'Luật hóa' chương trình hỗ trợ trọng tâm doanh nghiệp nhỏ và vừa

Hỗ trợ DNNVV chuyển đổi từ hộ kinh doanh

Theo thống kê, số lượng các hộ kinh doanh lớn, hoạt động chưa minh bạch. Tính đến cuối năm 2015, cả nước có khoảng 3,4 triệu hộ kinh doanh đã được cấp mã số thuế, trong đó có khoảng hơn hai triệu hộ kinh doanh đang hoạt động sản xuất kinh doanh.

Theo đánh giá chung, sở dĩ các hộ kinh doanh không muốn chuyển sang thành lập doanh nghiệp là vì đang được thực hiện cơ chế thuế khoán (quy định tại Thông tư số 92/2015/TT-BTC) đơn giản, dễ dàng hơn so với thủ tục đóng thuế khi trở thành doanh nghiệp; không phải đóng bảo hiểm cho người lao động… Đây có thể nói là khu vực kinh tế có tiềm năng, đóng góp lớn cho nền kinh tế. Do vậy, Nhà nước cần có các chính sách để khuyến khích đối tượng này từ khu vực kinh tế phi chính thức sang khu vực kinh tế chính thức, hạch toán minh bạch và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp.

Nhận thức rõ vấn đề này, tại Nghị quyết 35/NQ-CP ngày 16-5-2016 của Chính phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020, Bộ Kế hoạch và Đầu tư được giao thực hiện nhiệm vụ “Xây dựng cơ chế tạo điều kiện, hỗ trợ và khuyến khích hộ kinh doanh cá thể chuyển đổi và đăng ký hoạt động theo Luật Doanh nghiệp”.

Theo đó, để khuyến khích các hộ kinh doanh chuyển sang thành lập doanh nghiệp, Nhà nước cần có chính sách thuế áp dụng cho doanh nghiệp siêu nhỏ, khác với quy định hiện hành theo hướng đơn giản, dễ thực hiện, tần suất nộp ít hơn, rút gọn thủ tục nộp thuế và sửa đổi, bổ sung các quy định về bảo hiểm cho người lao động…

Vì vậy, nội dung của Chương trình này tập trung vào một số hỗ trợ, như: Hỗ trợ thủ tục chuyển đổi sang doanh nghiệp; Được hưởng ưu đãi về miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân (TNDN) theo quy định của pháp luật thuế TNDN kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu; miễn lệ phí môn bài trong thời hạn hai năm đầu kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu; Hỗ trợ áp dụng chế độ kế toán đơn giản, thuận tiện cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ; được miễn phí sử dụng phần mềm kế toán; Miễn phí tham gia các khóa đào tạo khởi sự kinh doanh, quản trị doanh nghiệp và đào tạo liên quan khác theo nhu cầu tại thời điểm chuyển đổi sang doanh nghiệp để giúp chủ doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp, kiến thức kinh doanh...

Hỗ trợ DNNVV khởi nghiệp đổi mới sáng tạo

Quan điểm của Chính phủ cho rằng, Việt Nam đang chuyển đổi mô hình từ phát triển dựa vào các yếu tố cơ bản như tài nguyên, lao động giá rẻ sang phát triển dựa vào nâng cao hiệu suất. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (hay còn gọi là startup), doanh nghiệp đổi mới sáng tạo đã và đang khẳng định tiềm năng phát triển với vai trò quan trọng trong thời gian gần đây.

Chính vì vậy doanh nghiệp, đặc biệt là các DNNVV chính là nơi khởi nguồn đổi mới sáng tạo trong kinh doanh và cũng chính là cầu nối đưa các kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ vào thực tiễn cuộc sống. Năng lực cạnh tranh quốc gia nằm ở chính doanh nghiệp và được thể hiện qua khả năng cạnh tranh về chất lượng và giá cả của sản phẩm.

Theo đó, sự khác biệt về chất lượng và giá cả sản phẩm đến từ chính năng lực sáng tạo của các doanh nghiệp, trong đó yếu tố công nghệ là then chốt. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã làm chủ được công nghệ và sản xuất thành công những sản phẩm đổi mới sáng tạo có giá trị kinh tế lớn, giúp giải quyết các thách thức quốc gia.

