Hiểm họa từ hạt nêm “3 không”

Quá tiềm năng

Là một loại gia vị phổ biến trong mỗi bếp ăn của người Việt trong nhiều năm qua, hạt nêm thường được dùng để tẩm ướp, tạo hương vị cho món ăn hoặc dùng để nêm trực tiếp vào các món canh, lẩu, món xào rau củ… giúp món ăn thơm ngon, ngọt đậm đà hơn.

Hạt nêm 3 không là loại hạt nêm không rõ nhãn mác, không nguồn gốc xuất xứ và không hạn sử dụng được bán tràn lan ở các chợ.

Hiện chưa có công bố chính thức nào về tốc độ phát triển hay số lượng tiêu thụ hạt nêm trong thời gian qua nhưng theo phân tích của công ty nghiên cứu thị trường Nielsen thì tiềm năng của ngành hàng này tại Việt Nam là rất lớn. Nhu cầu sử dụng hạt nêm cho các bữa ăn tại gia đình Việt Nam ngày càng tăng với khoảng 30 triệu lít canh/ngày, nêm nếm cho các món chiên xào vào ngày cuối tuần tăng 18 triệu dĩa/ngày, nêm ướp vào món kho 14 triệu nồi/ngày… Không chỉ ở thành thị, xu hướng sử dụng hạt nêm trong chế biến các món ăn ở nông thôn cũng tăng cao đang tạo ra một “cuộc chiến” cạnh tranh khá gay gắt trên thị trường.

Nên vẫn sống khỏe

Theo tiêu chuẩn Việt Nam về gia vị, hạt nêm phải được sản xuất và đóng gói bằng quy trình hiện đại; nguồn gốc, thành phần nguyên liệu phải rõ ràng; thành phẩm có dạng hạt, khô, rời, không vón cục, không có mùi lạ; được đóng gói kín, ghi nhãn theo đúng quy định. Cũng như các mặt hàng thực phẩm khác, hạt nêm phải được công bố chất lượng với cơ quan quản lý nhà nước, được kiểm soát chặt chẽ hàm lượng hóa chất không mong muốn như: độc tố nấm mốc, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, phân hóa học (theo đúng Quyết định 46/2007/QĐ-BYT); các chỉ tiêu vi sinh vật như: tổng số vi sinh vật hiếu khí, Coliforms, E. Coli, S. aureus, Salmonella, nấm mốc - men… (theo đúng Quyết định 46/2007/QĐ-BYT); hàm lượng kim loại nặng: Cadimi, Arsen, Thủy ngân, Chì, (theo đúng QCVN 8-2: 2011/BYT).

Sử dụng hạt nêm 3 không sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe người tiêu dùng.

Tuy nhiên, tại các chợ truyền thống, cửa hàng tạp hóa nhỏ lẻ tại TP.HCM và nhiều tỉnh thành phía Nam lâu nay xuất hiện một loại hạt nêm được báo chí gọi tạm là “hạt nêm 3 không”: không nhãn mác, không xuất xứ và không hạn sử dụng.

Hạt nêm 3 không thường được đóng sẵn trong các túi ni lông trắng, cân sẵn 500 g, 1 kg, 5 kg hoặc theo nhu cầu của khách hàng… không có nhãn mác, không có có bất kỳ thông tin gì về đơn vị sản xuất, thành phần, hàm lượng muối, hàm lượng dinh dưỡng, ngày sản xuất, hạn sử dụng… vốn là những thông tin ghi nhãn bắt buộc. Các loại hạt nêm 3 không này có giá dao động từ 30.000-35.000 đồng/kg, rẻ hơn từ 18.000-25.000 đồng/kg so với các nhãn hàng có thương hiệu.

Theo các tiểu thương tại chợ Nguyễn Ảnh Thủ (huyện Hóc Môn), chợ Hoàng Hoa Thám (huyện Tân Bình), chợ Tân Chánh Hiệp (Q.12)… thì loại hạt nêm “3 không” này rất được các quán ăn, bếp ăn tập thể, nhà hàng và một bộ phận không nhỏ người tiêu dùng thu nhập thấp chọn mua. Đặc biệt, nguồn hàng rất dồi dào nhưng thông tin người cung cấp hàng thì tiểu thương nào cũng giữ kín. “Ngon lắm em, nêm loại này vừa ngọt nước mà lại thơm nữa. Người ta đóng gói như này là tiết kiệm chi phí bao bì, không tốn tiền quảng cáo nên mới có giá rẻ như vậy, có lợi cho người tiêu dùng còn chất lượng thì em yên tâm” - một tiểu thương phân trần.

Không chỉ có hạt nêm 3 không, theo ghi nhận của Báo Người Tiêu Dùng thì còn có hàng chục mặt hàng là gia vị như đường, bột ngọt; các loại mứt, bánh kẹo, thạch… cũng không có nhãn mác, đóng gói sơ sài, bày bán công khai trong môi trường ẩm thấp, chật hẹp tại các chợ mà không có bất kỳ sự kiểm soát nào của cơ quan chức năng. Liệu các mặt hàng này có đảm bảo chất lượng, có an toàn và khi người tiêu dùng gặp sự cố về vệ sinh an toàn thực phẩm thì ai sẽ là người chịu trách nhiệm là câu hỏi mà gần như 100% tiểu thương được hỏi đều cam kết bằng một nụ cười rất gượng gạo.

Theo các chuyên gia về dinh dưỡng, các loại hạt nêm không có nguồn gốc xuất xứ, không được kiểm soát về chất lượng… dễ có nguy cơ bị nhiễm khuẩn và nhiễm tạp chất từ điều kiện đóng gói không đảm bảo hoặc do người sản xuất pha trộn tạp chất để tăng lợi nhuận. Nếu sử dụng các sản phẩm bị nhiễm những vi khuẩn đường ruột như E.coli, Salmonella, tụ cầu vàng… người dùng có thể bị tiêu chảy, nôn mửa… Đặc biệt, việc đưa vào cơ thể những tạp chất độc hại trong thời gian dài có thể gây bệnh mãn tính, thậm chí gây ung thư ở người sử dụng.

Tiết lộ của một người (giấu danh tính) chuyên cung cấp thiết bị và quy trình sản xuất hạt nêm quy mô nhỏ thì các loại hạt nêm trôi nổi trên thị trường hiện nay có thành phần chính là bột mì, đường, muối và siêu bột ngọt. Đặc biệt, để tránh sản phẩm nhanh hút ẩm, vón cục hay có mùi thơm đặc trưng giống các loại hạt nêm chính danh thì chắc chắn phải có phụ gia và chất bảo quản.

Anh Nguyễn