Mảnh đất xé nát tình thâm

Phòng xử A của Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TPHCM một ngày cuối tháng 8-2012 diễn ra phiên tòa dân sự xét xử vụ tranh chấp đất đai giữa những người trong cùng dòng họ.

Cô kiện cháu ruột

Khi vị chủ tọa đọc xong bản án phúc thẩm, người phụ nữ luống tuổi sải từng bước chân rời phòng xử án. Sau lưng bà, vợ chồng người cháu ngồi thụp xuống, 4 mắt nhìn nhau đau đáu. Rồi như thể cố ngăn dòng nước mắt đang chực trào ra, họ ngửa mặt lên trời…

- Chừng nào người ta thi hành án hả anh? - người vợ sực tỉnh, thở dài hỏi chồng.

- Trước sau cũng dọn đi, lúc nào thi hành án cũng nghĩa lý gì đâu? - người chồng trả lời vợ mà như nói với chính mình.

- Mình đi đâu?

Câu hỏi của người vợ bật ra rồi nhanh chóng rơi trong thinh lặng. Không cần cố nữa, cả 2 đưa tay quệt nước mắt. Để có mặt trong phiên tòa này, vợ chồng anh phải chia nhau đi vay mấy trăm ngàn đồng, bắt chuyến xe đầu tiên từ Tiền Giang lên TPHCM để có mặt ở tòa thật sớm.

Minh họa: NGUYỄN TÀI

Toàn bộ miếng đất của bà nội anh rộng đến 3.500 m2 (huyện Gò Công Tây - Tiền Giang) được trao cho người cô ruột theo bản di chúc. 15 năm trước, cha mẹ anh qua đời, bà nội thương cháu nghèo khổ, không nhà nên kêu vợ chồng anh về, cho một miếng đất nhỏ nằm trong khuôn viên phần đất nói trên để cất căn nhà làm chốn ngụ cư. Vợ chồng không nghề nghiệp, ai kêu gì làm nấy nên căn nhà cũng chỉ được dựng bằng gỗ vụn, mái tôn nhặt nhạnh được… Bà nội anh mất, không lâu sau, người cô viết đơn kiện, yêu cầu cháu phải dời đi, trả lại đất.

Không giấy tờ chứng minh miếng đất được cho, họ chỉ biết ngậm ngùi khi tòa Tiền Giang mở phiên xét xử sơ thẩm. Trong phần tranh luận của mình, người cô tuyên bố đất nhất định phải lấy lại nhưng bà cũng không đồng ý thanh toán một đồng chi phí di dời căn nhà cũng như giá trị các cây trồng xung quanh mà vợ chồng người cháu đã gieo trồng, chăm sóc 15 năm qua, gồm 9 cây dừa và 5 cây xoài đang đến mùa thu hoạch.

Sau khi nghị án, tòa nhận định phần đất ấy trị giá 16 triệu đồng, tuyên buộc vợ chồng anh trả cho người cô tiền mặt, giữ lại nhà đất để ở. Bản án thấu tình khiến anh vừa mừng vừa lo. Mừng vì còn có nhà để ở, lo vì không biết phải xoay xở làm sao để đủ tiền đưa cô. Nhưng rồi, họ bất ngờ nhận được giấy triệu tập của phiên tòa phúc thẩm. Người cô cần đất chứ không cần tiền.

Biết về đâu?

Tại phiên tòa phúc thẩm, người vợ rưng rưng nói được mỗi một câu: “Con tôi, một đứa chuẩn bị thi đại học, đứa đang lớp 8. Tòa mà xử tụi tôi mất nhà, các con tôi chắc phải nghỉ học để lấy tiền học đi ở trọ chứ biết làm sao?”.

Không gian phiên tòa đặc quánh. Hàng chục đôi mắt đổ dồn phía người cô. Có ai đó bất bình, nói trổng: “Cho người ta con đường sống với chứ! Thâm tình chớ nước lã gì cho cam”. Lúc này, người cô đứng lên đề nghị: “Thôi được rồi, chỗ thâm tình, tôi có thửa đất khác rộng đến 400 m2 gần đó, cho vợ chồng nó đó”. Anh nghe xong, buông tiếng thở dài.

Tòa thắc mắc: “Đổi căn nhà xập xệ lấy ngần ấy đất, sao anh lại ưu phiền?”.“ Dạ, đất đó là một đầm lá mênh mông, sâu hoắm. Muốn ở được phải mua chắc cả ngàn xe đất để lấp. Tiền ở đâu ra?” - anh giải thích. Theo anh, mảnh đất đầm lá ấy vốn bỏ hoang, không có giá trị kinh tế, nhiều năm liền người cô rao bán nhưng chẳng ai mua.

Tòa chất vấn: “Dù sao cũng là cô cháu ruột thịt, nỡ nào bà dứt tình như vậy?”. “Nó - bà chỉ vào anh - đâu phải là cháu tôi. Ai cũng nói nó không phải con ruột của em trai tôi. Nhìn nó không giống em tôi điểm nào hết. 400 m2 đất tôi cho đã là tình nghĩa lắm!” - bà rành rọt trả lời. Những lời phủ nhận tình thâm này tòa cho rằng không có cơ sở và không thuộc thẩm quyền xét xử trong vụ án này nhưng dường như cũng đủ làm tổn thương người cháu. Anh sững người, gục đầu lên đôi tay chai sần.

Căn cứ các chứng cứ pháp lý, tòa tuyên vợ chồng anh phải trả lại cho cô ruột phần đất và được nhận 400 m2 đất đầm lá từ thiện ý của bà. Bản án có hiệu lực tức thời. Đôi vợ chồng nghèo không biết ngày mai sẽ về đâu...

Ông bà xưa thường nói: “Một giọt máu đào hơn ao nước lã”. Lẽ nào tình máu mủ, ruột rà không bằng miếng đất vô tri, vô giác?