Khu bảo tồn biển Hòn Cau kêu cứu vì ô nhiễm

UBND tỉnh Bình Thuận vừa có văn bản gửi Bộ NN&PTNT về việc điều chỉnh phạm vi Khu bảo tồn biển Hòn Cau (cù lao Câu) trên vùng biển huyện Tuy Phong. Theo tỉnh, các nhà máy nhiệt điện ở tỉnh sẽ tác động nhất định đến Khu bảo tồn biển Hòn Cau, trong đó đặc biệt là tình trạng ô nhiễm môi trường...

Một góc Khu bảo tồn biển Hòn Cau (ảnh trên) và Hòn Cau nhìn từ xa (ảnh dưới). Ảnh: HUỲNH QUANG HUY

Hòn Cau phải nhường chỗ cho dự án

Ông Tư Hữu, một ngư dân đã gắn bó hàng chục năm với Hòn Cau, cho biết trước đây cá heo thường xuyên về quanh Hòn Cau để đùa giỡn nhưng gần đây ít thấy. Đặc biệt ngày trước chỉ cần dùng tay moi cát sát bờ biển là có nước ngọt uống nhưng bây giờ thì rất khó, thậm chí những giếng nước đào sâu trong đảo cũng tìm đỏ con mắt mới ra. “Ô nhiễm ở mấy nhà máy nhiệt điện, Hòn Cau đã gần chết nhưng tôi nghe nói sắp tới, sát bên đây làm thêm nhà máy thép nữa thì Hòn Cau chịu sao nổi” - lão ngư dân Tư Hữu nói như muốn khóc.

Hòn Cau - một trong 16 khu bảo tồn biển trong cả nước, là một đảo nhỏ chỉ cách đất liền non chục cây số, rộng xấp xỉ 140 ha. Toàn bộ diện tích của khu bảo tồn biển rộng khoảng 12.500 ha bao gồm cả diện tích đảo cùng vành đai bảo vệ và các vùng lõi, vùng đệm, vùng phục hồi sinh thái.

Thế nhưng từ khi Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân xuất hiện rồi cảng chuyên dùng Vĩnh Tân tiếp nhận tàu chở hàng rời trọng tải từ 30.000 tấn đến 200.000 tấn được quy hoạch, xây dựng khu lấn biển thì mức độ chồng lấn lên diện tích biển của Khu bảo tồn biển Hòn Cau quá lớn. Mặc dù Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân bao gồm các nhà máy nhiệt điện đều sinh sau đẻ muộn so với Khu bảo tồn biển Hòn Cau nhưng đều được Bộ TN&MT phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường với diện tích chồng lấn đến hơn 1.000 ha…

Trước tình thế này, UBND tỉnh Bình Thuận phải đề nghị giảm diện tích của khu bảo tồn biển. Cụ thể vùng phục hồi sinh thái sẽ bị giảm 206 ha và vùng phát triển của Hòn Cau bị giảm đến hơn 850 ha!

Nước biển biến thành màu đen

Ngoài việc chồng lấn diện tích, tình trạng ô nhiễm môi trường có nguy cơ ảnh hưởng và tác động đến hệ sinh thái Khu bảo tồn biển Hòn Cau là rất lớn. Cụ thể cuối tháng 8-2016, khi làm việc với Tập đoàn Điện lực Việt Nam và Tổng Công ty Phát điện 3 về Trung tâm Nhiệt điện Vĩnh Tân, ông Nguyễn Ngọc Hai, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận, đã yêu cầu các nhà máy phải giải quyết tình trạng than rơi vãi theo nước mưa chảy ra biển. Điều này khiến nước biển biến thành màu đen tại khu vực cảng nhập than. Ngoài ra, các cơ quan phải giám sát chặt tình hình vận chuyển tro xỉ và triển khai bảo vệ môi trường không để xảy ra sự cố.

Ông Nguyễn Ngọc Hai nói: “Về lâu dài hoạt động của các nhà máy nhiệt điện sẽ tác động nhất định đến Khu bảo tồn biển Hòn Cau. Do đó tỉnh đã đề nghị Tập đoàn Điện lực Việt Nam báo cáo, đề xuất với Bộ Công Thương có các biện pháp xử lý ngay từ bây giờ. Trước mắt đề nghị xem xét, bố trí các hệ thống quan trắc để đánh giá mức độ tác động và kịp thời xử lý”.

Trao đổi với chúng tôi, ông Huỳnh Quang Huy, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Bình Thuận, cho biết môi trường biển ở Khu bảo tồn biển Hòn Cau đang bị xâm hại. “Nước thải ở các nhà máy nhiệt điện thường thải ra với nhiệt độ cao, điều này cũng đồng nghĩa những rạn san hô và các loài thủy sinh sẽ bị tác động trực tiếp, đe dọa sự sống còn” - ông Huy nói.

Bãi đẻ của rùa biển, đồi mồi

Hòn Cau được bao quanh bởi hàng vạn khối đá có nhiều màu sắc và hình thù khác nhau tạo thành bức tranh thủy mặc đa dạng, phong phú như có sự sắp đặt của bàn tay con người. Điểm đặc biệt của Hòn Cau là quần thể san hô nguyên thủy dài hơn 2 km với gần 234 loại san hô. Khu vực phía đông và đông bắc của Hòn Cau có các rạn ngầm là bãi đẻ của ba loài tôm hùm bông, tôm hùm đỏ và tôm hùm xanh.

Theo những kết quả nghiên cứu gần đây cho thấy vùng biển xung quanh đảo Hòn Cau có sự hiện diện của trên 34 loài thủy sinh vật quý hiếm nằm trong danh mục có nguy cơ tuyệt chủng ở các mức độ khác nhau. Mặt khác, nơi đây còn được xem là bãi đẻ của rùa biển, đồi mồi và nhiều loài cá, bổ sung nguồn lợi thủy sản đáng kể cho các vùng biển xung quanh.

Chính vì thế từ năm 2008 đến 2009, được sự giúp đỡ của Hợp phần sinh kế bền vững trong và xung quanh các khu bảo tồn biển Việt Nam (LMPA) và Quỹ bảo tồn thiên nhiên (WWF), UBND tỉnh Bình Thuận đã có quyết định thành lập Khu bảo tồn biển Hòn Cau nhằm bảo vệ đa dạng sinh học, bảo vệ nơi quần cư của các loài sinh vật và bảo vệ môi trường.

Tiêu điểm

Đối diện nguy cơ xóa sổ

Chịu tác động ô nhiễm từ các nhà máy nhiệt điện ở Vĩnh Tân, các khu dự án khác, Khu bảo tồn biển Hòn Cau bị xóa sổ chỉ còn là vấn đề thời gian. Chất lượng nước biển tại đây cũng sẽ thay đổi không còn giữ được độ mặn đặc biệt như trước đây (nước biển Cà Ná - Vĩnh Tân có độ mặn cao hơn các vùng biển khác 3-4 độ). Các đồng muối Cà Ná, Vĩnh Hảo còn bị khói bụi từ các nhà máy này tác động. Không sớm thì muộn diêm dân và các công ty muối ở những vùng này sẽ đối mặt với nguy cơ biến mất...

Ông NGUYỄN HỮU QUÝ, Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Bình Thuận