Hệ thống e-Manifest phát huy hiệu quả bước đầu

Hệ thống e-Manifest dù hiệu quả nhưng chưa được nhiều hãng tàu hưởng ứng. Ảnh: S.T

Đơn giản thủ tục

Từ đầu năm 2012, Tổng cục Hải quan đã thí điểm triển khai e-Manifest (Thực hiện tiếp nhận bản khai hàng hóa, các chứng từ có liên quan và thông quan điện tử đối với tàu biển XNC) tại Cục Hải quan TP. HCM cho 2 hãng tàu: Hãng tàu Maersk Line và Hãng tàu OOCL. Hiện tại việc thí điểm e-Manifest đang được triển khai tại 4 cục hải quan tỉnh, thành phố: TP. HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đà Nẵng, Hải Phòng và 7 hãng tàu tham gia thí điểm: Maersk Line, OOCL, WanHai, Evergreen, CMA-CGM, YangMing.

Sau 1 năm triển khai, Cục Hải quan TP.HCM cho biết, Hệ thống E-manifest đã tạo cơ sở ban đầu cho việc giảm thủ tục hành chính về hải quan trong việc thông quan phương tiện vận tải XNC do không phải xử lý thông tin trên bộ hồ sơ giấy mà việc xử lý được thực hiện bằng phương thức điện tử. Thí điểm triển khai E-manifest cũng bước đầu làm cho DN vận tải và CBCC Hải quan làm quen với hệ thống điện tử tiếp nhận bản khai hàng hóa, các chứng từ có liên quan và thông quan điện tử đối với tàu biển XNC.

Do đó, theo Cục Hải quan TP.HCM, nếu hệ thống e-Manifest được triển khai đồng bộ cho tất cả các hãng tàu, chi cục hải quan sẽ có thông tin trước về hàng hóa đến cảng TP. HCM. Thủ tục thông quan tàu biển XNC nhanh chóng. Các hãng tàu cũng rút ngắn thời gian lưu tàu tại cảng; không phải in và nộp bản giấy manifest làm giảm thời gian và chi phí phát sinh cho các hãng tàu. Trong khi đó, DN khai thác cảng giải phóng được tàu nhanh; tổ chức xếp dỡ hàng hóa đúng kế hoạch; tăng năng suất khai thác cho DN cảng.

Tại Hải Phòng, dù mới triển khai e-Manifest được 1 tháng (từ 3-12-2012) nhưng cũng ghi nhận những hiệu quả tích cực. Thông qua dữ liệu được gửi trước của Manifest điện tử, cơ quan Hải quan có nguồn thông tin ban đầu để đánh giá rủi ro và phân luồng hàng hóa phục vụ công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, chủ động giải quyết thông quan nhanh hàng hóa và phương tiện vận tải, nâng cao hiệu quả của hoạt động quản lý hải quan. Giúp các đại lý hãng tàu chủ động đăng ký kế hoạch xếp dỡ hàng với cảng và chủ hàng. Hàng sẽ được dỡ ngay khi về bến, rút ngắn thời gian lưu tàu tại cảng, đáp ứng tiến độ tàu chạy, DN không phải chờ đợi lâu để làm các thủ tục hành chính hay chậm trễ do khâu xếp dỡ hàng hóa.

Hiệu quả chưa cao

Tuy nhiên, theo đánh giá của các cục hải quan tỉnh, thành phố, hiệu quả của việc triển khai Hệ thống e-Manifest thời gian qua là chưa cao. DN vận tải chưa thấy lợi ích của việc triển khai manifest điện tử, chưa tích cực tham gia gửi dữ liệu tàu biển XNC tới Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Hải quan. Có hãng tàu dù đăng ký và được Tổng cục Hải quan chấp thuận cho tham gia thí điểm E-manifest nhưng thời gian qua không gửi hồ sơ tàu biển điện tử nào đến cơ quan Hải quan. Đối với cơ quan Hải quan, do lượng hồ sơ tàu biển điện tử ít, nhiều hồ sơ dữ liệu khai báo về hàng hóa chỉ là giả định, không phải số liệu thực tế, do vậy, chưa phục vụ cho yêu cầu nghiệp vụ của cơ quan Hải quan.

