Mỹ có kế hoạch C, lập chính phủ lâm thời Syria?

Trên tờ New Eastern Outlook, nhà phân tích địa chính trị Tony Cartalucci đã nhắc tới một "kế hoạch C", đó là thành lập một chính phủ lâm thời tại tỉnh Idlib- điều khiến Mỹ "xoay trục" để đạt mục đích của mình ở Syria.

Theo ông Cartalucci, Mỹ vẫn đang tìm kiếm khả năng xây dựng một chính phủ do nước này hậu thuẫn để qua đó củng cố sự hiện diện lâu dài ở Syria nói riêng và khu vực Trung Đông nói chung.

Do đó, việc thành lập một chính phủ lâm thời ở Syria là điều có thể nhắc tới khi các hoạt động của Mỹ ở Syria bị giới hạn trong bối cảnh Iran và Nga tiếp tục hỗ trợ chính quyền Bashar Al-Assad.

Giáo sư khoa học chính trị Steven Heydemann tại Đại học Columbia cho rằng, khả năng trên hoàn toàn có thể xảy ra khi Mỹ có thể đang chuyển hướng các mục tiêu của họ khi Assad chắc chắn khó có thể bị lật đổ.

“Mỹ không cần một vùng cấm bay để gây áp lực với Nga ở Syria. Các hoạt động của Mỹ ở Syria bị giới hạn trong bối cảnh Iran và Nga tiếp tục hỗ trợ chính quyền Bashar Al-Assad, người vẫn đang là lãnh đạo hợp pháp của Syria và được cộng đồng quốc tế thừa nhận”- GS. Heydemann nói.

Theo ông Heydemann, những gì mà giới chức Mỹ cần phải làm là làm suy yếu tính hợp pháp của Chính phủ Assad và công nhận một chính phủ khác như là đại diện hợp pháp của người dân Syria.

“Lựa chọn tốt nhất cho Mỹ là công nhận một Chính phủ lâm thời Syria (SIG) được đặt ở Idlib”, ông Heydemann nói.

Một chính phủ lâm thời Syria đã từng được thành lập nhưng sớm bị gạt đi.

Việc thừa nhận SIG là chính phủ lâm thời hợp pháp của Syria sẽ cởi trói cho liên minh do Mỹ dẫn đầu, cho phép liên quân trở thành đối tác tin cậy cho chính quyền địa phương.

Ý tưởng này không phải là mới ở Syria, theo Kenneth M. Pollack, cựu chuyên gia phân tích thông tin tình báo của CIA– một chuyên gia về chính trị và các vấn đề quân sự ở Trung Đông.

Ông Pollack đã đề xuất thành lập “một quân đội Syria mới” để tham gia hoạt động trên thực địa, lực lượng này sẽ tuyên bố “đại diện cho chính phủ lâm thời mới ở Syria”. Mỹ và các nước đồng minh sau đó có thể mở rộng công nhận ngoại giao đối với chính phủ lâm thời Syria, qua đó mở đường cho phép Lầu Năm Góc tiếp nhận nhiệm vụ đào tạo và tư vấn cho lực lượng này.

Trong kế hoạch này của Mỹ, “quân đội Syria mới” sẽ là lực lượng quân sự chính thức của lãnh đạo mới hợp pháp ở Syria sau khi chiến thắng.

Còn ý tưởng tương tự cũng đã được tiết lộ trong văn bản giải mật báo cáo của Cơ quan Tình báo Quốc phòng hồi năm 2012, trong đó ghi nhận việc “có thể thiết lập một Chính phủ Hồi giáo dòng Salafist ở miền Đông Syria, qua đó làm suy yếu chế độ của Tổng thống Syria Bashar Al-Assad.

Theo những email bị rò rỉ được WikiLeaks tiết lộ, điều đáng chú ý là sau đó một kế hoạch tương tự đã được cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton và nhóm cộng sự thảo luận.

Vào tháng 8/2012, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ về vấn đề dân chủ, nhân quyền và lao động Tom Malinowski đã gửi một bức thư cho các quan chức Chính quyền Tổng thống Obama, bức thư được bà Clinton và cộng sự đánh dấu là “đáng đọc”.

Trong thư, ông Malinowski kêu gọi thiết lập một vùng cấm bay ở Syria mà qua đó cho phép Quân đội Syria Tự do (FSA) “thiết lập cơ chế quản lý trên lãnh thổ” mà lực lượng này chiếm được từ quân Chính phủ.

Ông Malinowski cũng đề xuất rằng, Mỹ sẽ giúp FSA thiết lập “vùng an toàn” ở phía Bắc Syria và cung cấp sự hỗ trợ quốc tế cho các lực lượng đối lập ở quốc gia Trung Đông này.

“Máy bay trên bầu trời như những gì chúng ta làm ở Libya sẽ gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ hơn, trong khi quân nổi dậy có thể giữ vững lãnh thổ họ giành được trên mặt đất. Điều này cần được thực hiện bằng cách kết hợp với việc xây dựng chính quyền nổi dậy trong khu vực”, ông Malinowski nhấn mạnh.

Kế hoạch để bớt sa lầy hay lan truyền khủng bố ra thế giới

Tuy nhiên, theo nhà phân tích Tony Cartalucci, giới chức Mỹ đã nhắm mắt làm ngơ trước thực tế là các chiến binh của tổ chức khủng bố quốc tế Al-Qaeda tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong phong trào nổi dậy ở Syria.

Trong khi kêu gọi thúc đẩy thành lập một chính phủ lâm thời ở tỉnh Idlib, Syria, một thực tế đã bị bỏ qua khi đây là địa bàn hoạt động của nhóm Mặt trận Al-Nusra có liên hệ với Al-Qaeda.

Mỹ không muốn sa lầy ở Syria hay gạt bỏ khả năng lan truyền khủng bố?

Ông Cartalucci trong bài viết đăng tải trên trang New Eastern Outlook nhận định, Mỹ đang theo đuổi một mục tiêu duy nhất ở Syria đó là loại bỏ Tổng thống Assad bằng mọi giá, kể cả việc lờ đi những sai lầm khi đánh giá về sự trỗi dậy của Al-Qaeda trên thực địa.

Về khả năng thành lập chính phủ lâm thời, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cũng từng phát biểu trên báo chí hồi năm 2013 rằng đó không phải là cách đúng để "tiến tới".

Ông Kerry nhấn mạnh quan điểm của nước Mỹ về việc thành lập một thực thể chính phủ mới bên trong lãnh thổ Syria là: đó phải là một thực thể độc lập và phải được chính ông Assad đồng ý thành lập. Thực thể chính phủ độc lập đó sẽ phải là một chính phủ liên hiệp hòa giải dân tộc, bao gồm sự tham gia của tất cả các bên liên quan, kể cả thành phần chính phủ hiện nay.

Rõ ràng, theo như lời cựu cố vấn về các vấn đề Trung Đông thuộc Hội đồng Tình báo quốc gia, ông Stephen P.Cohen cho rằng, “kế hoạch C” ở Syria thực chất là bản sửa lỗi cho những sai lầm trong các kế hoạch trước đó của Mỹ ở Syria mà thôi.

Đông Phong (Tổng hợp)