Kháng bệnh cho cây tiêu bằng cách... ghép với trầu

“Tôi nghiên cứu để tự cứu cơ nghiệp của mình trước nguy cơ trắng tay và lâm cảnh nợ nần”, Anh Lang khiêm tốn nói về những thành quả của mình. Chia tay với nghề giáo sau hơn chục năm gắn bó, anh chuyển qua trồng hồ tiêu, cà phê. Nếu không có những nghiên cứu do cuộc sống bức bách, có lẽ anh đã lâm cảnh nợ nần trước bệnh tật của cây trồng. Bí… nên phải tự tìm lối ra Nhìn 2.000 trụ tiêu đang thời kỳ cho quả sung sức nhất nhiễm bệnh tuyến trùng rễ héo dần, nguy cơ mất trắng tài sản đã khiến anh Lang đứng ngồi không yên. Để cứu vườn tiêu, anh gõ cửa không ít cơ quan chuyên môn, những người cùng trồng tiêu, tìm tài liệu về cách trị bệnh này, nhưng đều không có kết quả. Đây chính là căn bệnh đã “xóa sổ” hàng nghìn ha hồ tiêu trên phạm vi cả nước. Tiêu nhiễm phải căn bệnh này coi như hết thuốc chữa. Tiêu ghép vườn nhà anh Lang sai quả, không nhiễm bệnh. Ảnh: Thái Ngọc Phương pháp chữa trị tuyến trùng rễ của anh là truyền dung dịch thuốc do anh tự tạo vào bộ rễ. Sau khi tưới bồn tiêu no nước, anh đổ dung dịch để rễ hấp thụ dần. Dung dịch tự tạo này, anh trộn một số loại thuốc, hóa chất lại với nhau. Kết quả ngoài sự mong đợi chỉ hai tuần sau lá không còn vàng, đốt (lóng) hết rụng, tiêu dần trở lại màu xanh, xuất hiện những chồi non mới và tiêu trở lại phát triển bình thường như khi chưa nhiễm bệnh. Kỹ sư Hà Ngọc Uyến, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật Gia Lai tỉnh Gia Lai nhận xét: "Đây là kết quả rất đáng quan tâm, bởi vùng tiêu Gia Lai mỗi năm có đến hàng trăm ha bị bệnh tuyến trùng, thiệt hại hàng chục tỷ đồng. Thế nhưng đây cũng chỉ là cách trị khi mà tiêu đã nhiễm bệnh. Anh trăn trở phải tạo ra một giống tiêu có thể kháng được căn bệnh này". Cây tiêu kháng bệnh Chưa có được kiến thức chuyên môn, nên anh suy nghĩ rất… nông dân: Cây trầu cùng họ với cây tiêu, sinh trưởng tốt trong nhiều thổ những khác nhau lại gần như không bị nhiễm bệnh, rễ cây trầu cay nồng nên khó có khả năng mắc bệnh tuyến trùng rễ... Với suy nghĩ này, anh chọn thân trầu ươm vào bầu, khi thân ươm phát ổn định, anh lấy giống tiêu từ Vĩnh Linh (Quảng Trị) ghép vào gốc trầu. Do chưa nắm được kỹ thuật, nên chỉ sau vài ngày mắt ghép bong ra, tiêu đi đằng tiêu, trầu đi đằng trầu. Anh Lang chăm sóc những bầu tiêu ghép trên gốc trầu. Ảnh: Thái Ngọc Qua nhiều lần thất bại, anh rút ra được, đây là hai loại cây có mủ rất mau khô, vì thế cần phải ghép thật nhanh. Thời gian cắt, ghép không được quá 10 phút. Đúng như anh nghĩ, mắt ghép không còn bung và cây ghép phát triển tốt. Mang gốc ghép ban đầu này trồng thử, không những không nhiễm bệnh, mà cây lại phát triển nhanh, mau cho quả. Thế là, anh mạnh dạn thay thế dần vườn tiêu của mình bằng loại tiêu ghép trầu. Anh em trong nhà, bạn bè thân tín cũng nhờ anh chuyển giao bầu ghép về trồng và đã cho kết quả rất mỹ mãn. Anh Nguyễn Văn Tài, một nông dân tại xã Chư Á, thành phố Pleiku, trồng tiêu ghép được gần năm tuổi cho biết: “Tuy chất lượng hạt loại tiêu ghép này chưa có kết quả kiểm nghiệm, nhưng vị cay nồng không khác gì loại tiêu đang trồng trước giờ. Giống tiêu ghép trầu này sinh trưởng nhanh hơn, lá hơi to, chuỗi trái dài và hạt cũng to hơn”. Tiếng lành đồn xa, nông dân trồng tiêu từ “thủ phủ” hồ tiêu Chư Sê, đến Đắk Lắk, Đắk Nông… đã tìm đến nhờ anh chữa trị, cung cấp cây giống, chỉ cách ghép. Anh Vũ Văn Tam Lang đã thành một “chuyên viên” chuyên đi tập huấn, truyền kinh nghiệm cho nông dân cả vùng Tây Nguyên đến Quảng Trị… về kỹ thuật chăm sóc cây tiêu.