Hiện nay, các hãng tàu tham gia thí điểm thực hiện song song vừa truyền dữ liệu điện tử vừa thực hiện thủ tục truyền thống dẫn đến các hãng tàu truyền dữ liệu giả định, không có dữ liệu hoặc có dữ liệu của manifest nhưng không đủ so với manifest giấy.

Hơn nữa, hàng hóa của hãng tàu được làm thí điểm khai thác chung trên tàu của hãng khác (không thực hiện thí điểm) nên hãng tàu thí điểm chỉ truyền dữ liệu lượng hàng hóa của mình đến cơ quan Hải quan còn các đại lý khác không truyền dữ liệu. Ngược lại hàng hóa của các hãng tàu, đại lý khác (không tham gia thí điểm) khai thác chung trên tàu của hãng tàu được tham gia thí điểm, hãng tàu thí điểm cũng chỉ truyền dữ liệu lượng hàng hóa của mình đến cơ quan Hải quan, không truyền dữ liệu cho hàng hóa của các đại lý, hãng tàu khác. Trong khi về nguyên tắc, thông quan tàu phải đầy đủ hồ sơ và hàng hóa được xếp trên tàu, nhưng đây chỉ mới khai có một phần lượng hàng trên tàu nên việc xác nhận thông quan là chưa phù hợp.

Theo Cục Hải quan Hải Phòng, hiện nay, Cục Hàng hải - Bộ Giao thông vận tải đã khai trương cổng thông tin thủ tục tàu biển và kết nối cổng thông tin hải quan một cửa quốc gia trực tuyến. Do đó, Tổng cục Hải quan cần sớm kết nối cổng thông tin hải quan một cửa quốc gia với cổng thông tin thủ tục tàu biển của Cục Hàng hải để các đại lý hãng tàu sẽ chỉ khai báo một lần tại cổng thông tin điện tử dùng chung.

Cục Hải quan tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho rằng, hiện nay, Hệ thống

e-Manifest chỉ cho phép tra cứu, không có chức năng kết xuất; chức năng tổng hợp báo cáo rất ít tiêu chí và chưa kết nối được với chương trình “Thống kê tập trung”. Do đó, ngoài việc tiếp nhận hồ sơ điện tử trên Hệ thống

e-Manifest, công chức phải cập nhật dữ liệu thủ công vào chương trình “Thống kê tập trung” để phục vụ yêu cầu báo cáo của cấp trên. Tuy nhiên, chương trình “Thống kê tập trung” mặc dù đã được áp dụng từ lâu nhưng thường xuyên lỗi và rất chậm, việc kết xuất dữ liệu với đầy đủ các tiêu chí của tàu XNC là chưa thể thực hiện được. Về lâu dài, khi chính thức triển khai, Cục Hải quan Bà Rịa-Vũng Tàu đề nghị Tổng cục Hải quan sớm tích hợp hai hệ thống với nhau để có dữ liệu chung với đầy đủ các tiện ích phục vụ việc báo cáo, khai thác thông tin, tránh phải cập nhật dữ liệu nhiều lần.

Dự kiến, năm 2013 ngành Hải quan sẽ triển khai Hệ thống

e-Manifest đến toàn bộ 100% các hãng tàu, đại lý hãng tàu tại Việt Nam, đưa hệ thống e-Manifest đến toàn bộ các cục Hải quan tỉnh, thành phố có cảng biển để thực hiện tiếp nhận dữ liệu và thông quan điện tử cho tàu biển; xây dựng chế tài thực hiện bằng văn bản pháp lý bắt buộc đối với các hãng tàu, đại lý hãng tàu, các công ty giao nhận thực hiện e-Manifest và chế tài xử phạt.

Ngọc Linh