Mở sân khấu rối nước tại nhà

Trong suốt 16 năm qua, Phan Thanh Liêm cùng sân khấu múa rối thu nhỏ của mình đã biểu diễn...

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm sinh ra trong một gia đình 7 đời biểu diễn múa rối nước ở thôn Trạch (xã Nam Chấn, huyện Nam Trực, Nam Định) - một trong những cái nôi của sân khấu rối nước cổ truyền.

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm có tình yêu đặc biệt với rối nước

Ông nội của Thanh Liêm là Phan Văn Huyên - một nghệ nhân điêu khắc gỗ, tạc tượng, tạo hình rối nước. Cha anh - ông Phan Văn Ngải - là người truyền nghề cho nhiều diễn viên rối nước hiện nay, cũng là người đầu tiên tạo mô hình rối nước lưu động.

Nhà thủy đình của ông Phan Văn Ngải thiết kế tới nay được hầu hết các nhà hát, các phường rối nước sử dụng (đã được cấp giấy chứng nhận bản quyền vào năm 1989). Chú tễu duy nhất được trưng bày tại Bảo tàng Louvre (Pháp) cũng do ông Phan Văn Ngải tạo tác.

Tuổi thơ lớn lên trong môi trường toàn con rối, lại được theo phường nghệ thuật của cha đi biểu diễn, Phan Thanh Liêm sớm nhận ra những hạn chế của sân khấu rối nước truyền thống. Từ việc biểu diễn tại các ao đến những sân khấu quy mô là một bước phát triển. Để đưa môn nghệ thuật gắn liền với mặt nước đi lưu diễn khá tốn kém và mất nhiều công sức.

Những năm 1990, Phan Thanh Liêm bắt đầu mày mò thiết kế sân khấu rối nước thu nhỏ từ ý tưởng làm sao để nhiều người được tiếp cận với nghệ thuật rối nước. Đến năm 2000, sân khấu rối nước mini “made in Phan Thanh Liêm” ra đời và đến năm 2001 ra mắt khán giả lần đầu tiên.

Sân khấu mini này vẫn giữ nguyên được những những yếu tố cơ bản của sân khấu rối nước truyền thống, nhưng gọn nhẹ, cơ động hơn nhiều: toàn bộ thủy đình và bể nước chỉ rộng hơn 1 mét vuông, chứa khoảng 2/3 mét khối nước, con rối cao nhất cũng chỉ 20 phân và chỉ cần 1 người biểu diễn.

Tất cả sân khấu, đạo cụ... có thể tháo lắp dễ dàng trong khoảng vài mươi phút và có thể xếp trong một chiếc hòm con để đèo gọn gàng trên xe máy. Với sân khấu rối nước thu nhỏ này, một mình Phan Thanh Liêm đảm đương mọi công đoạn, từ tạo hình con rối, lắp ráp, hậu đài, điều khiển con rối... Đặc biệt, việc tạo ra sân khấu nhỏ này, khán giả có thể xem múa rối nước ở bất cứ đâu thay vì phải đến nhà hát.

Trong suốt 16 năm qua, Phan Thanh Liêm cùng sân khấu múa rối thu nhỏ của mình đã biểu diễn khắp Việt Nam cũng như nhiều nơi trên thế giới. Anh được ví như là “sứ giả của nghệ thuật đồng quê Việt” khi liên tục được mời tham các ngày hội văn hóa lớn trên thế giới ở Anh, Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc, Malaysia, Canada, Italia, Ba Lan…

Anh Phan Thanh Liêm đang biểu diễn tại nhà

Có thể nói, anh là nghệ sĩ múa rối hoạt động độc lập đầu tiên và có lẽ là duy nhất của Việt Nam đến thời điểm này gặt hái nhiều thành công và có tiếng vang vượt ra cả biên giới.

Từ nhiều năm nay, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm mở sân khấu rối nước mini ngay tại tầng 4 trong căn nhà của mình ở trong một ngõ nhỏ phố chợ Khâm Thiên, Hà Nội.

Tại đây, khán giả không chỉ được xem biểu diễn múa rối nước mà còn được khám phá tận cùng nghệ thuật rối nước Việt, từ cách làm con rối, cách điều khiển con rối cho đến việc được trải nghiệm cách sinh hoạt, làm nghệ thuật của một nghệ sĩ múa rối nước thực thụ.

Song song với việc tiếp tục khai thác, phục hồi các trò rối nước dân gian truyền thống của ông cha, Phan Thanh Liêm luôn trăn trở, tìm tòi và sáng tạo ra những trò rối nước mới phản ánh được những vấn đề của con người và cuộc sống hôm nay với mục đích là tiếp tục phát huy và phát triển nghệ thuất múa rối nước cổ truyền góp phần vào việc gây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Anh đã cố gắng tìm tòi, thử nghiệm cho ra đời một số tiết mục, chương trình múa rối nước đề tài hiện đại, như về văn hóa giao thông, về vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo, về bảo vệ môi trường sống…

Hỏi Thanh Liêm về những mong muốn trong nghề nghiệp, anh bảo chỉ mong được hỗ trợ, tạo điều kiện để bảo tồn nghệ thuật rối nước. Thẳm sâu trong anh lúc nào cũng lo nghệ thuật truyền thống này bị mai một.

Hạ Vân

Nguồn Nông Nghiệp: http://nongnghiep.vn/mo-san-khau-roi-nuoc-tai-nha-post193009.html