Xuất phát từ những lý do như vậy, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được thiết kế nhằm thúc đẩy phát triển các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên cơ sở hình thành và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo bền vững và thân thiện; qua đó, khuyến khích các DNNVV hiện thực các ý tưởng mới, phát triển và thương mại hóa sản phẩm có tính sáng tạo, ứng dụng cao, ưu việt về giá cả và chất lượng, tạo giá trị gia tăng và nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường trong nước và quốc tế.

Tại Chương trình này, nhằm tạo tiền đề cho các hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, dự thảo Luật quy định các địa phương được hình thành quỹ đầu tư khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Tùy theo điều kiện ngân sách của địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập và quản lý quỹ hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm thực hiện chức năng đầu tư, tài trợ cho các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Quỹ này được hình thành từ vốn góp hợp pháp của các nhà đầu tư với mục đích đầu tư vào các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Với nguyên tắc hỗ trợ DNNVV sử dụng nguồn vốn nhà nước và ngoài nhà nước, việc huy động nguồn vốn từ khu vực ngoài nhà nước để hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là cần thiết. Vì vậy, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, dự thảo Luật quy định các chính sách khuyến khích các quỹ đầu tư mạo hiểm của khu vực tư nhân, nhà đầu tư thiên thần đầu tư cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nhằm luật hóa và có căn cứ để các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước góp vốn vào quỹ này.

Bên cạnh đó, Quỹ Phát triển DNNVV quy định tại Điều 10 dự thảo Luật và quỹ hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của địa phương được góp vốn tối đa 30% tổng số vốn huy động được của quỹ đầu tư khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của tư nhân trong và ngoài nước; xem xét thoái phần vốn góp tại các quỹ đầu tư khởi nghiệp đổi mới sáng tạo sau năm năm kể từ thời điểm góp vốn. Đây cũng là mô hình mà nhiều nước áp dụng để thúc đẩy nguồn vốn cho khởi nghiệp như Singapore, Israel…

Ngoài hỗ trợ về vốn, doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được hỗ trợ gia nhập, hoạt động và rút khỏi thị trường; đào tạo, tư vấn và truyền thông; kết nối rộng thị trường; ứng dụng, chuyển giao công nghệ và hoàn thiện sản phẩm… Trong đó, để thu hút nhân lực công nghệ cao làm việc tại các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, dự thảo Luật quy định đối tượng này được miễn, giảm thuế TNCN theo quy định tại pháp luật thuế TNCN.

Hỗ trợ DNNVV tham gia cụm liên kết ngành

Theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, hiện nay, một trong những hạn chế của các doanh nghiệp Việt Nam là mối liên kết giữa các doanh nghiệp trong nước, giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp FDI, đặc biệt DNNVV còn thiếu và yếu (cả chiều ngang, chiều dọc), trong khi đó đây lại là điều cốt yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh và đổi mới công nghệ. Đặc biệt, chưa có sự gắn kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp sản xuất với các cơ sở khoa học, công nghệ, đào tạo; giữa các doanh nghiệp với nhau để nâng cao sức cạnh tranh, từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Trước yêu cầu phát triển kinh tế bền vững, áp lực hội nhập với những “luật chơi mới”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng: “Trong thời gian tới đòi hỏi phải cải thiện năng lực cạnh tranh doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào các chuỗi giá trị, chuyển dịch lên mắt xích có giá trị gia tăng cao hơn”.

Mục tiêu của chương trình là thúc đẩy hình thành liên kết giữa các doanh nghiệp, giữa doanh nghiệp và các tổ chức khác nhằm giúp doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị, hình thành và phát triển các cụm liên kết ngành sản phẩm có lợi thế cạnh tranh của Việt Nam, tạo ra chuỗi giá trị gia tăng cao và bền vững cho các sản phẩm chủ lực quốc gia, khắc phục được tính nhỏ lẻ, thiếu liên kết, rời rạc của các DNNVV.

Đối tượng hỗ trợ của chương trình là các DNNVV thuộc cụm được xác định tham gia trong chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực quốc gia. Thông qua các chính sách hỗ trợ cho đối tượng DNNVV thuộc cụm này sẽ tác động tích cực tới chuỗi, làm gia tăng giá trị vượt trội của sản phẩm (về giá cả, chất lượng), góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành, của nền kinh tế.

Dự thảo Luật Luật hỗ trợ DNNVV có bố cục gồm: 6 Chương với 45 Điều.