Lao động tự do: được & mất

Tự do bay nhảy

Tốt nghiệp Trường ĐH Kiến trúc TP.HCM, Phan Phú Phong (25 tuổi, quê Tiền Giang) được nhận vào làm ở một công ty tư vấn thiết kế có tiếng tại Q.1. Công việc đang ổn định, anh bỗng bỏ việc trong sự ngạc nhiên của nhiều người. Phong giải thích: “Làm ở công ty khá thuận lợi nhưng mình thích sự tự do, chủ động, không gò bó nên quyết định nhảy ra ngoài. Làm việc theo kiểu này vừa tạo cảm giác thoải mái, vừa là cơ hội để mình mở rộng mối quan hệ”.

Phong và ba người bạn cùng làm trong lĩnh vực kiến trúc, thành lập nên nhóm 4A Studio. Sau hai năm, thương hiệu 4A Studio được nhiều người biết đến, đơn đặt hàng ngày càng nhiều. Khách hàng trao đổi với họ qua mạng, qua điện thoại và trực tiếp giao dịch công việc tại… những quán cà phê mà họ thường ngồi. 4A Studio chuyên nhận làm thiết kế cho khách hàng có nhu cầu trang trí nội thất nhà, cửa hàng, quán cà phê…

Nhóm 4A Studio của Phong đang tập trung vào bản thiết kế của nhóm
để tiếp tục bàn bạc hoàn thiện sản phẩm

Với những thuận lợi mà công việc tự do mang lại, ngày càng có nhiều bạn trẻ thử sức mình ở các lĩnh vực khác nhau như thiết kế, quản trị mạng, báo chí... Trên thực tế, công việc tự do dường như chỉ dành cho người khá, giỏi.

Nguyễn Thị Hảo (26 tuổi, Q.Tân Phú, TP.HCM) là một trường hợp lao động tự do khá đặc biệt. Là người khiếm thính nên cô gặp nhiều trở ngại trong việc đi lại, giao tiếp hằng ngày. Cô mạnh dạn nhận thiết kế web, hộp đèn, bảng hiệu, poster… theo yêu cầu của khách hàng. Cách làm việc kỹ lưỡng, thức thời với những xu hướng thiết kế hiện đại đã giúp Hảo nhanh chóng thu hút được khách hàng. Hiện nay, cô cảm thấy làm việc tự do là một lựa chọn đúng. Hảo lý giải: “Làm việc tự do có hai lợi thế lớn đối với tôi. Thứ nhất, tôi chỉ cần ngồi ở nhà, với “đồ nghề” chỉ là một máy tính xách tay. Thứ hai, tôi và khách hàng thực hiện giao dịch qua email, chat… nên không gặp khó khăn về ngôn ngữ. Ngoài ra, công việc tự do giúp tôi chủ động được thời gian để làm thêm những việc khác như lập công ty bán sách qua mạng”.

Không chỉ những người đã ra trường, những sinh viên năng động cũng hoàn toàn có thể kiếm được công việc tự do. Song Ninh (22 tuổi, ĐH Tài chính Marketing TP.HCM) rất đam mê thời trang và viết báo nên đã chủ động liên hệ cộng tác với nhiều tờ báo khác nhau. Đồng thời, Ninh cũng chứng tỏ khả năng làm việc tự do với vai trò là stylist cho các tạp chí Thế Giới Học Đường, Bút Hoa. Ninh thường xác định trước chủ đề thời trang rồi bắt tay vào làm trong khoảng thời gian nhất định. Nếu như tạp chí đã có người mẫu, có shop quần áo thì công việc của Ninh đơn giản hơn vì chỉ cần chỉ đạo tạo dáng, tạo ý tưởng cho sản phẩm. Ninh cho biết, một công việc tự do rất phù hợp đối với sinh viên.

Bấp bênh

Với những bạn trẻ thích sự tự do và muốn khẳng định bản thân thì làm việc tự do thực sự là một thử nghiệm hấp dẫn. Thế nhưng, đây cũng là phương thức làm việc ẩn chứa nhiều rủi ro. Có không ít người đang đi làm thuê cho tập đoàn nước ngoài, lương hàng ngàn USD, nhưng nhảy ra làm tự do lại… thất nghiệp dài dài vì họ tuy có chuyên môn tốt, nhưng hạn chế về giao tiếp, tạo dựng mối quan hệ.

Nguyên Đức, một người làm việc tự do trong ngành PR chia sẻ: “Để thành công với cách làm việc tự do, bạn đó phải đa năng, vừa là giám đốc, vừa là nhân viên, vừa là kế toán viên và vừa là… đủ thứ! Nói dễ hiểu là làm sao để cả công ty tập trung hết trong một người. Chính vì thế, một người làm việc tự do, nếu không đa năng sẽ dễ thất nghiệp”.

Một trong những khó khăn có thể thấy rõ nhất khi làm việc tự do là thiếu sự ổn định về thu nhập. “Tính chất công việc luôn đòi hỏi chúng tôi thích ứng khi nguồn thu nhập không ổn định. Thậm chí có khi hoàn tất sản phẩm còn bị khách hàng không chi trả đúng như đã thỏa thuận vì thiếu sự ràng buộc về pháp lý” - Phong cho biết.

Tuy không gò mình vì giờ hành chính hay môi trường công sở, nhưng để làm tốt công việc, mỗi lao động tự do phải biết cách sắp xếp, phân bố thời gian và nghiêm túc với bản thân nhằm đạt hiệu quả cao trong công việc. “Nhiều lúc tôi phải thức đến khuya hoặc tận sáng để hoàn thành xong công việc vì ban ngày mình còn đi học, tham gia các hoạt động khác” - Song Ninh chia sẻ.

Người trẻ vốn xông xáo và không ngại nguy hiểm nên rất dễ bị xiêu lòng trước hấp lực của công việc tự do. Nhưng, với loại công việc này, cái “liều” ấy đặc biệt cần có cơ sở về năng lực.

Trần Lệ Minh