Khám phá thức ngon Sài Gòn qua hai cuốn tuỳ bút ẩm thực mới của Ngữ Yên

Bìa hai cuốn tuỳ bút ẩm thực mới xuất bản. Ảnh: F.N

Hành trình khám phá ẩm thực Sài Gòn của tác giả Ngữ Yên có thể đã kéo dài hơn 20 năm. Cũng trong khoảng thời gian ấy, ông xuất hiện đều đặn trên một số tờ báo được đọc nhiều (Sài Gòn Tiếp Thị [bộ cũ], Thế Giới Tiếp Thị,…) với từng vệt bài về chuyện “ăn rong” được độc giả đón nhận, bàn tán, có những bài viết đã tạo ra dư luận.

Hành trình đó của Ngữ Yên cũng được gói lại trong hai cuốn sách Người ăn rong (NXB Trẻ ấn hành 2006, nay được cấu trúc, nhuận sắc, tái bản với tựa Sài Gòn chở cơm đi ăn phở), Người ăn rong 2 (NXB Văn hóa Văn nghệ, 2013) và cuốn mới nhất: Sài Gòn, ồ bỗng ngon ghê!

Hai cuốn Sài Gòn chở cơm đi ăn phở  và Sài Gòn ồ bỗng ngon ghê! mà First News & NXB Văn hóa Văn nghệ ấn hành trong đợt này có thể xem là một combo sách khám phá, trải nghiệm văn hóa ẩm thực Sài Gòn đầy thú vị; là “hàng hiếm” trên kệ sách viết về chuyện ăn uống hiện nay.

Bộ sách là tập hợp những câu chuyện về ẩm thực Việt Nam nói chung được nhìn từ góc Sài Gòn. Tính cách, lối tư duy kiểu người Sài Gòn cũng chi phối trong phương pháp, văn ngôn.

Trong đó, có Sài Gòn của dân tứ chiếng, tứ hải giai huynh đệ. Là hội tụ những món ăn thật quen thuộc còn mang hương vị những quê nhà như: bát canh chua, mắm kho quẹt… nhưng cũng có những món ăn đậm chất vùng miền như tô canh khế, nồi lẩu rắn, nồi cháo nấm tràm… Và, còn có những món đang bàn cãi nảy lửa, như món thịt chó. Nhưng dù đứng “chiến tuyến” nào, cũng phải thừa nhận một điểm rất chung: đây là món từng khá phổ biến của một thời mà bất kỳ dân ăn rong nào cũng có thể từng bị “cám dỗ”!

Ngữ Yên thuộc tuýp người viết (và ăn) không ưa khoa trương son phấn, chống lại thứ “chủ nghĩa lưỡi dân tộc”, những kê cứu tỉ mỉ, sử liệu hay kiến thức y thực được hài hòa trong một lối quãng diễn có khí chất “giang hồ”, tự nhiên và đôi chỗ quá đỗi ngang tàng. Người đọc như thể được tham gia vào một cuộc tán dóc, cà kê hào sảng trên bàn nhậu vỉa hè hay một cuộc đàm luận thú vị bên mâm cơm ngày nhàn rỗi. Ông khéo léo đưa vào đó một hàm lượng y thực, ghi chép ẩm thực, và dĩ nhiên, không thiếu những công thức chế biến của những đầu bếp có tên tuổi lẫn vô danh.

Tác giả Ngữ Yên – Tên thật là Trần Công Khanh, sinh năm 1956. Từng làm ở các báo: Sài Gòn Tiếp Thị, Nhà Đẹp, Quốc Tế, Diễn Đàn Doanh Nghiệp cuối tuần, Tia Sáng, Thế Giới Tiếp Thị… Tác phẩm đã xuất bản: Người ăn rong (2006), Người ăn rong 2 (2013), Những gì chưa dạy ở trường báo chí (2015).

Trên tất cả, sau món ăn là lịch sử, là ân tình, ký ức, sự chuyển dịch của tâm tính cộng đồng.

Giọng điệu hài hước, thâm thúy xuyên suốt hai tập sách át báng cái “mùi” khô khan của sử liệu, khiến chuyện của trăm, ngàn năm trước sống động, thơm lành và quen thuộc như một bữa cơm nhà.

Từ câu chuyện ẩm thực, bức tranh về đời sống Sài Gòn trong mắt của những người dân nhập cư cũng hiện lên sống động. Sài Gòn không có đặc sản nhưng lại ôm vào, nâng niu đặc sản của mọi vùng miền, quốc gia. Có những khu chợ người Quảng, những “thiên đường” món Bắc, những phố ẩm thực Hàn, Nhật, Thái…

Nhiều bài viết được giới thiệu trong tập sách là chuyện “một thuở”, có thể xem như chất liệu vi lịch sử để người ngày sau có thể hiểu hơn về “ngày xưa”, về một bối cảnh rộng lớn hơn phạm vị cái ăn, mâm ăn, bàn ăn thời tác giả đang sống, khám phá và viết.

Trong sự dịch chuyển của món ăn, cách ăn, có thể nhìn thấy những phóng chiếu đổi thay của dòng đời, thế cuộc. Như Ngữ Yên đã viết trong lời mở sách, bao nhiêu nước đã về xuôi, tồn hư thật vô thường.

Sách được First News in trang trọng với nhiều hình minh họa sống động; phát hành tại nhà sách Trí Việt - 11H Nguyễn Thị Minh Khai, Quận 1, TP. HCM và các nhà sách khác trên cả nước. Dự kiến, buổi giao lưu, ra mắt sách với chủ đề “Sài Gòn, ăn vui và sống lành” sẽ diễn ra vào cuối tháng 7.2017.

N.Vinh