc tác lớn cho tâm tưởng, tư duy sáng tạo nhưng đòi hỏi phải chuẩn xác, phải nhân tình còn nếu không chuẩn xác, không nhân tình thì đó chính là giọt a xít làm hoại những tư duy, sáng tạo hơn mà thôi”, nhà văn Chu Lai cho hay.

Cũng theo nhà văn Chu Lai, việc xét tặng giải thưởng nếu không có tác giả, tác phẩm xuất sắc thì có thể tạm dừng giải thưởng, không nhất thiết cứ đến hẹn lại lên.

“Nếu cứ đến kỳ lại xét giải mà chưa có tác phẩm tráng kiện, tác phẩm hay vào giải thì vô hình chung anh chiếm lĩnh những giải thưởng thiêng liêng, cao quý đó lại là cái gì không xứng tầm, sẽ trở nên èo uột và như vậy phản trở lại. Nhân dân bị thua thiệt”, nhà văn Chu Lai nói.

Bà Lưu Khánh Thơ, em dâu cố thi sĩ Xuân Quỳnh thay mặt gia đình lên nhận giải thưởng Hồ Chí Minh cho cố thi sĩ. Ảnh: Đàm Duy

Ông Phạm Ngọc Khôi, Phó Chủ tịch Hội Nhạc sĩ phân tích: “Hiện tượng này là do những tác phẩm, công trình hay nhất, tinh túy nhất đã được chọn để xét giải Nhà nước đợt đầu, để ăn chắc. Ở những đợt sau, đối với những tác giả không sáng tác nữa hoặc sáng tác chưa chắc đã đạt được “đỉnh cao” thì các tác phẩm xét sau lại khập khiễng, giá trị lại không phải tiêu biểu nhất. Với những khập khiễng như vậy cần phải tìm sách suy nghĩ, điều chỉnh, tháo gỡ. Bên cạnh việc xét tác phẩm thì nên chăng xét tính tới thành quả tích lũy, xem xét cả một sự nghiệp khi xét giải thưởng Hồ Chí Minh"- ông Khôi đề xuất.

Theo ông Phùng Huy Cẩn, Vụ Thi đua- Khen thưởng, Bộ VHTTDL, mọi ý kiến đóng góp tại hội thảo sẽ được lắng nghe làm cơ sở tham mưu xây dựng dự thảo sửa đổi nghị định xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước sắp tới.

Huy Hoàng