Mỹ - Thổ “hạ hỏa” về người Kurd

Theo Reuters, trong cuộc gặp với người đồng cấp Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 16-5, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan nói rằng nước ông sẽ không chấp nhận lực lượng người Kurd hiện diện tại khu vực. Tuy nhiên, ông không còn chỉ trích quyết định để lực lượng người Kurd tham chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng của Washington.

Đáp lại, ông Trump tán dương nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ "là đồng minh quan trọng trong cuộc chiến chống khủng bố". Ông cũng không nhắc tới vụ trấn áp sau âm mưu đảo chính bất thành hồi tháng 7 năm ngoái ở quốc gia này.

"Chúng tôi đã có một mối quan hệ tuyệt vời và chúng tôi sẽ cải thiện để nó tốt hơn" – ông Trump nhấn mạnh và nói thêm: "Chúng tôi hỗ trợ Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến chống lại các nhóm khủng bố như IS và Đảng Công nhân người Kurd (PKK). Chúng tôi cũng đánh giá cao hành động của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc kết thúc cuộc tàn sát khủng khiếp ở Syria".

Ông Trump (phải) tiếp Tổng thống Erdogan tại Nhà Trắng hôm 16-5. Ảnh: REUTERS

Tổng thống Erdogan cho biết chuyến thăm của ông tới Washington sẽ đánh dấu những thay đổi mang tính bước ngoặt, đồng thời ca ngợi mối quan hệ đang được cải thiện giữa hai nước. Song chuyến thăm này bị phủ bóng bởi một vài bất đồng giữa hai bên.

Một trong số đó là lời kêu gọi của Thổ Nhĩ Kỳ về việc dẫn độ giáo sĩ Fethullah Gulen đang sống lưu vong tại Mỹ. Người phát ngôn của Tổng thống Erdogan Ibrahim Kalin cho biết hai nhà lãnh đạo Mỹ - Thổ đã bàn về kế hoạch chống lại FETO (cụm từ viết tắt mà Ankara dùng để chỉ "Nhóm khủng bố Gulenist").

Thổ Nhĩ Kỳ cũng bày tỏ quan ngại về vụ kiện hình sự chống lại công dân Iran gốc Thổ Nhĩ Kỳ Reza Zarrab của Mỹ. Người này bị bắt hồi năm ngoái và bị buộc tội giúp đỡ Iran vi phạm lệnh trừng phạt của Washington áp đặt lên Tehran.

Căng thẳng giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ dâng cao sau khi Lầu Năm Góc muốn vũ trang cho Đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG), được xem là liên hệ với PKK vốn bị Ankara liệt vào danh sách khủng bố.

Các quan chức Washington hôm 9-5 tiết lộ quyết định hỗ trợ cho người Kurd của ông Trump đến vào giữa thời điểm YPG đạt được những bước tiến đáng kể khi tiến về thành trì Raqqa của IS tại Syria. Đơn vị này sắp tới có thể nhận được vũ khí chống tăng để phá hủy xe tải bọc thép của IS dùng trong các vụ đánh bom tự sát. Mỹ cũng dự kiến cung cấp súng máy, đạn dược… cho YPG.

Để tránh bị Thổ Nhĩ Kỳ phản đối, Lầu Năm Góc được cho là sẽ trang bị vũ khí chống tăng không có dẫn đường thay vì loại dẫn đường hiện đại cho người Kurd. Một quan chức Ankara hôm 15-5 đã bày tỏ mối quan tâm về thông tin này.

Năm 2011, lúc nội chiến Syria nổ ra, YPG ra đời và hoạt động tại các vùng lãnh thổ tự trị do người Kurd kiểm soát ở miền Bắc Syria. Mỹ xem YPG là đối tác chống IS hiệu quả, không giống như PKK bị xem là tổ chức khủng bố.

Thổ Nhĩ Kỳ là đối tác của liên quân do Mỹ dẫn đầu trong cuộc chiến chống IS tại Iraq và Syria. Ankara cho phép liên quân sử dụng căn cứ không quân Incirlik của mình để tiến hành các vụ không kích.

Phạm Nghĩa (Theo Reuters, The Wall Street Journal)