Hội Lim, đến hẹn lại... buồn

Dù BTC đã cấm, hát văn vẫn xuất hiện ở nhiều điểm tại hội Lim năm nay

Quan họ không ngả nón vẫn… xin tiền

Ấn tượng đầu tiên chưa phải là cái ống hơi bong bóng màu vàng mang thông điệp “Hội Lim kính chào quý khách” vắt ngang đường, rất thiếu bản sắc Kinh Bắc, mà bởi sự mất trật tự trong việc để các bãi gửi xe tự phát dọc mọi ngả đường. Lượng ôtô, xe máy của du khách đổ về đông, bởi thế, các bãi gửi xe lấn hết ra cả vỉa hè, có nơi còn tràn xuống lòng đường khiến lực lượng công an, cảnh sát giao thông khá vất vả để điều tiết giao thông trên tuyến đường chính đi qua thị trấn Lim.

Về dự hội Lim, du khách được “hưởng” cái giá trông giữ các phương tiện đắt đỏ ở mức kỷ lục. Trung bình 20.000đ/xe máy, có chỗ thu tới 200.000 đồng một chiếc ô tô. “Từ đầu năm đến giờ, tôi đi nhiều nơi, thường chỉ là 70 đến 100 nghìn đồng, chứ thu 200 nghìn thì chỉ có ở hội Lim. Thật quá đáng”, lái xe Lê Hùng đưa một đoàn 20 khách về Lim than thở.

Trước khi lễ hội diễn ra, Trưởng Ban chỉ đạo lễ hội Lim 2014 - ông Lê Xuân Lợi (Phó Chủ tịch UBND huyện Tiên Du), cho biết: Ngoài lễ dâng hương theo nghi thức truyền thống, các hoạt động văn hóa văn nghệ, hát quan họ, trò chơi dân gian cũng được tập trung tổ chức nhằm giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa lâu đời của quê hương Kinh Bắc. Phần hội của các địa điểm đều có chương trình hát quan họ và các trò chơi dân gian như đu tiên, vật truyền thống, bịt mắt bắt dê, đập niêu, chọi gà, tổ tôm điếm, dệt cửi... “Chúng tôi đã yêu cầu các câu lạc bộ quan họ ký cam kết không ngửa nón nhận tiền của du khách”, ông Lợi nhấn mạnh.

Quyết tâm của BTC không chỉ thể hiện trên giấy, mà còn cương quyết không cho các liền anh liền chị mang nón xuống thuyền. Nhưng các liền anh liền chị quan họ chứng tỏ mình là những người “có móng tay nhọn” dù “vỏ quýt dày” cỡ nào. Xuống thuyền ngay giữa ao thiêng trong đình Lim, chị hai quan họ lập tức “ngửa… đĩa xin tiền”. Nói đúng hơn, khi thấy du khách đưa tiền, liền chị liền anh quan họ đã mang đĩa nhận tiền ngay không một chút đắn đo. Thậm chí, trong làng Lũng Sơn của thị trấn Lim, liền chị không có đĩa thì chìa tay nhận tiền vô tư. Những chiếc thuyền rồng cứ đi sát sạt vào bờ, như một lời gợi ý, một sự chờ đợi khiến không gian quan họ tan biến đi cái lúng liếng tháng Giêng.

Vẫn biết rằng đây là một ngày hội, một ngày vui của người quan họ, và du khách vì mê tiếng hát của liền anh liền chị mà thưởng tiền nhưng khi “cuộc chơi” đã có quy định, khi BTC đã trả tiền thù lao cho mỗi buổi hát thì hành vi nhận tiền của các liền anh liền chị quan họ ở hội Lim là rất phản cảm.

Có lẽ những năm sau, nếu muốn triệt để, BTC lễ hội Lim phải quyết liệt hơn bằng hình thức lập “hàng rào” để các thuyền quan họ luôn có một khoảng cách đủ xa với du khách.

Liền chị quan họ thản nhiên nhận tiền, bất chấp quy định của BTC

Về Lim nghe… hát văn?

Rút kinh nghiệm từ những mùa hội trước, năm nay BTC hội Lim đã khá quyết liệt khi giữ được “âm lượng” của các dàn loa khủng vừa lấn át tiếng hát quan họ vừa làm ồn lễ hội. Đêm trước khi diễn ra lễ hội chính thức, BTC phải cảnh cáo một cửa hàng trong khu vực lễ hội đã mở loa công suất lớn với những bài hát “không ăn nhập”. Ông Nguyễn Quốc Tuấn, người phát ngôn tại hội Lim cũng khẳng định, ngay từ đầu, BTC hội Lim đã nghiêm cấm các trò cờ bạc ăn tiền, trò chơi điện tử, xiếc, mô tô bay, quảng cáo… gây ảnh hưởng không gian lễ hội. Tuy nhiên, vẫn còn quá nhiều những gian hàng phi tiêu bóng bay, chọi gà, cờ thế.

Một điểm đáng kinh ngạc nữa, đó là bất chấp quy định của BTC lễ hội, những màn hát văn diễn ra ngay giữa “vùng lõi” hội Lim vẫn át đi làn điệu của những “Ngồi tựa mạn thuyền”, “Chín nhớ mười thương”, “Mời trầu”, “Giã bạn”… Sáng qua, có lúc đi trong làng Lim, làng Lũng Sơn của miền quan họ mà chúng tôi cứ ngỡ mình đang đi lạc vào một giá đồng nào đó, bởi những lời hát về Mẫu Thượng Ngàn cùng chập chờn ánh lửa hầu đồng…

Khi chúng tôi phản ánh điều này với một thành viên BTC lễ hội Lim 2014 vị này tỏ ra ngạc nhiên. “Chúng tôi đã có quy định không được hát văn trong hội Lim. Đồng thời cũng đã cương quyết dẹp một vài điểm, không ngờ vẫn còn như thế à?”. Và vị này đề nghị phóng viên cung cấp địa điểm để “kịp thời xử lý”.

Chiều qua (12-2) lượng khách đổ về hội Lim rất đông, có lúc xảy ra tắc đường. Điều đó cho thấy sức hút của hội Lim ngày càng lớn, và đã vượt khỏi lễ hội của mấy làng quan họ, thậm chí vượt khỏi cả xứ Kinh Bắc. Chính điều này là một bài toán khó, cần có phương án giải thông minh để không chỉ gìn giữ những nét hay nét đẹp của một lễ hội miền quan họ mà còn có thể tiếp biến, nâng lên ở một giá trị văn hóa mới.

Mai Hoàng