Không ai kê khai không trung thực: Nhiều lỗ hổng

Mất lòng tin của dân

PV:- Mới đây, tại Hội nghị tổng kết dự án đánh giá công tác phòng chống tham nhũng, Cục phòng chống tham nhũng đã đưa ra thông tin, không phát hiện trường hợp nào kê khai tài sản không trung thực. Vị quan chức này thẳng thắn chỉ ra: mục tiêu của việc kê khai tài sản không đạt được yêu cầu do công tác xác minh chưa được chú trọng.

Ông bình luận ra sao về kết quả trên? Nhận định đó phản ánh điểm thiếu sót gì trong việc kê khai tài sản cán bộ công chức hiện nay?

ĐBQH Dương Trung Quốc: - Cách nhìn nhận và đánh giá của Cục chống tham nhũng không phải là sai. Cốt lõi là ở việc chúng ta không có thiết chế quản lý tài sản nói chung cho toàn xã hội. Mà xã hội là một mối quan hệ phức tạp, trong đó bao gồm mối quan hệ trong dòng tộc, mối quan hệ gia đình, mối quan hệ ngoài xã hội, nên rất khó xác định được khối tài sản đó là của ai.

Vì thế, nó cũng như việc chúng ta sử dụng tiền mặt một cách tràn lan, ngay khía cạnh tài chính cũng không quản lý được tài sản đó, nên rất khó xác định được sự vụ lợi kê khai tài sản có thật hay không thật. Đó là chưa kể đến một vấn đề khác là tính minh bạch, công khai lại liên quan đến quyền bảo vệ những vật riêng tư. Cho nên vai trò giám sát của xã hội, vai trò của cơ quan quản lý nhà nước có những vấn đề không thể phối hợp với nhau được.

Tôi cho rằng, hiện tượng này có thể có cái sai, nhưng về bản chất xem trung thực hay không trung thực thì nó thể hiện rất rõ khi xảy ra sự việc này, sự việc kia ở từng cá nhân nào đó.

Không phát hiện trường hợp nào kê khai không trung thực

Ngay các bản khai trong Quốc hội vẫn chỉ chung chung, rất khó giám sát được việc này. Cần phải có bước đi căn bản, các quốc gia đã làm hết rồi, như vấn đề đối với bất động sản được sử dụng bao nhiêu ngôi nhà, có thuế đối với các tài sản không sử dụng.

Ở các nước họ đánh thuế vào bất động sản nhiều, khi đánh thuế như vậy mới xác định được chủ là ai, tài chính thì phải quản lý bằng tài khoản ngân hàng, giao dịch có kiểm soát, hiện nay giao dịch không kiểm soát được.

Thêm nữa, tình trạng tham nhũng đang thiên biến vạn hóa dưới rất nhiều các hình thức khác nhau mà chúng ta không có cơ sở pháp luật để phát hiện được hoặc biết nhưng không chấn chỉnh được.

Như chuyện hối lộ làm sao để bắt tận tay họ đưa tiền cho nhau, nên giữa bản chất và hiện tượng có vấn đề, vì thế bảo báo cáo sai cũng không đúng, bảo báo cáo đúng càng không đúng. Chỉ khi nào có hiện tượng vỡ ra rồi, đi vào điều tra mới thấy đúng.

Việc này quan trọng là phải xây dựng trên hệ thống luật pháp, kê khai tài sản không đúng thì chỉ phê phán ở tính gian dối, còn chế tài đối với vấn đề nếu tài sản đi theo phải nộp thuế vụ thì đi sang việc khác, nghĩa là ở đây một bên là đạo đức, một bên là pháp luật.

Tôi nghĩ tất nhiên phải có lộ trình, có bước đi, nhưng phải khẩn trương. Riêng việc quản lý tài chính bằng cách cấm dùng tiền mặt đã nói rất lâu rồi, nhưng chúng ta đang làm rất chậm, mà càng chậm bao nhiêu thì hiện tượng tham nhũng càng tinh tế, lách luật, càng khó bấy nhiêu.

PV:- Vừa qua, đã nhiều lần dư luận đặt dấu hỏi về tài sản lớn của các cán bộ công chức nhà nước. Điều đáng nói, sau khi có các thông tin phản ánh từ dư luận thì mới các cơ quan chức năng mới vào cuộc điều tra và trong một vài trường hợp phát hiện ra sai phạm.

Như vậy, công tác xác minh không được chú trọng như Cục phòng chống tham nhũng đã nhận xét, có thể gây nên những hệ quả gì? Thưa ông, liệu công tác xác minh chưa được chú trọng có phải là nguyên nhân khiến việc công khai tài sản cán bộ công chức khó thực hiện như hiện nay hay không? Xin ông vui lòng phân tích cụ thể.

ĐBQH Dương Trung Quốc: - Hệ quả lớn nhất của việc không công khai được tài sản của cán bộ công chức là mất lòng tin của người dân, cùng với đó hiện tượng tham nhũng tiếp tục hoành hành. Nhưng hệ quả trực tiếp là lòng tin của dân, mà khi đã mất thì thiệt hại vô kể.

Thực tế đây là một bài toán không dễ, ngay cả các quốc gia phát triển, có hệ thống pháp luật thỉnh thoảng cũng xuất hiện một vài hiện tượng, kể cả quan chức cao cấp gian lận về mặt tài sản, tham ô không riêng gì Việt Nam. Vấn đề ở đây, phải xây dựng hệ thống luật pháp mang tính thực thi, Luật pháp không chỉ phù hợp với đạo lý, mà còn phải có chế tài cụ thể mới xử lý được.

Đây là một khoa học quản lý xã hội, chúng ta nên học tập các nước. Họ đi trước chúng ta rất xa, cái gì phù hợp thì làm càng sớm, càng tốt.